Ел Президенті өңірлердің инвестициялық тартымдылық деңгейін көтеруді тапсырғаны белгілі. Мемлекет басшысының тапсырмасы Ақтөбе облысында ойдағыдай орындалуда. Өңір инвестиция тарту көрсеткіштері бойынша еліміздегі мегаполистерден кейінгі орында тұр. Бұған қалай қол жетті?
Ақтөбе аймағында Менделеев кестесіне кірген химиялық элементтер түгелге жуық табылады деген тіркес жиі айтылады. Шындығында солай. Өйткені мұндағы жер қойнауында хром, бор, никель, титан, темір секілді пайдалы қазбалар қоры өте мол. Оған мұнай мен газ шикізатын қосыңыз. Осының бәрі өнеркәсіпті дамытуға, өнімді өңдеу мен өндіру ісін оң жолға қоюға, қара және түсті металлургияның қазанын қайнатуға, тіпті аграрлық сектордың іргесін кеңейтуге мүмкіндік береді. Инвестициялық қаражаттың көмегінсіз мұндай ірі жобаларды жүзеге асыру еш мүмкін емес.
Соңғы 3-4 жылдың ішінде өңірде осы мәселеге байланысты іргелі істер қолға алынып, инвестиция тартудың оңтайлы жолдары белгіленді. Соның бірі – инвестициялық форумдар өткізу. Мақсат – өңір экономикасына отандық және шетелдік инвестициялар ағынын бұру. «Театр – киімілгіштен басталса», инвестиция тарту – қаржы құюға ыңғайлы жобаларды инвесторларға таныстырудан, оның екі жаққа да тиімді екенін дәлелдей білуден басталмақ. Бұл жөнінен облыста біраз оң тәжірибелер жинақталды. Айталық, бұған дейінгі өткізілген бес инвестициялық форумда 50 меморандумға қол қойылып, инвестициялық қаражаттың жалпы сомасы 1 триллион теңгеге жеткізіліпті. Сондай-ақ форум нәтижелеріне сәйкес 8000 тұрақты жұмыс орны ашылып, облыс бюджетіне 50 миллиард теңгеге жуық салық түсімі аударылған.
Ал жуырда өткен «Aktobe Invest – 2018» халықаралық инвестициялық форумы алдыңғы форумдармен салыстырғанда ауқымы кеңірек болғанын айтқан жөн. Оған әлемнің 23 елінен 400-ден астам өкіл қатысып, форум шеңберінде жалпы сомасы 300 миллиард теңге тұратын 9 меморандумға қол қойылды. Форум аясының кеңдігі – отандық және халықаралық институттар мен үздік менеджерлердің, салалық министрліктер мен квазимемлекеттік сектор өкілдерінің үлкен тобы қатысуымен де айқындала түсті.
Форум кезінде шетелдік инвесторларға облыс өнеркәсібі мен өндірісіндегі перспективасы жоғары жобалар ұсынылды. Оларға географиялық картаның көмегімен мұнай-газ саласында тау-кен өндірудің жаңа технологиялары туралы ақпараттар мен болашағы айқын жобалар таныстырылды. Соның бірі – марал шаруашылығы. Алдағы уақытта осы құрылымның негізінде агротуризмді дамыту жолдары белгіленген. Бүгінде Ақтөбе аймағында өнеркәсіптің түрлі салаларында 5 трансұлттық корпорация жұмыс істейді. Бұл қуатты құрылымдар өңірде экспорттық тауарлар үлесін көбейтуге әрі өңір өндірісшілерінің шетелдік нарық кеңістігіне шығуына септігін тигізіп жүр. Соның бірі италиялық «ENI» компаниясы. Форум жұмысы кезінде италиялық инвестор Қарғалы ауданының Бадамша ауылында қуаттылығы 48 мегаватт, жалпы сомасы 33 миллиард теңге тұратын жел электр стансасы құрылысын салуға ықылас танытты.
Сонымен бірге түркиялық компания жоғары сапалы электр қозғалтқыштар мен өндіріске қажетті бұйымдар жасау жөніндегі тоқтамға келді. Түркиялық «ДалХолдинг» компаниясы «Ақтөбе өңірлік әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясымен» Байғанин ауданында жылына 1,5 миллион тонна цемент өндіретін зауыт құрылысын салу жөніндегі келісімге келді. Оның жобалық құны 275 миллион АҚШ долларын құрайды. Жобаның іске асырылу мерзімі алдағы 2019 жылдың ІІ тоқсанына белгіленген.
Форумда қол қойылған үлкен жобаның бірі – «Уфанефтегазмаш» ААҚ мен «Ақтөбе ӘКК» арасында мұнай-газ жабдықтарын шығару жөнінде жасалған келісім. Оның жобалық құны – 100 миллион еуро. Алдын ала жасалған талдауларға қарағанда техникалық кешенде шығарылатын қондырғылар елімізде қабылданған экологиялық заңдылықтар мен нормативтерге толық сәйкес келмек. Аталған жобаның алғашқы қазығы алдағы жылдың екінші тоқсанында қағылады. Мұндай мысалдар жеткілікті. Форум кезінде қытай және фин компанияларының басшылары Чэнь Чжанхай мен Пекка Пиолакка Ақтөбенің Қазақстандағы инвестиция салуға ең ыңғайлы аймақ екенін жеткізді. «Ең бастысы, бұл бағытта белсенді әрі жүйелі жұмыс жүргізілуде. Ақтөбенің өндірісті өңір екені бізді қызықтырады. Мұнда тау-кен өндірісі мен мұнай-газ саласы және тұрғын-үй коммуналдық секторы бойынша мол мүмкіндік бар екенін байқадық. Әлеуеті жоғары аймақта нәтижелі жұмыс істей алатынымызға күмәніміз жоқ. Біз үшін тағы бір жағымды жайт – «Ақтөбе индустриялдық аймағында» қуат көздері тарифтерінің төмен екендігі», дейді олар.
Ақтөбеде инвестиция мөлшерінің қомақты бөлігі өңдеу өнеркәсібі саласына жұмсалады. Өзге өңірлерде инвестицияның едәуір мөлшері тау-кен жұмыстарын жүргізуге жұмсалады. Сондықтан бұл үлгі етуге тұрарлық іс, деді Инвестициялар және даму министрлігі Инвестициялар комитетінің төрағасы Ерлан Хайыров. Оның айтуынша, биыл 10 ай ішінде өңірде өңдеу өнеркәсібіне тартылған инвестиция өсімі 13,6 пайызды құрапты. Бұл – өңірлер арасындағы ең жоғары көрсеткіш.
Ақтөбеде өткен халықаралық форумның басты ұстанымы «Сенім. Өсу. Даму» қағидатына негізделді. Инвестиция кез келген өңірдің экономикалық өсіміне негіз қалайды. Инвестиция қандай жағдайда жолы ашық, қолжетімді бола алады? Сөз жоқ, ең алдымен толық сенім орныққан жағдайда ғана. Сенім бар жерде, өсу де, даму да болатыны ешқандай талас туғызбайды.
Темір ҚҰСАЙЫН,
«Егемен Қазақстан»
АҚТӨБЕ