28 ауыл ұялы байланыссыз, 14 ауыл интернетсіз отыр

Жалпы 14 жылға есептелген бұл жоба «Қазақтелеком» АҚ пен сол кездегі Ақпарат және коммуникация министрлігі (коммуникация саласы қазір басқа ведомствоға қарайды) ара­сындағы мемлекет-жеке­мен­шік серік­тес­тік келісімшарт ая­сын­да жүзеге асырылады. Яғни, 2018-2020 жыл­дары байланыс желілерінің құ­рылысы, интернетке қосу жұ­мыс­тары жүргізіліп, жобаның 2032 жыл­ға дейін қызмет көр­сет­уі жос­пар­ланған.

Ал облыстық жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасының мәліметіне сүйенсек, өңірде бұл күндері 28 ауыл ұялы байланыссыз, 14 ауыл интернет желісіне қо­сыл­ма­ған. Кең жолақты интернетке қосу үшін ауылдарда автономды стансалар құруды ұсынады.

Бір стансаны құру жұ­мыс­та­ры 110 мың теңге тұрса, ай са­йынғы абоненттік төлем – 56 мың теңге.

Енді мақсаты – халықтың компь­ютерлік, цифрлы сауатты бо­луына бағытталған «Цифрлы Қа­зақстан» бағдарламасы барысында шалғай ауылдарды жоғары жылдамдықты интернетке қосу жөніндегі жобаның орын­далуы мүмкін бе?

Өркениеттің мүмкіндігіне, жаңа заман ғажаптарына ауыл­дар да қол созуда. Жеріміз болса кең, ал ауылдарда халық саны азаю­да, ауылдардың әр жер­де ша­шырай, шалғайда орна­лас­қа­ны белгілі.

Бұған еліміздің шалғайдағы әрбір ауылына Интернет желі­сін тартуға Үкіметтің зор мүм­кіндігі, қыруар қаражаты қа­жет­­тігін қосыңыз. Үкімет бұл мә­селе үшін шағын екі-үш ауыл­­дың басын қосатын Тірек ауыл­­дарды дамытатын бағ­дар­ла­ма қабылдады. Шалғай ауыл­дар­ды айтпағанның өзінде тірек ауылдардың өзіне бірін­ші кезек­те интернет жетсе, «Цифрлы ауыл» атанды деп қуанар едік.

Өңірлік телекоммуникация бө­лім­шесінің мәліметінше, өңір­де үлкенді-кішілі 364 ауыл бар болса, 32-сі тірек ауылдар, 87 ауылға талшықтық-оп­тикалық байланыс желісі тарты­лған.

Бірақ, интернет жүйесі түгі­лі, аты бар да заты жоқ осы 32 тірек ауыл­ды өркендету үшін қыр­­уар қаражат бөлінді. Нәти­же­сі қайсы? Тірек ауыл саналмай­тын Тереңкөл ауданындағы Қызыл­таң ауылының тұр­ғын­­да­ры интернеттен бұрын кәдім­гі клуб, жол, су жоқ деп отыр. Ин­тер­­нетке қосылған ауыл­дар­дың дені аудан орталығына, облыс ор­та­лығына, қалаға жақын ор­на­­­ласқан ауылдар екені белгілі. Өңір­ге Нұр-Сұлтаннан Сенат, Мә­жіліс де­путаттары, министрлер келе қалса қала іргесіндегі ауыл­­дарға апарып көрсету дәс­түр­ге айналған. Мысалы, облыс ор­талығына жақын Шақат мек­те­­бінде жылдамдық 10 мега­байт­ты құрайды. Содан кейін, олар өңір­дегі барлық ауылдың ин­тер­неті Шақаттағыдай деп ойлап ке­те барады.

Оқу бітірген соң «Дипломмен – ауылға!» бағдарламасымен ауыл­ға барған бір студент «Ин­тер­нет желісі, ұялы байланыс жоқ, ұялы байланысқа шығу үшін байланыс ұстай қалатын жер­лерді іздеп жүргенің. Бұл «қы­зық» жағдайға үйрене алмай, қалаға қайттым еріксіз» дей­ді.

