Сарапшылар ақша экспортының көлемі импорт қаржыға қарағанда үш есе көп екенін айтып жатыр. Басқаша айтқанда елден кеткен ақша елге келіп жатқан қаржы көздеріне қарағанда үш есе көп. Ұлттық банк Төлем жүйелері департаментінің директоры Ерлан Ашықбековтың 2020 жылы азаматтардың ақша аударымы туралы пікір білдірді, деп жазады Egemen.kz
Е. Ашықбаев нақтылап өткендей, өткен жылы Қазақстаннан басқа елдерге ақша аударымдары 2019 жылмен салыстырғанда 20% өсіп, 787,7 млрд. Бұл бүкіл әлемдегі үрдіс. Халықаралық ақша аударымдарының өсуі Ковид-19 пандемиясының кейбір елдер азаматтарының экономикалық белсенділігіне әсерінің салдары болып табылады.Енгізілген карантиндік шараларға және төтенше жағдайға (төтенше жағдай) байланысты еңбек мигранттары өз елдеріне сирек бара бастады және сәйкесінше ақша аударымдарының жүйелерін көбірек қолдана бастады.
«Халықаралық ақша аударымдары жүйелері арқылы жүзеге асырылған транзакциялардың жалпы көлемінің 99,9% -ы жеке тұлғалардың, оның ішінде еңбек мигранттарының ақысыз аударымдарына келеді. Операция сонымен қатар әр түрлі қызметтерге ақы төлеуге, тауар сатып алуға, емделуге немесе оқуға төлеуге аз мөлшердегі бір реттік аударымдармен байланысты болды» дейді ол.
2020 жылдың 12 айында халықаралық ақша аударымдары жүйелерін қолдана отырып, Қазақстаннан шетелге жіберілген ақша аударымдарының көлемі 787,7 млрд теңгені құрады. Өткен жылы ең көп ақша алушылардың тізімі өзгеріссіз қалды. Көшбасшылар Ресей (27,1%), Қырғызстан (21,0%), Өзбекстан (19,5%) және Түркия (17,4%). Бұл елдердің жалпы санына 85,1% келеді. 2019 жылмен салыстырғанда Қырғызстанға (+ 90,0%) және Түркияға (+ 46,4%) ақша аударымдарының көлемі едәуір өсті.
Қырғызстан туралы айтар болсақ, егер наурыз-сәуір айларында трансферттер минималды деңгейде болған болса (орта есеппен айына 1,1 млрд теңге), онда мамыр-маусымда, біздің елімізде төтенше жағдай әлсірегеннен кейін, сандар айына 24,6 миллиард теңгеге дейін өсті.
«Түркияға аударылған төлемдер көлемінің ұлғаюына келетін болсақ, бұл, мүмкін, бұл елдің қазақстандықтар пандемия мен шекараны жауып тастауы кезінде отанына оралған ірі транзиттік хабтардың бірі болуымен байланысты. Сонымен бірге, есепті кезеңде Қазақстанға шетелден 286,9 млрд. 2020 жылы ақша аударымдарының едәуір көлемі Ресей (25,8%), Оңтүстік Корея (18,0%), Өзбекстан (13,4%) және Қырғызстан (11,7%) сияқты елдерден жіберілді», дейді Е.Ашықбаев.
Соңғы 5 жылда ақша аударымдарының динамикасы өзгеріссіз қалды: біздің елден шетелге жіберілетін ақша көлемі, әдетте, басқа елдерден келіп түсетін қаражат көлемінен асып түседі. Бұл негізінен еңбек көші-қоны және азаматтардың, оның ішінде экономиканың бейресми секторында (сауда нарықтарында) жұмыс істейтіндердің кәсіпкерлік қызметі мәселелеріне қатысты.
Ұлттық Банктің бастамасымен ақша аудару үшін анонимдік әмияндарды пайдалануды шектейтін заңнамалық нормалар 2020 жылдың 15 шілдесінен бастап әзірленіп, қолданысқа енгізілді. Негізгі мақсат - ақшаны жылыстату және басқа заңсыз операциялар үшін электрондық әмияндарды пайдалану мүмкіндігін жоққа шығару. Қабылданған нормалар банктік емес операторлардың қызметтері үшін ақша операциялары бойынша ішкі бақылау жүйесін қалыптастыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, 2020 жылдың 15 қарашасынан бастап банктерге және ақша аударымдарының жүйесінің операторларына операцияларды бақылау және халықаралық ақша аударымдарын жіберушілер мен алушылар туралы деректерді есепке алу бойынша талаптар күшейтілді. Бұл шаралар халықаралық ақша аударымдарының ағымын бақылауға және ақшаны жылыстатуға және терроризмді қаржыландыруға тиімді қарсы тұруға мүмкіндік береді.
«Тұтастай алғанда, жеке тұлғалардың халықаралық аударымдарына қызмет көрсетуге және оларды «көлеңкелі» операциялар үшін пайдалану тәуекелдерін болдырмауға арналған ақша аударымдары жүйелерінің жұмыс істеуі мәселесі күрделі болып табылады, бұл реттеушінің назарын күшейтеді және үнемі бақылауда болады» деп түйіндеді .Е. Ашықбаев.