Мәселенің мәнісі ______
Десек те, бұған қосар жақсы жаңалық, яғни, алдағы желтоқсан айынан бастап спутниктік телехабарлар шалғайдағы ауылдарға дейін жетеді деген үміт бар. Бұл елімізде телеарналар тұңғыш рет спутниктік сандық желі бойынша жұмыс жасайды деген сөз. Осы мүмкіндікті алғашқы болып қанатқақты жоба ретінде керекулік көрермендер пайдалана алса, тіптен жақсы.
Жалпы, бұл күндері облыс тұрғындары негізінен “Қазақстан”, “Хабар”, “Еларна”, “Евразия”, “Астана” сияқты телеарналарды көреді. Облыс халқының 60 пайызы ауылда тұрады. Бірақ, облыстағы ауылдардың отандық телеарналарды көру мүмкіндігі әлі де болса шектеулі. 14 мыңға жуық ауылдықтар өз еліміздің емес, Ресейдің телехабарларымен, сол жақтың жаңалықтарымен жақсы таныс.
Осы күндері облыстағы 70 ауылда қуаты әлсіз, сонау Кеңес Одағы кезінде орнатылған телеқұрылғылар жұмыс істеп тұр. Сондықтан, ауылдағылар жыбыр-жыбыр, қыбыр-қыбыр отандық арналардың не суретін, не дыбысын дұрыс ести алмаған соң, “спутниктік” тәрелкені сатып алып төбеге шаншып қойып бүкіл дүние көз алдында, таң-тамашаға кенелуде. Ал өзі өмір сүріп отырған елде, облыста, Астанада не болып, не қойып жатыр – одан хабарлары аз. Мысалы, Лебяжі ауданының шалғайдағы Шоқтал, Жабағылы, Майқарағай, Төсағаш, Шақа ауылдары отандық телехабарларды бірде көрсе, бірде көре алмайды. Көрсе де, жоғарыда айтқан қуаты әлсіз телеқұрылғылардың шамасы жетпегендіктен хабарлар сапасыз болады.
Аудан орталығы Аққулыда 80-жылдары орнатылған телемұнараның биіктігі 200 метр, ал, оның хабар тарату шеңбері 80 шақырымды ғана қамти алатын көрінеді. Сол сияқты Ресеймен шекаралас Железинка, Успенка, Ертіс, Қашыр, Шарбақты аудандарының ауылдарында да сондай жағдай. Біз осы мақаланы жазу барысында хабарласқан кезде аудандық ішкі саясат басқармаларының бастықтары барлығы дерлік жаттап алғандай бірауыздан “Хабар” да “Қазақстан” да, барлық телеарналар көрсетеді, “тәрелкелер” де қаптап тұр, оны да көреді, онсыз болмайды, “тәрелкелердің” хабарлары жақсы, өзіміз де көреміз, халық соған үйренген, бәрі жақсы, бәрі күшті”, деп жауап берді. Біз жолсапарда болған кезімізде білдік, Шарбақты ауданының Ботабас, Сүгір, Есілбай, Николаевка, Құлат, Бозалаң, Завровка ауылдары отандық телеарналарды көруден баяғыда қол үзіпті, айнала қаптаған “тәрелке”.
Облыстағы Май ауданының шалғайда жатқан Ақжар, Ақшиман, Май ауылдарында да осы жағдай. Ал, “Хабар”, “Қазақстан-1” телеарналарының бұл жердегілер аттарын да ұмытып қалған шығар. Жуырда біз Ертіс ауданының шалғай ауылдары Бескепе, Бұланбай ауылдарында болдық. Бұл ауылдарда сол Ресей тиіп тұрған соң деп, өзге елдің хабарларына телміріп, тамсанып отыр. Тіпті, аудан орталығының өзінде байқағанымыздай, мемлекеттік қызметте жүрген кейбір шенеуніктердің өздері үйлерінде “Хабар”, “Қазақстан” телехабарларын емес, “тәрелкенің” қызығын тамашалайтынын көріп таңғалдық. Қай бастықтың үйінде тәрелке ілініп тұрғанын да оңай байқауға болады.
Кезінде орысша оқыдық, қазақша ұға бермейміз, бізге ыңғайлысы осы тәрелке ғой деген де жауаптар алдық. Ақтоғай ауданының алыс ауылдары Жолболды, Шұға, Шілікті деген жерлерінде де сондай жағдай орын алған. Ресеймен көршілес Қашыр ауданында ішкі саясат бөлімінің бастығы Гүлбаран Ермекқызының айтуынша, “бәрі жақсы”, ауылдар отандық хабарларды көреді, ал, “тәрелкесіз” тағы болмайды”. Железинка ауданының Уәлиханов, Озерный, Жаңабет сияқты ауылдарында да қаптаған “тәрелке”.
Ал баянауылдықтардың облыс телехабарларын көрмегеніне талай жыл болды. Ауылдардың отандық телеарналарды көрулеріне қол жеткізу мәселесі талай жылдар бойы айтылып келе жатқан жағдай. Ендігі бар үміт сандық телехабар тарату жобасында. Ол арқылы республикалық және аймақтық телеарналар таратылмақ. Бұларды көру үшін ауылдықтар енді арнайы құралдар сатып алулары керек. Ол құрылғылар 15 мың теңге тұрады. Аудандардағы ішкі саясат бөлімдері, мұғалімдер халыққа, оқушыларға өздері үлгі болып, алдын-ала отандық телеарналар жайлы ақпар беріп, үгіт-насихат жұмыстарын жүргізбесе, “тәрелкеге” үйреніп қалған мінез-құлықты өзгерту де қиын болар-ау.
Фарида БЫҚАЙ.
