«Туғанда дүние есігін ашады өлең, өлеңмен жер қойнына кірер денең», деген Абайдың сөзі адамзат баласының тал бесіктен жер бесікке дейінгі өмірін бір ауыз сөзге сыйдырып тұрғандай. Қазақ халқының салт-дәстүрі мен ғұрпы ұрпақ арасында сақталатын жеті атаға дейін қыз алысып, қыз беріспеу қағидасы бүгінде жойылып, жеті атасын білмейтін жетесіз ұрпақтар да бой көрсетуде. Бұл жағдай қазіргі қоғамда кең етек алған суррогат аналарда жиі кездесуі мүмкін. Суррогат ана болу пиғылын да, баланы біреудің жатырына салып беруді де ар-намысқа санамайтын болдық. Суррогат ана болу – қазақы қоғамға жат нәрсе. Жаһанданудың желкеніне ілесіп, қоғам да, адамдар да бұзыла бастады. Қазақы тәрбие, қазақы салт-дәстүр түбірімен әлсіреп, батыстың бағытына бет алдық. Елімізде суррогат аналардың саны артып жатса, оның ұрпақтарымыздың арасында қан араласып кетуіне себепші болары анық. Бұл – жеті атаға дейін қыз беріп, қыз алыспаған ұлтқа үлкен мін.
Құран Кәрімде: «Сендерге аналарыңа, қыздарыңа, әпке-қарындастарыңа, әкелеріңмен бір туған әйелдерге, аналарыңмен бір туған әйелдерге, бір туған бауырларыңның қыздарына, бір туған әпке-қарындастарыңның қыздарына, өздеріңді емізген сүт аналарыңа, бірге еміскен сүт бауыр әпке-қарындастарыңа, үйленіп жақындасқан әйелдеріңнің қолдарыңдағы өгей қыздарыңа үйленуге тыйым салынады...», деп отасуға болмайтын жағдайларды санамалап тұрып көрсеткен.
Бұл – қан тазалығымен қоса ертеңгі дүниеге келетін ұрпақтың физиологиялық, психологиялық, моральдық жағынан дені сау ұрпақ болуының бірден-бір кепілі. Өмірде кездесіп жатқан түрлі оқиғалардың салдары кемтар балалардың дүниеге келуіне, өмір есігін ашқан ұрпақтың жетілмей туылуына әкеп соқтырып отыр. Жастардың жеті атасына қарамай туыс адамына тұрмысқа шығуы, қан тазалығына мән бермеуі жиілеп кетті. Осы орайда кейіпкерімізді сөзге тартқан едік. Құлын-тайдай жарысып тел өскен Ж. мен Қ. есімді жастар бір-біріне бөле болып келеді. Екеуінің аналары әпкелі-сіңлілі. Алайда, екі жас бас құрап отау тікті. Аналары қарсы тұра алмады. «Біз арамызда махаббат болған соң осындай қадамға бардық. Қан араласу жағын ойлағымыз да келмейді, біз тек бір-бірімізді түсінеміз, жақсы көреміз», дейді олар. Осындай жастар әдет-ғұрыпты аяқасты етіп жатса, кімді кінәлаймыз?!
Қазақ тарихына көз жүгіртсеңіз қазақтың неке салтын көзге ілмей, оған бағынбай некеленген ел тентектерін қазақ заңына салып жазалаған. Абайдың Тоғжанмен некелесе алмауы, Қалқаман мен Мамырдың некесінің трагедиялық жағдайға ұшырап, сәтсіздікке тап болуының себебі де осы қандастықта жатқан жоқ па? Қазақ ертеден қандастыққа апаратын теріс жолды тежеп, ата салтын сақтауға үлкен мән берген.
Ал қазір ше? Батыстың тәрбиесін көрген ұрпақ соларға еліктейді, еліктеп те жатыр. Оның соңы, міне, суррогаттық анаға дейін заңымызға енгізіп қойдық. 2004 жылдың 16 шілдесінде қабылданған «Адамның ұрпақты болу құқықтары және оларды жүзеге асыру кепiлдiктерi туралы» Қазақстан Республикасының заңында «суррогат ана» ұғымы заң жүзiнде бекiтiлгені белгілі. Осы заң бойынша елімізде ерлi-зайыптыларға суррогат ана қызметiне жүгіну құқы берiлген болатын. Сондықтан, суррогаттықты бизнес көзіне айналдырмай, тек мұқтаж жандарға, мәселен, ұрпақ сүйе алмайтын жандарға ғана рұқсат берілсе. Қысқасы, бұл – біреу үшін шарасыздықтан баратын іс болса, енді бірі үшін нағыз бизнестің көзіне айналды. Бұл жайында талай мақала да жарық көрді, кинотуынды да дүниеге келді. Алайда, біз ұрпақ арасында қан араласу жағын ғана қамтып отырмыз. Ал суррогат аналардан тараған ұрпақтың арасында қан араласпауына кім кепілдік бере алады?! Бұл суррогатшылар бірін-бірі алыпсатарға айналдырды, араларында делдал жүреді шапқылап. Оның бала сатудан қандай айырмашылығы бар?!
Қазақ халқы қандастығы алыс руларға құда болу барысында да тектілікке мән беріп, текті, көргенді ауылдан қыз айттырып, баласын берген. Екі жақтың сүйіспеншілігіне, махаббат еркіндігіне және қыз баланың қара басының сапасына қараумен қатар, оның отбасының мәдениетіне ерекше көңіл аударған. «Жабыдан тұлпар шықпайды, тексізден текті тумайды» деген аталы сөздің де төркіні осыны меңзеп тұрғандай. Ендеше, тамырымызға балта шаппайық, тереңге жаяйық, атадан балаға мұра болған салтымызды сақтайық, балалы болудың басқа да жағын қарастырайық.
Айман МҰҚЫШЕВА