"Сарапшылардың 2020-2021 жылдағы бюджет түсімі туралы болжамы мәз емес болатын. Себебі 2019 жылға дейін жыл аяғында бюджет кемістігі өткен жылдардағы игерілмей қалған қаржы есебінен толықтырылғандықтан, кері зардабы аса қатты сезіле қоймайтын. 2019 жылдың жыл қортындысы ондай мүмкіндіктің ауылы алыстап кеткенін көрсетті. Себебі 2020 жылдың алғашқы қортындысы бойынша бюджетке 930 млрд теңге кем түсті", деп хабарлайды Egemen.kz.
Демек, жағдай осылай жалғаса берсе, 2021 жылдың алғашқы жартысы бізге оңайға соқпайын деп тұр. Ең оптимистік болжамдардың өзі елдің 2021 жылдың екінші жартысынан бастап экономканың еңсесі көтеріле бастайтынын айтады. Ал оған дейін барынша үнемдеу саясатымен өмір сүруге туралы келеді.
2020 жылдың бірінші жартыжылдығының аяғында Қазақстанның шоғырландырылған бюджеті (ШБ) кірісі 7,538 млрд теңгені құрады, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 19,3% -ға жоғары. ШБ шығындары 23,7% -ға 7,399 млрд теңгеге дейін өсті. Бұл туралы Қазақстан қаржыгерлерінің қауымдастығына (ҚҚҚ) жасалған шолуда айтылды.
2020 жылы кірістерінің ұлғаюы негізінен Ұлттық қорды басқарудан түсетін түсімнің өсуіне байланысты болды, ол 2020 жылдың бірінші тоқсанында 2019 жылдың алғашқы үш айында 405,6 млрд теңге кірісіне қарсы 2,559 млрд теңгені құрады.
Айта кету керек, бұл көрсеткіштер тұрақты табыс емес, тек қазіргі уақытта теңгемен салынған инвестициялар құнының өзгеруін көрсетеді. Сондай-ақ, мұндай маңызды инвестициялық кіріс 2020 жылдың бірінші тоқсанында теңгенің құнының күрт құлдырауымен байланысты болды. Еске салайық, осы жылдың қаңтар-наурыз айларында USD KZT бағамы бір доллар үшін 382,6-дан 447,7 теңгеге дейін 17% -ға өсті.
Сондай-ақ бюджетке салықтардан түсетін түсімдердің айтарлықтай төмендеуі байқалады. Осылайша, 2020 жылдың бірінші жартыжылдығында салықтық түсімдердің жалпы сомасы 4,814 млрд теңгені құрады, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен (5,741 млрд теңге) салыстырғанда 16,2% -ға төмен.
Бұл ретте республикалық бюджетке салықтық түсімдер 27,0% -ға, Ұлттық қорға түсетін түсімдер 31,2% -ға азайды, тек жергілікті бюджетке түсетін салық түсімдері 34,9% -ға өсті.
Жергілікті бюджетке түсетін түсімдердің ұлғаюы және республикалық бюджетке түсетін түсімдердің белгілі бір дәрежеде азаюы 2020 жылдан бастап ШОБ-тен жергілікті бюджетке аударым жасалатындығына байланысты
Ағымдағы жылдың алты айында шоғырландырылған бюджеттің жалпы шығындары 7403 млрд. Теңгені құрап, өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 1420 млрд теңгеге немесе 23,7% -ға өсті.
Түзетілген бюджетке сәйкес, 2020 жылы шығыстар 16,930 миллиард теңгені құрауы керек. Осылайша, жылдық бюджеттің шығыс бөлігі 2020 жылдың 1 шілдесіне 43,7% орындалды.
Бұл ретте шығыстардың негізгі өсімі білім беру (+402,6 млрд теңге), денсаулық сақтау (+269,6 млрд теңге), әлеуметтік көмек және әлеуметтік қамсыздандыру (+226,7 млрд теңге) және тұрғын үй-коммуналдық қызметтерге (+165,1 млрд теңге) түсті.
Қазақстан Республикасының Бюджет кодексіне сәйкес жергілікті атқарушы органдардың (ауылдар, аудандар, қалалар, облыстар) бюджеттері және тиісті заңмен бекітілген республикалық бюджет бекітіліп, орындалады және дербес болып табылады. Аналитикалық ақпарат ретінде, сонымен бірге бекітілуге жатпайтын мемлекеттік және шоғырландырылған бюджет қалыптастырылады. Мемлекеттік бюджетке олардың арасындағы өзара қайтарылатын операцияларды есепке алмай республикалық және жергілікті бюджеттер кіреді. Шоғырландырылған бюджетке олардың арасындағы өзара операцияларды қоспағанда, мемлекеттік бюджет, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының түсімдері мен шығыстары кіреді. Мұнай саласындағы ұйымдардың барлық тікелей салықтары Ұлттық қорға түсетінін ескертеміз. Демек, бюджет түсімінің негізгі индикаторы салық...