Келесі жылдан бастап қазақстандықтар зейнетақы жинақтарының бір бөлігін тұрғын үй сатып алуға немесе емделуге пайдалана алады. Біз алыс-жақын шетелдерде зейнетақы жинақтары қандай жағдайда алынатыны және және қандай мақсаттарға жұмсалуға рұхсат беретінін анықтадық, деп хабарлайды Egemen.kz .
2021 жылы Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының 700 мың салымшысы өз жинағының бөлігін үй алу, емделу үшін пайдалана алады немесе қаржы ұйымдарының басқаруына бере алады. Бұл туралы Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Парламент палаталарының бірлескен отырысында "Менің тапсырмамның аясында тұрғындар зейнетақы жинақтарының бөлігін пайдалану мәселесі қарастырылды. Бұл - қазір өте өзекті. 2021 жылы Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының 700 мың салымшысы өз жинағының бөлігін үй алу, емделу үшін пайдалана алады немесе қаржы ұйымдарының басқаруына бере алады. Үкіметке Ұлттық банкпен бірлесе жыл соңына дейін тиісті нормативтік-құқықтық актілерді қабылдауды және дайындық жұмыстарын жүргізуді тапсырамын. Бұл реформа... тұрғындарға зейнетақы жинағына ақша салуға стимул болады. Тұрғын үй мәселелерін өздігінен шешуге табысы жетпейтін азаматтарға әлеуметтік қолдау көрсетіледі", - деді.
Сингапур
Бұл республикада барлық зейнетақы жарналары үш шотқа түседі. Ақша Орталық қамтамасыз етуші қорға жіберіледі. Жарналарды ел тұрғындары (17%) және олардың жұмыс берушілері (20%) салады. Жалпы алғанда, жалақыдан ақшалай ұсталымдардың шамамен 37% -ы кетеді.
Қаражат үш шотқа бөлінеді. Бастысы (20%) - одан жинақталған қаражаттың бір бөлігі тұрғын үй сатып алуға, сақтандыру, инвестиция және білім алуға кетеді. Ақшаны инвестициялауға жұмсауға болатын арнайы (8%), ал медициналық (9%) - тек медициналық қажеттіліктерге жұмсалады.
БЖЗҚ-ға сәйкес 55 жасында зейнетақы шоты автоматты түрде ашылады, оған өмірлік аннуитетті сатып алу үшін қажетті соманы қалыптастыру үшін жинақ негізгі және арнайы қаражаттан аударылады.
Қазақстанға арналған жобадағыдай, Сингапурда тұрғын үй сатып алу үшін алуға рұқсат етілген жинақ сомасы салымшының жасына, ипотекалық несиенің мерзіміне және есепшотта базалық соманың (ең төменгі шегі) болуына байланысты. Сонымен қатар, базалық сомадан асатын ақшаны өз шотына ғана емес, жақын туыстарына да толтыруға рұқсат етіледі.
Сонымен қатар, 2020 жылы шоттағы базалық зейнетақы мөлшері 90,5 мың сингапурлық долларды (немесе 27,2 млн теңгені) құрауы керек
Чили 2020 жылдың шілдесінде Чили президенті Себастьян Пинера заңға қол қойды, оған сәйкес азаматтар дағдарыстың салдарын жеңу үшін зейнетақы жинақтарын ала алады. Мәселе, чилиліктер қаражаттың 10% -на дейін ала алатындығында. Бұл шара шамамен 11 миллион адамға қол жетімді болады. Алайда, бұл қызмет бұрын-соңды жұмыс істемеген немесе зейнетақы жүйесіне аударымдар жасамаған адамдарға, сондай-ақ ескі зейнетақы жүйесі бойынша зейнетке шыққан адамдарға, тек осы мекемелерде жұмыс істеген әскери қызметкерлер мен полиция қызметкерлеріне пайда әкеле алмайды.
