Парламент Мәжілісінің алаңында Мұхтар Тайжан бастаған қоғам қайраткерлері тобының бастамасымен жер ресурстарын ұтымды пайдалану мәселесі бойынша дөңгелек үстел өтті. Бұл туралы АШМ баспасөз қызметі хабарлады.
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, аграрлық саланың тиімділігі көп жағдайда осы елдегі жер ресурстарының айналымы мен ұтымды пайдалану деңгейімен байланысты.
Бүгінде Қазақстанда ауыл шаруашылығы жерлерінің толыққанды нарықтық айналымы іс жүзінде жоқ.
Дөңгелек үстел барысында М. Тайжан Жер пайдалану құқығына қатысты мәмілелер жасауға заңнамалық шектеулерді алып тастау арқылы нарықтық айналымға тарту үшін ауыл шаруашылығы жерлерін жалға алу институтын жетілдіруді қарастыратын заңнамалық актілерге өзгерістер енгізу бойынша бірқатар ұсыныстар айтты. Бұл ретте, қазақстандықтарға жер пайдалану құқығын иеліктен шығару құқығын бере отырып, ауыл шаруашылығы жерлерін шетелдіктерге жалға беруге тыйым салу қажет. Сондай-ақ, космомониторинг тәжірибесін енгізу жолымен жерді пайдаланудың барлық процестеріне қатаң бақылау орнату бойынша ұсыныс айтылды.
Бүгінгі күні жалға алынған ауыл шаруашылығы жерлері бойынша нарықтық мәмілелерді заңды түрде жасау мүмкіндігінің болмауы жерді заңсыз қосалқы жалға беруге және олар бойынша көлеңкелі табыс алуға мәжбүр етеді. Бұл жер үшін төлемдердің төмендігі мемлекеттен жерді тегін жалға алу құқығын алған жерді пайдаланушыға жалға алу құқығынан бас тартпауға және жерді қор етіп ұстау мүмкіндігімен қиындатылады.
Заңды азаматтық-құқықтық мәмілелердің болмауы ауыл шаруашылығы жерлеріне баға белгілеу тетігінің болмауына әкеп соғады. Тиісінше, фермерлер ауыл шаруашылығы жерлеріне толыққанды кепіл ретінде беру құқығынан айырылады, бағалау кезінде жер учаскесінің кадастрлық құны қолданылады, ол оның нақты құнынан айтарлықтай төмен.
Қоғам өкілдері ауыл шаруашылығы жерлеріне құқығын иеліктен айыру бойынша азаматтық-құқықтық мәмілелерді жүргізуге рұқсат беруді ұсынды, бұл мүмкіндікті тек ҚР азаматтарына және қазақстандық заңды тұлғаларға жарғылық капиталында шетелдік қатысуынсыз ұсынуға мүмкіндік беру. Бұл жерді пайдаланбайтын жер пайдаланушылардың орнына тиімді отандық кәсіпкерлердің келуін ынталандыратын болады. Қосалқы жалға беруге тыйым өзгеріссіз қалдырылсын.
Сондай-ақ, ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілер төлейтін салықтың қолданыстағы 8 түрін біріктіретінбірыңғай аграрлық салықты енгізу ұсынылды. Оларды есептеу және төлеу өте күрделі процесс. Сонымен қатар, жер сияқты тікелей салықтың төмен деңгейі ауыл шаруашылығы жерлерін ұтымды пайдалануды ынталандырмайды. Сондықтан жер пайдаланушыларды пайдаланылмайтын жерлерді айналымға тарту не жерді мемлекетке өз еркімен қайтару жөнінде шаралар қабылдауға экономикалық тетіктермен ынталандыру үшін ауыл шаруашылығындағы салық саясатын жетілдіру қажет.
Сонымен қатар, бұл шара ауыл шаруашылығы тауар өндірушілері үшін жалпы салық жүктемесін арттыруға және тиісінше ауыл шаруашылығының инвестициялық тартымдылығын төмендетуге әкелмеуі тиіс. Салық салуды оңайлату және оны әкімшілендіру рәсімін жеңілдету үшін жер бетінде жұмыс істейтін адамдар үшін бірыңғай ауыл шаруашылығы салығын енгізу дұрыс болар еді.
Талқылау барысында іс-шараға қатысушылар жерді қашықтықтан зондтау және космомониторинг бойынша ғылымның соңғы жетістіктерін практикаға енгізу арқылы жерді пайдаланудың барлық процестеріне пәрменді бақылау орнатуды оңайлату бойынша ұсыныстар айтылды.
Сонымен қатар дөңгелек үстел барысында спикерлер жер қатынастары саласын технологиялық жаңарту және цифрландыру, ауыл шаруашылығы жерлерін жалға алу институтын жетілдіру және реттеу мәселелерін талқылады.