Павлодар.
Десек те, бұған қосар жақсы жаңалық, яғни, алдағы желтоқсан айынан бастап спутниктік телехабарлар шалғайдағы ауылдарға дейін жетеді деген үміт бар. Бұл елімізде телеарналар тұңғыш рет спутниктік сандық желі бойынша жұмыс жасайды деген сөз. Осы мүмкіндікті алғашқы болып қанатқақты жоба ретінде керекулік көрермендер пайдалана алса, тіптен жақсы.
Жалпы, бұл күндері облыс тұрғындары негізінен “Қазақстан”, “Хабар”, “Еларна”, “Евразия”, “Астана” сияқты телеарналарды көреді. Облыс халқының 60 пайызы ауылда тұрады. Бірақ, облыстағы ауылдардың отандық телеарналарды көру мүмкіндігі әлі де болса шектеулі. 14 мыңға жуық ауылдықтар өз еліміздің емес, Ресейдің телехабарларымен, сол жақтың жаңалықтарымен жақсы таныс.
Осы күндері облыстағы 70 ауылда қуаты әлсіз, сонау Кеңес Одағы кезінде орнатылған телеқұрылғылар жұмыс істеп тұр. Сондықтан, ауылдағылар жыбыр-жыбыр, қыбыр-қыбыр отандық арналардың не суретін, не дыбысын дұрыс ести алмаған соң, “спутниктік” тәрелкені сатып алып төбеге шаншып қойып бүкіл дүние көз алдында, таң-тамашаға кенелуде. Ал өзі өмір сүріп отырған елде, облыста, Астанада не болып, не қойып жатыр – одан хабарлары аз. Мысалы, Лебяжі ауданының шалғайдағы Шоқтал, Жабағылы, Майқарағай, Төсағаш, Шақа ауылдары отандық телехабарларды бірде көрсе, бірде көре алмайды. Көрсе де, жоғарыда айтқан қуаты әлсіз телеқұрылғылардың шамасы жетпегендіктен хабарлар сапасыз болады.
Аудан орталығы Аққулыда 80-жылдары орнатылған телемұнараның биіктігі 200 метр, ал, оның хабар тарату шеңбері 80 шақырымды ғана қамти алатын көрінеді. Сол сияқты Ресеймен шекаралас Железинка, Успенка, Ертіс, Қашыр, Шарбақты аудандарының ауылдарында да сондай жағдай. Біз осы мақаланы жазу барысында хабарласқан кезде аудандық ішкі саясат басқармаларының бастықтары барлығы дерлік жаттап алғандай бірауыздан “Хабар” да “Қазақстан” да, барлық телеарналар көрсетеді, “тәрелкелер” де қаптап тұр, оны да көреді, онсыз болмайды, “тәрелкелердің” хабарлары жақсы, өзіміз де көреміз, халық соған үйренген, бәрі жақсы, бәрі күшті”, деп жауап берді. Біз жолсапарда болған кезімізде білдік, Шарбақты ауданының Ботабас, Сүгір, Есілбай, Николаевка, Құлат, Бозалаң, Завровка ауылдары отандық телеарналарды көруден баяғыда қол үзіпті, айнала қаптаған “тәрелке”.
Облыстағы Май ауданының шалғайда жатқан Ақжар, Ақшиман, Май ауылдарында да осы жағдай. Ал, “Хабар”, “Қазақстан-1” телеарналарының бұл жердегілер аттарын да ұмытып қалған шығар. Жуырда біз Ертіс ауданының шалғай ауылдары Бескепе, Бұланбай ауылдарында болдық. Бұл ауылдарда сол Ресей тиіп тұрған соң деп, өзге елдің хабарларына телміріп, тамсанып отыр. Тіпті, аудан орталығының өзінде байқағанымыздай, мемлекеттік қызметте жүрген кейбір шенеуніктердің өздері үйлерінде “Хабар”, “Қазақстан” телехабарларын емес, “тәрелкенің” қызығын тамашалайтынын көріп таңғалдық. Қай бастықтың үйінде тәрелке ілініп тұрғанын да оңай байқауға болады.
Кезінде орысша оқыдық, қазақша ұға бермейміз, бізге ыңғайлысы осы тәрелке ғой деген де жауаптар алдық. Ақтоғай ауданының алыс ауылдары Жолболды, Шұға, Шілікті деген жерлерінде де сондай жағдай орын алған. Ресеймен көршілес Қашыр ауданында ішкі саясат бөлімінің бастығы Гүлбаран Ермекқызының айтуынша, “бәрі жақсы”, ауылдар отандық хабарларды көреді, ал, “тәрелкесіз” тағы болмайды”. Железинка ауданының Уәлиханов, Озерный, Жаңабет сияқты ауылдарында да қаптаған “тәрелке”.
Ал баянауылдықтардың облыс телехабарларын көрмегеніне талай жыл болды. Ауылдардың отандық телеарналарды көрулеріне қол жеткізу мәселесі талай жылдар бойы айтылып келе жатқан жағдай. Ендігі бар үміт сандық телехабар тарату жобасында. Ол арқылы республикалық және аймақтық телеарналар таратылмақ. Бұларды көру үшін ауылдықтар енді арнайы құралдар сатып алулары керек. Ол құрылғылар 15 мың теңге тұрады. Аудандардағы ішкі саясат бөлімдері, мұғалімдер халыққа, оқушыларға өздері үлгі болып, алдын-ала отандық телеарналар жайлы ақпар беріп, үгіт-насихат жұмыстарын жүргізбесе, “тәрелкеге” үйреніп қалған мінез-құлықты өзгерту де қиын болар-ау.
Фарида БЫҚАЙ.
Павлодар.