Малайзия
Алайда, Малайзияда зейнетақы шоттары Кумпулан Ванг Симпанан Пекерджада жинақталған. Қызметкерлер қорға 11%, жұмыс берушілер жалақыға байланысты 12-13% аударады. Ақша екі шотқа бөлінеді. I шоты мүшелердің ай сайынғы жарнасының 70% -ын сақтайды және оны зейнеткерлік жасқа жеткенде ғана алуға болады. II шот - 30%, емдеуге, үй сатып алуға, қажылыққа баруға, білім алуға немесе 50 жасқа толған кезде пайдалануға рұқсат етіледі. 55 жастан бастап екі шоттағы барлық жинақ жинақталады. Ертерек қаражат, егер олардың мөлшері 1 миллион малайзиялық ринггиттен (шамамен 102 миллион теңге) асса, алуға болады. Сонымен қатар, Малайзияда I-Saraan бағдарламасы бар. Бұл үкіметтің бастамасы және салымшының төлем сомасынан 15% мөлшерінде мемлекет тарапынан жарна қарастырылған. Дания Мұнда қабатты жүйе қолданылады: I. Мемлекеттік зейнетақы екі тірекке бөлінеді:
Біріншісі 65-тен асқан адамдарға әмбебап табыс ұсынады. Бұл жарналарға қарамастан, біліктілікке сай келетіндерге төленеді.
Екіншісі мүгедектігі бар 60 жасқа дейінгі адамдарға, сондай-ақ іс жүзінде жұмыс істей алмайтын 60-тан 66 жасқа дейінгі адамдарға арналған; Кәсіби зейнетақымен қамтамасыз ету Даниядағы жұмыс күшінің шамамен 90% құрайды. Олар жұмыс берушілер мен жұмысшыларға арналған.Сондай-ақ ерікті зейнетақы, еңбек нарығына арналған қосымша зейнетақы қоры, қызметкерлерге арналған капиталды зейнетақы қоры және арнайы зейнетақы жинақтары бар.
Сонымен қатар, Данияда салымшы өте қаржылық қажеттілік жағдайында шоттан үнемі қаражат ала алады және сонымен бірге оларды қайтармауға құқылы. Яғни, ол төлемдерді қайтару бойынша міндеттемелерсіз жинаққа қол жеткізе алады.
АҚШ
Зейнетақы үш құрамнан тұрады: • міндетті мемлекеттік зейнетақы (жарналардың 15,3%); • жұмыс берушінің ерікті жарналары есебінен жинақталған зейнетақы (1% және одан жоғары); • қызметкердің жеке салымдарынан жинақталған зейнетақы. Сондай-ақ АҚШ-та зейнетақы жоспарлары қолданылады. Олардың ең сұранысы - 401 (к) және IRA (олар сыйлықақысы белгіленген типтегі). 401 (k) жеке зейнетақы жинақтау шоты болып табылады. Оған қызметкер де, жұмыс беруші де ақша аудара алады. Артықшылығы - сіз салық салғанға дейін салым жасай аласыз, яғни қаражатты салықтан босата аласыз. Өз кезегінде, IRA салымшының зейнетақы жарналары мәселесімен дербес айналысатындығын білдіреді. АҚШ-та кейбір жоспарлар зейнетақы жасына дейін қаражат алуға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, азаматтар қордағы есепшотты пайдалана отырып, өздерінен қарыз алуға, содан кейін белгілі бір пайызбен қарызды төлеуге мүмкіндігі бар. Бұл опцияны оқу ақысын төлеуге, емделуге, үй сатып алуға немесе жөндеуге, жерлеу шығындарына және т.б. төлеуге болады.
Жаңа Зеландия
Зейнетақы жүйесі кепілдендірілген қауіпсіздік пен ерікті қаржыландырылатын бөліктен тұрады (KiwiSaver). • кепілдендірілген зейнетақы жұмыс істейтін адамның жалақысынан ұсталатын жарналардан қалыптасады. Азаматтар жалақының 12-ден 35% -на дейін төлейді. • KiwiSaver - бұл 18 жастан асқан әрбір жаңа зеландиялық (алғашқы жұмысқа орналасқан сәттен бастап) автоматты түрде мүше болатын инвестициялық қор. Бірақ қаласаңыз, сіз осы қаржыландырылатын жүйеге қатысудан бас тарта аласыз;
KiwiSaver жүйесі азаматтарға бірнеше инвестициялық компанияларды таңдауды ұсынады. Қызметкер мұндай шотта жинақталған соманы 65 жасқа толғанға дейін ала алмайды. Бірақ оларды ерекше жағдайларда қолдануға болады:
өзіңіздің жеке үйіңізді сатып алу; күрделі қаржылық жағдай; денсаулығының нашарлауы; бағдарламаға қатысушының қайтыс болуы.