Баға өсуіне жол берілмеуі тиіс

Парламент Сенатының Төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаевтың төр­аға­лығымен өткен палатаның кешегі жалпы отырысында 2011-2013 жыл­дарға арналған республикалық бюджет және  трансферттерге құ­рыл­ған жапсарлас екі заңдық құжат жобасы қаралды. Отырысқа Премьер-Министр Кәрім Мәсімов бастаған Үкімет мүшелері қатысып отырды. 2011-2013 жылдарға арналған республикалық бюджет,  Ұлттық қордан кепілдендірілген транс­ферт, сондай-ақ  республикалық және облыстық бюджеттер, рес­публикалық маңызы бар қала, астана бюджеттері арасындағы жал­пы сипаттағы трансферттер туралы заң жобалары бойынша баяндаманы Экономикалық даму және сауда министрі Жа­нар Айтжанова жасады. Одан бел­гілі болғандай, 2010 жылдан бастап Ұлттық қордан кепіл­ден­дірілген трансферт 8 миллиард АҚШ доллары сомасында бел­гі­ленген. 1 доллардың нарықтық бағамы 150 теңгені құрайды. Осылайша трансферттің жыл сай­ынғы мөлшері 1 200 мил­лиард теңге көлемінде бекітіліп, ол әр түрлі бағдарламаларды қаржыландыруы тиіс. Ал облыстық бюджеттерден және республикалық маңызы бар қалалар бюджеттерінен рес­публикалық бюджетке түсуі тиіс сома 2011 жылы 103,1 миллиард теңге, 2012 жылы – 102,1, ал 2013 жылы 121,1 миллиард теңге болып белгіленді. Тиісінше, рес­публикалық бюджеттен облыс­тық бюджеттерге, елорда бюд­же­тіне берілетін субвенциялар 2011 жылғы 789,9 миллиард теңге болса, бұл көрсеткіш 2012 жылы – 880,6, ал 2013 жылы 865,8 мил­лиард теңге көлемінде белгі­леніп отыр. Қаржы министрі Болат Жә­мі­шевтің сөзінен белгілі бол­ған­дай, 2011 жылға арналған рес­пуб­ли­калық бюджет түсімі 4 трил­лион 41 миллиард теңге көлемінде қа­рас­тырылса, шығыс 4 триллион 643 миллиард теңге деп көрсе­тілген. 2012 жылғы республикалық бюджет кірісі 4 триллион 365 мил­лиард теңге деп бекітілсе, шығыс 582 миллиард тең­геге артық қарас­тырылған. Ал 2013 жылғы респуб­ли­калық бюд­жет­­тің кірісі 4 трил­лион 770 мил­лиард теңге болса, шы­ғыс бөлігі 5 триллион 152 мил­ли­ард теңге деп бекітіліпті. Ішкі жал­пы өнім­ге шаққанда тапшы­лық 1,5-2,5 пайыз аралығын құрайды. Қаржы-кредиттік саясат тура­лы баяндаған Ұлттық банк төра­ғасының орынбасары Бисенғали Тәжияқов қаржы секторындағы жағдай біршама тұрақтанғандығын атап өтті. Оның мәліметінше, екін­ші деңгейлі банктердің сырт­қы қарызы үстіміздегі жылдың 1 қазанына 21,5 миллиард долларға төмендеген. Әйтсе де экономи­ка­ны қаржыландыру да 2 пайызға кеміп, тартылған қаржы көлемі 7,5 триллион теңгені құраған. Банктер портфелінің ортайып қалуы мак­роэкономикадағы тәуекелдермен байланысты, деп түйіндеген ше­шен Үкімет бизнесті қаржылай қолдау арқылы жағдайды түзеуге мүмкін­дігі бар екендігін де ескерте кетті. Резиденттердің депозиттері 11,4 пайызға өсіп, 7,3 триллион теңгені құрағаны белгілі болды. Теңгелей депозиттік қаржыларды тартуға белгіленген үстеме 9,6 пай­ызды құраса, жылдық инфляция 7,3 пайыз шеңберінде тұрақтаған. Осы ретте Ұлттық банк тарапынан инфляцияны болдырмау мақса­тын­да қаржы массасын стерили­за­циялауға да барғаны белгілі болды. Екінші деңгейлі банктерден тар­тылған депозиттер 14,9 триллион теңгені құрапты. Ал Ұлттық банктің алтын-валюта қоры 29 миллиард АҚШ долларына жетсе, еліміздің халықаралық резерві 58,4 миллиард доллар екені айтылды. Баяндамалар тыңдалған соң сенаторлар Ғарифолла Есім, Бақ­берген Досманбетов, Иран Әміров, Хусаин Валиев, Анатолий Баш­ма­ков және Юрий Кубайчуктің сұ­рақ­тарына жан-жақты жауаптар бе­рілді. Мәселен, азық-түлік баға­сының қымбаттауына қатысты сұраққа жауабында Экономикалық даму және сауда министрі Жанар Айтжанова қазіргі таңда сауда за­ңына өзгерістер енгізу қолға алын­ғанынан хабардар етті. Күнделікті тұтынатын азық-түлікке баға 30 пайызға өсетін болса, онда өкілетті орган бағаны 60 күнге дейін өзі белгілеуге құқы қарастырылыпты. Осы ретте Сенат Төрағасы кө­теріліп отырған мәселенің маңыз­ды екендігін айтып, Үкімет тара­пынан осы мәселеге жіті көңіл ау­дарылуы тиістігін көлденең тартты. Сонымен, Ұлттық қордан ке­піл­дендірілген трансферт, сондай-ақ Республикалық және облыстық бюджеттер, республикалық маңы­зы бар қала, астана бюджеттері арасындағы жалпы сипаттағы трансферттер туралы заң жоба­лары қабылданды. Ал 2011-2013 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы заң жобасы өзге­ріс­тер мен толықтырулар енгізіл­ген­нен кейін Мәжіліске жіберілді. Отырыста күн тәртібіне сәйкес өзге де заң жобалары қаралып, ти­істі шешімдер қабылданды. Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ.