Денсаулық саласын реттейтін заң мақұлданды

Лудоманиямен күрес күшейеді

Сенат депутаттары алдымен Пре­зиденттің Нұрғазы Әбдіқановты Жоғарғы сот судьясы лауазымынан босату тура­лы ұсынысын қарады. Ұсыныл­ған кандидатура алдын ала Консти­туциялық заңнама, сот жүйесі және құқық қорғау органдары ко­­ми­тетінде талқыланды. Пала­та отырысында сенаторлар Мем­лекет басшысының ұсынын қолдады.

Ал отырыста екі оқылымда қаралған «Қазақстан Республи­касының кейбір заңнамалық акті­леріне денсаулық сақтау, ойын бизнесі және артық заңна­малық регламенттеуді болғызбау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» мақұлданған заң денсаулық сақтау саласындағы құқықтық мәселелерді оңтайландыруға, ойын бизнесінің халыққа теріс әсерін азайтуға және осы салаларда мемлекеттік басқару­дың тиімділігін арттыруға бағытталған.

– Бұл заң денсаулық сақтау саласын реттейтін заңнаманы одан әрі жетілдіру мақсатымен әзірленген. Соның аясында медициналық қызметтерді регламенттейтін нормалар мен уәкілетті органның жекелеген құзыреттері қайта қаралды. Соны­мен қатар лудоманиямен күресті арттыруға бағытталған нормалар қарастырылып, бук­мекерлік кеңселер мен тотализаторларды жарнамалау талаптары күшейтілді. Құмар ойындарға қатысуға тыйым салынатын азаматтардың тізбесі де кеңейтілді, – деді М.Әшімбаев.

Осы орайда «Халық денсау­лығы және денсаулық сақтау жүйе­сі туралы» кодекске мүге­декті­гі жоқ адамдарға есту-про­тез­дік көмек көрсету туралы ережені, тегін медициналық көмек­тің кепілдік берілген көле­мінде онкологиялық ауруларды ерте анықтауға скринингтік зерттеулер жүргізуді және атмосфералық ауаның жай-күйі туралы халықты тоқсан сайын бұқаралық ақпарат құрал­дары арқылы хабардар етуді көздейтін өзгерістер енгізілді.

Сондай-ақ «Жарнама туралы» заңға ойын бизнесі жарна­масының таралуын шектейтін түзетулер енгізілді. Соған сәйкес букмекерлік кеңселер мен тотализаторларды жарнамалауға тек арнайы белгіленген аумақтарда ғана жол беріледі. Мұндай жарнаманы мобильді құрылғыларға жіберуге тыйым салынады. Бұған қоса «Ойын бизнесі туралы» заңда бас бостандығы шектелген немесе шартты түрде сотталған адамдардың құмар ойындарға қатысуына тыйым салатын нормалар да қарастырылды.

«Міндетті әлеуметтік меди­циналық сақтандыру туралы» заңда міндетті медициналық сақтандыру жүйесін бақылау мен басқаруды жақсартуға арнал­ған реттеуші органдардың функция­­лары нақтыланды. Осылайша, мақұл­дан­ған заң арқылы ден­сау­лық сақтау саласындағы мемле­кеттік орган­дардың функцияларын нақтылауға, жарнаманың орналасуын бақылауға және ойын бизнесі саласындағы адамдардың белгілі бір санаттарына шектеулер қоюға қатысты түзету­лермен қатар міндетті әлеу­меттік медициналық сақтан­дыру сала­сындағы заңнама да өзектендірілді.

Сонымен қатар депутаттар «Қазақ­стан Республикасы мен Кипр Респуб­ликасы арасындағы сотталған адамдарды беру туралы келісімді ратификациялау туралы» заңды қарап, мақұлдады. Келі­сімді ратификациялау еліміз бен Кипр Республикасы ара­сындағы Қылмысқа қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша құқық­тық ынтымақтастықтың тиім­ділігін арттырады және екі­жақты қатынастарды нығайтуға ықпал етеді.

Келісімде белгіленген негізгі шартқа сәйкес сотталған адамның беру туралы ерікті келісімі болуы қажет. Сондай-ақ сотталған адамда екі тараптың біреуі­нің азаматтығы және сотталуына себеп болған әрекет үкімді орындау тарапы­ның заңнамасына сәйкес қылмыс деп танылуға тиіс.

– Қаралған келісім Қазақстан мен Кипр арасындағы құқық­тық ынтымақтастықты одан әрі нығайтуды көздейді. Құжатта сотталған адамдарды беру шарттары, бас тартудың негіздері, үкімді орындау сияқты мәселе­лер рет­телген. Заң екі ел азаматтары­ның құқықтарын қорғау дең­гейін арттырып, мемлекеттері­міз арасындағы серіктестікті күшейтуге оң септігін тигізеді деп сенеміз, – деді Сенат төрағасы.

Сонымен қатар палата отырысында сенаторлар депутаттық сауалдарын жолдады.

Сот орындаушылары заңды бұзып отыр

Сенатор Андрей Лукин сот орын­даушыларының заңға қай­шы әркеттерін сөз етті. Оның айтуынша, олардың бұл әре­кеттері кәсіпкерлердің жұмысын қиындатып отыр.

– Сот орындаушыларының жүйелі түрде заң бұзуы кәсіп­керлердің мүддесіне қауіп төн­діріп, сот төрелігі институтына деген сенімсіздік туғызып отыр. Олардың заңсыз әрекеттерінен кәсіпкерлердің мүлкі, шоттары және басқа да активтері негізсіз бұғатталған. Сондай-ақ керісін­ше борышкерлер қарыздың бар­лық сомасын төлемесе де, сот орындаушылары мұндай істі аяғына дейін жүргізбей тоқтатып отырған деректер көп, – деді депутат.

Сондай-ақ олар өндіріп алу­шы­лардың шағымдарын елемей, борышкерлерден шектеу­лерді негізсіз алып тастап, өздеріне сыйақы тағайындап заңсыз ақша­ға кенеліп отырған деректер анықталған.

Қалдық сақтайтын қоймалар қауіпті

Ал депутат Ольга Булавкина 2,9 млрд тонна қалдық сақталған қоймалардың жағдайына алаң­даушылық білдірді. Депутаттың айтуынша, елімізде қазір 121 қал­дық қоймасы бар, онда тау-кен және металлургия кәсіпорын­дарының 2,8 млрд тонна қалдығы сақталады.

– Дабыл беру, бұғаттау, шамадан тыс жүктемеден қорғау құрылғылары, бақылау-өлшеу аспабы, пайдалану тәртібі бойынша кешенді сынақтан өткен тиісті байланыс және жарықтандыру құралдары болған кезде ғана қалдық қоймаларын пайдалану­ға болатынын түсіну қажет. Ал елдегі мұндай нысандар талапқа сай болмай отыр. Бір ғана мысалды алсақ, былтыр Глубокое ауданының Белоусовка ауылында қал­дық қоймасы арнасынан асып кетті. Бұл тиісті құры­лым­дар тара­пынан нысандар­­дың қауіп­сіздігіне жүйелі түр­де кәсі­би талдау жасалмағанын көрсе­теді. Ол адам денсаулығы мен инф­р­ақұрылымға тікелей зиян келтіреді, – деді сенатор О.Булавкина.

Депутат су тасқыны кезеңінде бөгет­тер жарылып, улы заттар жерге ағып кетуі мүмкін екенін, бұл жерасты және жерүсті суларының ластануына әке­летінін айтып дабыл қақты. Ал елімізде қал­дық қоймалары елді мекендер мен ауыл ­шаруашылығы жерлеріне жақын орналасқан. Сонымен қатар еліміз­дің қауіп­ті аймағындағы сегіз су ша­руа­­шылығы бассейнінің жетеуі транс­шекаралық екенін еске салды депутат.

