Тұлға • 11 Сәуір, 2025

Ермековтің құпия хаты

169 рет
көрсетілді
3 мин
оқу үшін

Мемлекет және қоғам қайраткері, Алашорда үкіметінің мүшесі, математика саласынан тұңғыш қазақ профессоры Әлімхан Ермеков айдауда кетіп бара жатып ұзын бойлы бозбаламен ұшырасып қалып, әйеліне хат беріп жіберген екен. Әлімхан дәл сол сәтте әлгі бейтаныс жігіттің болашақта Қазақстанды ұзақ жылдар бойы басқаратынын білмеген-ді.

Ермековтің құпия хаты

Белгілі қонаевтанушы Ораз Қауға­байдың «Ақылманның балалық және жастық шағы» атты кітабында Мәскеуде оқып жүрген Дінмұхаммед Қонаев демалыс алып, пойызбен елге қайтып келе жатқанын жазады. Көрші вагонда қарулы күзетпен келе жатқан саяси тұтқындар орналасқан еді.

Димаш Ахметұлы екі вагонның түйіскен тұсынан сыртқа қарап тұрғанда, тұтқындардың бірі оның қалтасына әлдебір қағазды сүңгітіп үлгереді. Қонаев әлгі азаматтың тегін адам емесін біліп, вагонына келіп, конвертті ашып қараса, Әлімхан Ермековтің әйеліне жазған хаты екен. Хатта этаппен айдалып бара жатқан түрменің мекен-жайы жазылыпты.

Әлекең бейтаныс хат тасу­шыға арнап, Алматыдағы мекен-жайын да толық көрсеткен. Сонымен қатар «Осы хатты жеткіз, бауырым!» дей келіп, өзінің Әлімхан Ермеков екенін жазыпты. Димаш Ахметұлы математика оқулығының авторы Әлімхан Ермековтің өмірбаяны мен еңбегін жақсы білетін. Сондықтан да, аманатқа қиянат жасамай, хатты Алаш арысының жарының қолына тигізеді.

Арада зымырап талай жыл өтеді. Алаш арысы Әлімхан Ермеков ақталып, Алматыға келеді. Ол кезде Дінмұхаммед Қонаев Министрлер кеңесінің төрағасы болатын. Әлімхан Ермеков жұмыс және баспана мәселесімен төрағаның қабыл­дауына жазылады.

Димекең алашордашылардың соңғы тұяғын құшақ жая қарсы алып: «Сіздің Алматыда емес, Қара­ғандыда тұрғаныңыз дұрыс. Мұнда дұшпандарыңыз көп. Олар жұмыс істетпей, шетқақпай боласыз», деп кеңесін береді. Сондай-ақ баяғыда пойыздағы хатты да есіне салып, жеңгейге аманатты тапсырып, алғысын алғанын да айтады.

Әлекең орнынан атып тұрып: «Құдай Тағала маған қайырымды жігітті текке кезіктірмеген екен», деп інісін құшақтай алады. Оның ақылына құлақ асып, «Қайдасың, Қарағанды?» деп туған жеріне аттанып кете барады.

Лениннің алдында айқасқа түсіп, қазақ шекарасын шегендеу ісінде ерлік көр­сеткен Әлімхан Ер­меков пен Қазақстан­ды ұзақ жыл­дар бойы басқарған Дінмұ­хаммед Қонаевтың тосыннан жолығуы кездейсоқтық па? Саяси сауатты Димекеңнің «саяси тұтқын» саналатын Ермековтің құпия хатын жарына жеткізуі батылдық емес пе? Бұл сұрақтарға оқырмандар өзі жауап табар деп ойлаймыз.