– Жадыра Бердімұратқызы, отандық ғылымды қолдау мақсатында қолға алынған игі бастаманың бірі – «500 ғалым» бағдарламасы аясында шетелдегі жетекші жоғары оқу орнында біліктілігіңізді жетілдірдіңіз. Осы бағдарлама сізге не берді? Қандай мүмкіндікке жол ашты?
– «500 ғалым» бағдарламасының ғылым саласында табанды ізденіс жасап жүрген жандарға беретін мүмкіндігі мол. Бұл бағдарлама аясында біздің ғалымдар әлемнің жетекші ғылыми және жоғары білім ұйымдарында тағылымдамадан өтуге мүмкіндік ала алады.
Мемлекет тарапынан жас ғалымдарға көрсетілген қолдауды пайдаланып, 2023 жылы аталған бағдарламаға қатысуға құжат тапсырдым. Барлық кезеңнен сәтті өтіп, «Болашақ» бағдарламасының стипендиаты атандым. Италияның Анкона қаласындағы Марке политехникалық университетінде «Биотехнология. Жасыл инновация. Биоинженерия» мамандығы бойынша (UNIVPM) ғылыми тағылымдамадан өтуге жолдама алдым.
Аталған университет – Италиямен қатар, Еуропадағы инженерия, биология, ауыл шаруашылығы және медицина бағыттарындағы алдыңғы қатарлы білім ордасы. Анкона қаласы Адриат теңізінің жағасында орналасқан портты қала. 2400 жылдан астам тарихы бар шаһар Италия экономикасы үшін маңызды рөл атқарады.
Тағылымдама барысында профессор Бруно Мецзетти мен доктор Лука Мацзонидің жетекшілігімен Марке политехникалық университеті мен Азиенда аграрлық политехникалық университетінің ғылыми зертханалық базасында жұмыс істедім. Атап айтқанда, тамақ өнімдеріне еуропалық стандарт талаптары зерделеніп, түрлі ауыл шаруашылығы өнімдеріне зертханалық тәжірибе мен зерттеу сынақтары жүргізілді. Бұдан бөлек, тағылымдама аясында италиялық білікті ғалымдардың дәрістерін тыңдап, зерттеу нәтижесінде алынған деректерді талдадық.
– Сіз биотехнология, жасыл инновация, биоинженерия салалары бойынша ғылыми зерттеу жасайсыз. Тағылымдама барысында аталған салалар бойынша қандай білім мен кәсіби дағдыны меңгердіңіз?
– UNIVPM университетінің зертханалары қажетті құралдармен толыққанды жабдықталуы нәтижелі жұмыс істеуімізге мүмкіндік берді. Мысалы, практикалық және зертханалық жұмыс барысында өсімдіктердің биотехнологиясының әдістерімен танысып, бактерияларды өсірудің жаңа тәсілдерін меңгердім. «In vitro» селекциясын жасап, жаңа «dsRNA» негізіндегі формулалар сынақтан өткізілді. Ал ең негізгісі – «Құлпынай жемісінің тұрақтылығы, тағамдық сапасы, сақтаудың түрлі шарттары» тақырыбындағы зерттеу жобасы. Ғылыми жетекшілеріммен бірлесіп зерттеудің мақсаты мен міндеттерін айқындап алып, жоғары нәтижеге қол жеткіздік.
Тағылымдама барысында «Battistini Vivai» кәсіпорнының қызметімен жан-жақты танысуға мүмкіндік алдық. «Battistini Vivai» жоғары сападағы жеміс-жидек өсіреді. Кәсіпорын тұрақты даму мақсаттарына жету үшін ғылымды, инновацияны және кәсіби дайындықты үйлестірген. Кәсіпорынның басты ерекшелігі – адамдардың денсаулығын, агроэкологиялық трансформацияларды, биологиялық әртүрлілікті, ауылдық елді мекендерді тұрақты дамытуды және өсімдіктер мен жеміс ағаштарының климаттық өзгеріске төзімділігін басымдыққа қоюы. «Battistini Vivai» өнімдері сапасының жоғары болуымен халықаралық нарықта үлкен сұранысқа ие және бәсекеге қабілеттілігі жоғары. Бұл өз кезегінде азық-түлік қауіпсіздігіне де оң ықпал ететіні белгілі. Білімімді жетілдіру кезеңінде аталған кәсіпорынның жылыжайы мен плантациясында болып, жемісті өсірудің жаңа әдісін зерделедім.
Алдағы уақытта тағылымдама нәтижелері елімізде де енгізілетін болады. Нақтырақ айтқанда, жас ғалымдардың ғылыми жобалары біз зерттеген тақырыпқа бағытталып, тиісті жұмыстар жүргізілмек. Сондай-ақ «Scopus» базасында ғылыми мақалалар жарияланбақ. Өз кезегімде ғылыми тағылымдама барысында қолдау көрсетіп, ғылыми жетекшілік жасаған профессор Бруно Мецзеттиге, доктор Лука Мацзониға, доктор Сильвия Саббадиниге, доктор Рохулла Кадериге және университеттің өзге де профессор-оқытушылар қауымдастығына шынайы алғысымды білдіремін.
– Докторлық жұмысыңызда жоғары оқу орындары мамандарын сапалы даярлау, педагогтердің кәсіби беделін арттыру және олардың сапалық құрамын жақсарту зерделенген екен. Бұдан өзге қандай жаңашылдық бар?
– Дұрыс айтасыз. Қазір еліміздің саяси-экономикалық дамуының әртүрлі саласында қызмет атқаратын жастарға болашақтың иесі ретінде үлкен үміт артылып отыр. Бұл тұрғыда маман даярлау мәселесіне жаңаша көзқарас, жаңа талап керек. Мектептегі білімнің сапасын, ғылыми мазмұнының тереңдігін, оқушылардың ізденушілігі мен зерттеушілік қабілетін қалыптастыратын тұлға – педагог.
Өскелең ұрпақтың өмірге икемдігі мен ізденушілігі мектепте жүзеге асады. Бұл тұрғыда мамандардың кәсіби құзыретін жетілдіріп, әдістемелік тұрғыдан жаңаша білімге шыңдау жоғары оқу орындарының жауапкершілігін күшейтті.
Бүгінде адамзат алдында тұрған үлкен жауапкершілікпен қарауды керек ететін мәселенің бірі – қоршаған табиғи ортаны қорғау. Бұл адам бойында бірден пайда болатын сапа деп айта алмаймыз. Оған үйрену, әдеттену, жаттығу қажет. Экологиялық іс-әрекетті ұйымдастыра білу қабілеті мұғалімнің күнделікті беретін білімі мен олардың бойында қалыптастыратын тәрбиесіне байланысты.
Зерттеу жұмысымда болашақ педагогтерді дайындауға қойылатын бірнеше талапты жүзеге асыру көзделінді. Атап айтқанда, болашақ биолог мамандардың жергілікті материалдарды зерттеушілік дағдыларын қалыптастыру, болашақ маманның ізденушілік, зерттеушілік, білімді деңгейлеп беру сияқты кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру қарастырылды. Сонымен қатар студенттерге биологиядан алған теориялық білімін жергілікті материалмен байланыстырудың әдіс-тәсілін меңгерту, білім алушылардың биология пәніне деген қызығушылығын арттыру да талданып, таразыланды. Зерттеу жұмысымның нәтижесінде ғылыми мақалалар жарық көріп, оқу-әдістемелік нұсқаулық оқу үдерісіне енгізілді.
– Әңгімеңізге рахмет.
Әңгімелескен –
Жібек ӘЛИСҰЛТАНҚЫЗЫ,
журналист