«ART Sport»-та алаяқтық көп

Геннадий Шиповских «ART Sport» бағдарламасы қаржылық алаяқтық жасап отырғанын мәлімдеді.

Депутаттың айтуынша, «ART Sport» бағдарламасы бұқаралық спортты дамыту және балаларды тегін секциялар мен үйірмелер­ге тарту мақсатында іске қосыл­ған. Алайда кейбір кәсіпкерлер балаларды атүсті тіркеп, сабақ өт­кізбеген, ал қаржысын қалта­сы­на басып алған. Балалардың сабақ­қа қатысуын растайтын элек­трондық жүйе болмағандықтан, мұндай кәсіпкерлер жалған мәлімет ұсынған. Осылайша, бюд­жеттен артық қаржы ал­ғаны анықталған. Сондай-ақ көптеген спорт нысанында ыстық су, душ, ауа желдеткіші, өрт қауіпсіздігі жүйелері жоқ. Оқу-жаттығуға қажетті құ­рал-жабдықтар жетіспейді. Жат­тықтырушылардың білікті­лігі төмен, көбісінде тиісті серти­фи­кат жоқ. Сонымен қатар ауыл­дық жерлерде спорт секция­лары жеткіліксіз, ал балалар ірі қалаларға қатынай алмайды, қар­жы­ландыру дұрыс болма­ған­дықтан кейбір өңірлерде бағдарлама жартылай немесе толық тоқтап қалған. Мұндай заң бұзу деректері Алматы, Ақтөбе, Түркістан, Павлодар облыстарында тіркелген.

– 2022–2023 жылдары бағ­дар­лама аясында түрлі заң бұзу­шы­лықтар бо­йынша 38 про­курор­лық қадағалау актісі енгізі­ліп, 43 лауазымды тұлға тәртіп­тік жауапкершілікке тартылды. 600-ден аса кәсіпкердің құқы­ғы қор­ғалып, оларға тиесілі қаражат қайтарылды. Сон­дай-ақ 22 қылмыстық іс қозғалып, 8 адам сотталды. Ең сорақысы республика бойынша сабаққа қатыспаған 8 мыңнан аса бала тіркелген. Сонымен қатар 164 секция санитарлық талап­тарға сай келмейтін жертө­ле­лерде, пәтер­лерде және жабдық­тал­маған залдарда өткізілген, – деді Г.Шиповских.

Депутат осыған байланысты Үкіметті бірқатар түзету енгізуге шақырды.

Дәрі-дәрмек уақытында жеткізілуі керек

Сенат депутаты Айнұр Ар­ғын­бекова дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету проблемаларына, сатып алу рәсімінің ашық болмауына және қымбат препараттар тізбесін қалыптастыруға қатысты түйткілдерге тоқталып, аталған мәселеге Үкіметтің назарын аударды. Оның айтуынша, жылдың басы мен соңында дәрі-дәрмек уақытында жеткізілмейді. Бұл азаматтардың наразылығы мен денсаулық сақтау жүйесіне сенімсіздік туғызады.

– БАҚ-та, әлеуметтік желі­лер­де және азаматтардың өтініш­терінде «инсулин», құрысу мен ісікке қарсы препараттардың жоқтығы туралы шағымдар жиі айтылады. Дәрі-дәрмекті қабылдау уақытын өткізіп алмау керек, науқас адам оларды күте алмайды. Ол науқастың өміріне тікелей қатысты. Барлық өңірде өмірлік маңызды препараттардың уақтылы түсуін қамтамасыз етіп, әлеуметтік маңызы бар аурулар кезінде бір-бірін алмастыра­тын дәрілер тізілімін жасау керек, сондай-ақ тиімділігі дәлел­ден­ген инновациялық препарат­тар қолжетімді болу қажет, – деді сенатор.