 Биыл үш ауданның ауылдарында талшықтық-оптикалық байланыс желілерінің құрылысы басталса, 2020 жылдың 1 наурызынан бастап қосымша тағы 20 ауыл мен 74 мемлекеттік мекеме интернетке қосылады деген жоспар бар екен.

– Бірақ желі жылдамдығы секун­дына 512 килобайттан 4 мега­байтқа дейін ғана болады. Ал 23 ауылды жылдамдығы төмен интернетке қосуға да мүм­­­­кіндік аз. Ауылдардың бірі тау­­лы аймақта орналасса, екін­­ші­­сінде жер серігіне байланысты қи­­ындықтар бар. Жоғары жыл­дам­­дықты ғаламторды спутник бай­­ланысы мен радиокөпірлер арқылы қосылу тәсілдері бол­ға­нымен бағасы тұрғындар үшін қым­батқа түседі, – дейді бас­қар­ма мамандары.

Мысалы, Баянауылдың тау баурайын­дағы ауылдарын ала­йық. Жолсыз, сусыз Жаңа­жол ауылына интернет желісі «Қа­зақ­телеком» АҚ айтқандай 2032 жылдары ма, әйтеуір бір жетер.

 Ал мамандардың айтуынша, ауылдардағы нысандарда, мектепте интернет желісі қосылған күннің өзінде оны пайдалану барлығына бірдей тиімді емес көрінеді. Себеп – жылдамдығы аз, ескі компьютерлердің болуы. Техникалық жабдықтар, Wi-Fi құ­рылғылары алынғанымен, ин­тернет желісі тартылмаған. Шек­теулі интернетті тек инфор­ма­тика пәнінің мұғалімдері қол­да­на алады.

Wi-Fi желісіне қосылған мек­­тептер де бар. Интернет жыл­дам­дығына сай, төлемақы да жо­ғары болатыны белгілі.

– Мұндайда ауылдарға ин­­тер­нетсіз жұмыс істейтін цифр­­­­лы ресурстарды да қол­да­ну­ға болады. Интернеті жоқ, шал­ғай­да орналасқан ауыл­дар­дың мек­тептеріне қазір Bilim­Book құ­­рылғысы берілуде. Құ­рыл­ғы­ның ішінде жоғарыда атал­ған ре­сурстың барлығы ин­тер­нетсіз жұ­мыс істей береді, – дейді цифрландыру жүйесінің ма­маны Ринат Барысов.

Ертіс ауданына қарасты Аман­гелді, Ленин атындағы, Қызыл­­қақ, Қызылағаш ауыл­да­­­рына әлсіз болса да интернет желісі тартылған. Бірақ ауыл тұрғындары ұялы бай­ла­ныс­қа шыға алмайды. Аудан әкім­дігі Kcell немесе Beеlinе опе­ра­торының құрал-жаб­дық­та­рын орналастыруға биік орын іздес­ті­ріп жүр екен. Сонымен бірге, ауылдарда жаңа заманға сай 29 Радио-телевизиялық стан­салар/ РТС/ да орнатылып, цифр­лы хабар тарату іске қо­сыл­ды.

Еліміздің ауылдарын кең жо­лақты интернет желі­сі­мен қам­та­масыз ету жобасы «Цифр­лы Қазақстан» бағ­дар­ла­масы, теле­­коммуникация инфра­құры­лы­­мы шалғайдағы ауыл­дардағы әлеу­меттік сала нысан­да­рын, мемлекеттік мекемелерді жо­ға­ры жылдамдықты интернетпен қам­тамасыз етуге бағыт­тал­ған.

– Ауылдарды интернет­тен­ді­ру жалғасады. 2025 жылға қарай ин­­тернет еліміздің барлық ауыл­да­рына жетеді, – деген еді был­­тыр жазда облысқа сапары кез­інде Цифрлық даму, инновация және аэроғарыш өнеркәсібі минис­трі Асқар Жұмағалиев.

Павлодар облысы