Ұстаз есімі ұмытылмайды

Жұма, 19 қазан 2012 8:01

Саналы ғұмырын заңгерліктің қыр-сырын терең зерттеуге арнап, құқық саласының, заң ғылымдарының  дамуына орасан зор үлес қосқан ғалым, академик Салық Зимановтың пәниден бақиға озғандардың ұлы керуенімен өзге дүние есігін ашқанына да жыл толыпты. Салық ағасыз өткен бір жыл сынаптай сырғып өте шыққанымен, отандық заң ғылымының негізін қалаушы, тәуелсіз Қазақстанның аяғынан тік тұруына өлшеусіз үлес қосқан ұстаздың орны ортайып-ақ тұр…

Жұма, 19 қазан 2012 8:01

Саналы ғұмырын заңгерліктің қыр-сырын терең зерттеуге арнап, құқық саласының, заң ғылымдарының  дамуына орасан зор үлес қосқан ғалым, академик Салық Зимановтың пәниден бақиға озғандардың ұлы керуенімен өзге дүние есігін ашқанына да жыл толыпты. Салық ағасыз өткен бір жыл сынаптай сырғып өте шыққанымен, отандық заң ғылымының негізін қалаушы, тәуелсіз Қазақстанның аяғынан тік тұруына өлшеусіз үлес қосқан ұстаздың орны ортайып-ақ тұр…

Салық Зиманұлы Ата Заңның әрбір бабын айқындау мақса­тын­да өлшеусіз еңбек етіп, тәуел­сіз­діктің алғашқы жылдарында елі­міздің демократиялық жолды таң­­дауына зор ықпал етті. Құ­қық­тық жүйенің теориясы мен та­рихының, сондай-ақ конститу­ция­лық құқықтың білгір маманы ретінде тәуелсіз мемлекетіміздің құқықтық негізін қалауға және отандық заңнаманы жетiлдiруге бағытталған реформалардың бас­тауында тұрды.

Отандық заң ғылымының ата­сы атанған мемлекет пен құқық зерт­теушісі, қоғамдық-саяси ой та­рихы­ның шежірешісі, жоғары білім ісінің ұйымдастырушысы ака­демик Салық Зиманұлына кезінде  академик Қаныш Сәтбаев­тың «Салық Зиманов – Қазақ-станда заң ғылымдарының  негi­зiн қалаушы», деген жоғары баға беруі қайталанбас тұлғаның қажыр­лы еңбегін шынайы бағалауы еді.

Дүние жалған туралы «Ал­дың­ғы толқын ағалар, кейінгі тол­қын інілер, кезекпенен өлінер, баяғыдай көрінер» деген фило­софиялық толғамды айтқан  ұлы Абайдың судья ретіндегі бейнесін ашқан да, өткен ғасырдың сая­си ақтаңдақтардан арыла қой­маған 60-шы жылдары, жалпы ұлы даланың билер соты туралы  алғаш  ғылыми тұрғыдан дәлел­де­ген де Салық Зиманұлы болатын.

Осы тұста ұлы тұлғаның бү­кіл өміріне өлшем болатын мына бір параллель оның бар болмы­сын аша түсетіндей.

…Әлемді соғыс өрті шар­пы­ған отты жылдарда жас офицер Салық Зиманұлы Кавказды, Ук­раина мен Беларусьті азат етуге қатысып, минометті полк коман­ди­рінің орынбасары, механика­лан­дырылған артиллериялық бри­гаданың командирі қызмет­терін ат­қарып жүргенде жау қор­шауында қалады. Жау құрсауға алып, өлім мен өмір айқасқа түс­кен сын сәтте ол жауынгерлерін жау қолына бермей, өз артил­ле­рия­мызға өзіне қарай оқ жау­дыру­ын сұрайды. Бұл туралы отандық басылымдар кейін «Он вызвал огонь на себя» деп жазды. Соғыс біткеннен кейінгі бейбіт өмірде өзге мүддені көздеген кей­бір саясатшылар қазақтың жеке мемлекеттілігіне күмән келтіре бастайды. Бір ауыз сөз үшін иықтан бас кететін заманда Салық Зиманұлы қазақтың ежелгі мемлекеттігі туралы егжей-тегжейлі зерттеулерімен  ғылыми түрде дәлелдеп шыққан. Сөйтіп, ол қазақ елінің дұшпандарының елге көздеген  бүкір мылтығы­ның қарауылын өзіне аударып, ел абыройын, тарих шындығын қорғап қалды.

Ол бұл ақиқатты қорғап қана қойған жоқ, оны ғылыми еңбе­гі­не негіз етіп, зерттеулерін тарих қой­науына тереңдете түсті. Ға­лым­ның тікелей жетекшілігімен жинақталған, бүгінгі күнде ғы­лыми құндылығы ерекше болып саналатын салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрып нормаларын, хандар заңнамасы мен халық арасында жоғары беделге ие болған би-қазылардың сот төреліктерін, қа­зақтың ортағасырлық «Жарғы» құқықтар жүйесін зерттеген «Қа­зақтың ата заңдары» атты жи­нағы осының дәлелі.

Ұлағатты Ұстаздың заңгерлік саладағы терең теориялық білімі мен мол тәжірибесін үйретуден талмаған, шәкірті ретінде мені ғылыми ізденістерге жетелеген аға­лық қамқорлығы қашанда жа­дымда. Ғұлама ғалымның алды­нан дәріс алған, оның кішіпейілділік пен парасаттылыққа тұнған өмір жолын өнеге тұтқан ізба­сар­лары мен шәкірттері ұстаз есімін ешқашан ұмытпайды. Өйт­кені, көрнекті қоғам қай­рат­кері, заң ғы­лымдарының пат­риар­хы Салық аға Зимановтың ерен еңбегін  шы­найы ықыла­сы­мен  құрмет тұтатын халқы бар.

Қайрат МӘМИ,

Қазақстан Республикасы

Парламенті Сенатының

Төрағасы.