Бюджеттің игерілуіне қатаң бақылау қажет

Мемлекет басшысы нақтылап берген тапсырмаларды жүзеге асыру мақсатында әзірленген заң жобасын Ұлттық экономика министрі Тимур Сүлейменов таныс­тырды. Осыған орай депутаттар бюджет қаржысының тиімді жұмсалуына қа­тысты мәселелерді қызу талқылады. Ал Мәжіліс Төр­ағасы Н.Нығматулин болса, баян­дамашыға қарата айтқан сөзінде бюджет қаржыларының тиімсіз игерілуіне қатысты нақты өлшем болу керектігін алға тартты.

«Әйтпесе, сіздер Бюджет ко­­дек­сінде түсінік ретінде ұсы­нып отырған «нәтижелілік», «жауап­кер­шілік», «перс­пек­тивті» сияқты жал­пылама сөздер ау­қым­ды мемлекет қаржысын бөлу кезінде нақ­ты дәлел бола алмайды. Өйткені олар­дың ешбірінің тәжі­рибелік, қолдан­балық сипаты жоқ. Ал субъек­тивті баға­лаудың соңы жақсы­лыққа апармауы мүмкін. Егер қар­жы бір мемлекеттік органнан басқа органға қайта бөлінсе, оның ал­дында не себептен тиімсіз орын­дал­ғанына және соңғы нәти­женің қалай болғанына жауап беруіміз керек. Осыдан кейін ғана жеке жауапкершілікке қадам жасай аламыз», деді ол.

Сондай-ақ Н.Нығматулин екінші оқылымға дейін «тиім­сіз орындау» түсінігінің қаржы­гер­лерге де, қарапайым азаматқа да түсінікті нақты анық­та­ма­сын тұ­жы­рымдау қажеттігін қадап айтты. Ал талқылау бары­сында де­пу­таттар тарапынан квази­мем­­лекеттік секторға бөлінетін қара­жаттар көлемінің Ұлттық эконо­мика министрлігі деңгейінде ға­на келісілетіндігі қатаң сынға алын­ды. Мәжіліс Төрағасының пікі­рінше, Прези­дент бірнеше мәрте Үкі­метке бақы­лауға алуға тап­сыр­ған мемле­кеттік займ мәсе­лелері тағы да министрлік дең­гейіне түсіп отыр­ған көрінеді. Оны­мен қоса ұсы­нылып отырған редак­ция Ел­басының бюджетті бақы­лау жө­ніндегі нұсқауларымен сәйкес кел­мегендіктен бұл норманы Пре­зи­дент тапсырмасын есепке ала отырып, қайтадан тиянақтау қажет.

«Бізге нақты нәтиже керек. Ол тұр­ғын үйлер мен мектеп, ба­ла-бақшалар және ауруха­налар салу. Сонда ғана Елба­сы­ның бө­лінген қаржылар экономиканы дамытуға, азаматтарды жұмыспен қамту­ға және халықтың әл-ау­қатын арт­тыруға жұ­мыс істеу керектігі жө­нін­дегі тапсырмасын жүзеге асырамыз», деді Н.Нығ­матулин.

Айта кетейік, заң жобасында бюд­жет­тік бағдарламаларды іске асыруды оңай­лату мен мем­ле­кеттік органдардың дербестігін арттыру, есепке жазу әдісімен бюд­жеттеуді біртіндеп енгізу, мем­ле­кеттік және мемлекет ке­піл­­дік берген борышты реттеу­ді күшейту, ІТ-жобаларды, мемле­кет­тік органдардың ақпараттық жүйе­лерін құру, дамыту үшін қажет­ті құжаттаманы дайындау рәсім­дерін оңайлату бағыттары бойын­ша түзетулер қамтылып отыр. Сон­дықтан да Ұлттық экономика министрі таныстырған заң жобасы арқылы бірқатар негізгі бағыт­тар бойынша түзетулердің ішінде келісудің жекелеген кезең­дерін жою тетігі де бар.

«Ең алдымен дамуға арналған мақсатты трансферттердің нәти­желері туралы келісімді жою ұсынылып отыр. Себебі, бүгін­гі таңда олар бюджеттік бағдар­ламаларды қайталауда. Соның нә­ти­жесінде орталық және жер­гілікті дең­гейдегі 1,5 мыңнан ас­там құжат қыс­қар­тылады деп бол­жануда. Ал ор­талық мем­ле­кет­­тік орган­дардың әкімшілік шы­ғын­­дарын ортақ лимит арқы­лы жос­парлау тетігі бюджеттік өті­ніш­­терді дайындау мен ұсыны­латын құжаттардың көлемін жеңіл­детеді», деді Т.Сүлейменов.

Жиында мемлекет-жекеменшік әріптестігі (МЖӘ) жобаларын жоспарлау рәсімдерін оңайлату мақсатында бар­лық үдерісті 5-тен 3 кезеңге қысқарту ұсыны­лып отырғандығы да айтылды. Осы мақсатта МЖӘ жоба­ларының тұ­жырым­дамалық кезең­дері мен келі­сім жобаларының сараптамасы жойы­латындығы белгілі болды.

«Бұл МЖӘ жобаларын дайындау мерзімін 7 айдан 3 айға дейін қысқартуға мүмкіндік бе­ре­ді және жобадағы тағы бір жаңа­лығымыз «бағдарламалық МЖӘ» енгізу болып табылады. Нәтижесінде МЖӘ рәсім­дері қысқа және бизнес үшін қолжетімді болады», деді ми­нистр. Жалпы, заң жобасы ұсыны­лып отырған түзетулердің бюд­жет­тік қар­жының экономикаға жыл­да­мырақ жет­кізілуіне, игеріл­меген сомаларды азай­ту мен МЖӘ жобаларының көле­­мін ұлғайтуға, сондай-ақ мемле­кет­тік органдардың үлкен дербес­тігі жағ­дайындағы зор жауапкер­ші­лі­гіне ықпал ететіндігі ескеріліп, бірінші оқылымда бірауыздан мақұлданды.

Осы күнгі отырыс аясында «Ұстап беру туралы конвенция­ны ратификациялау туралы» заң жобасы халық қалаулылары тарапынан қолдауға ие болды. Сонымен қатар Мәжіліс жаңа заң жобаларын жұмысқа алып, олар бойынша бейінді комитеттерге қорытынды әзірлеу мер­зім­дері белгіленді. Оның бірі – сақ­тандыру және сақтандыру қыз­меті мәселелері туралы болса, екіншісі – ТМД-ға қатысушы мем­лекеттердің автокөлік құралдарын жымқыруға қарсы күрес және оларды қайтаруды қамтамасыз ету туралы заң жобасы.

Нұрлыбек ДОСЫБАЙ, «Егемен Қазақстан»