• RUB:
    4.85
  • USD:
    498.34
  • EUR:
    519.72
Басты сайтқа өту
Оқиға 12 Ақпан, 2021

Дегдар ақын

399 рет
көрсетілді

Соңында іздеушісі, жоқтаушысы бар ақын бақытты. Өмірден ерте озған көрнекті ақын Марфуға Бектемірованы еске алу кештерін ұйымдастырып, оның таңдамалы шығармаларының жарыққа шығуына бастамашы боп жүрген жары, ақын, жазушы Есенгелді Сүйіновтің ізгі әрекеттері осындай ойға жетелейді.

Күні кеше елордадағы Ұлттық музейде ақын жарының бастауымен, музей қызметкерлерінің қош­тауымен тағы да бір кеш­тің куәсі болдық. Кеште ақын Мар­фуға Бектемірованың «Таң­да­малы шығармалар» кітабы таныс­тырылып, ақын жаны­на жиырма жыл серік болған қасиетті қара домбырасы мен қол­­жазбалары музей қорына тапсырылды.

Қазақтың біртуар дарынды перзенті Ақселеу Сейдімбек «Дег­дар ақын» деп баға берген Мар­фуға Бектемірова жүрегінен жыр құйылған ақын ғана емес, қарымды журналист, дарынды аудармашы, сұлу сазды әуелеткен сазгер де болған. Ақынның со­ңында қалған мұралары соның куәсі. «Жанары жәудір дүние», «Айдыным менің», «Ғашық жү­рек», «Еңлікгүл», «Менің Атлан­тидам», «Аққуым менің, қай­да­сың?», «Озера души», «Бе­лый па­рус мечты» жыр жинақ­тары жа­рық көрген. Орыс поэзия­сының шоқ­тығы биік тұлғасы Анна Ах­­ма­­тованы қазақша жырлатқан Мар­­­фуға аудармалары «Жыр жау­­­һары» сериясымен жарық көрген.

 Кеш барысында марқұмның кө­зін көрген, шығармашылығы­мен етене таныс аға буын қа­ламгерлер мен замандастары жылы лебіздерін білдіріп, ақын жырының ерекшеліктеріне тоқ­талды. «Марфуғаның кез келген өлеңінен өмірдің лебін көресің. Туған жеріне, туған халқына деген шынайы махаббатын сұлу жырлармен өрнектеген ақынның болмысын танисың. Ақынның болмысын, жанын ұғу үшін өлеңдерін оқу керек. Оның ақындықты, өлеңді қа­лай түсінетіні жырларында бей­неленген. Марфуға жырларын­да сөздің сұлу мәйегі бар. Ол қы­зылды қызыл, жасылды жасыл күйінде көрмейді. Осы түс­тердің арасындағы түрлі реңк­тер құбылып, ойнап тұрады өлең­дерінде», деді жур­налист, жазушы, филология ғылымдарының докторы Уәли­хан Қалижан кеш барысында.

Ақын замандасының шығар­машылығы жайлы жазушы, «Да­рын» мемлекеттік жастар сый­­лығының иегері Айгүл Кемел­баева да тұшымды ойлар айтты: «Ұлбике мен Сараға дейін де қа­зақтың небір ақын қыздары өт­ті тарихта. Біз олардың аттарын білмейміз. Олардың аттары ғасырдың терең қойнауында қалып қалуы мүмкін. Марфу­ға Бектемірованың екі томдық шы­­ғармалар жинағы жарық кө­ріп жатса, оны автордың үлкен бақыты деп білемін. Ерте кездегі ақын апалардың өлеңдері түгілі, аттары да тарихта қалған жоқ. Марфуға ақынның туған жері – сұлу Көкше. Ол Шоқанның, Ақан сері мен Біржан салдың елі. Көкше табиғаты қашан да шы­­ғармашылықтың қайнар көзі. Ол Зе­рендінің сұлу табиғатын көп жырлады. Жазушы қоғамды кө­бірек жазса, ақын өзінің жан-дүниесін көбірек жазады. Негі­зі­нен ақынның «мені» өзінің об­­разы. Ақынның өлеңдерінен өзі­­не тән үні болғанын, жан нәзік­­тігі мен жүрек тазалығын кө­­ре­міз. Мен Марфуғаны тек ли­ри­калық жырлардың ғана иесі деп санамаймын. 2006 жы­лы «Қазақмыс» компаниясы тә­уел­сіздік мерекесіне арнап шы­ғармашылық бәйге өткізді. Бәй­геде жеңімпаз шығармалар жи­наққа енген болатын. Сонда Мар­фуғаның «жер сатылмасын» деп азаматтық үнін білдірген бір поэмасы сол жинаққа кірді. Ақын қоғамда болып жатқан құ­былыстардан қалыс қалған емес. Бұл жазушының ақын замандасы жайлы көзқарасы.

Тағылымы мол кеште тар­тым­­­­ды пікірлер, естеліктер көп айтылды. Жазушы, журна­лист, қо­наевтанушы Ораз Қау­ға­­­­­бай, ақын, Қазақстанның ең­­­­­­бек сіңірген мәдениет қай­рат­­­­­кері Бақытжан Тобаяқ, әде­­биет зерттеушісі, филология ғы­­­­лым­­дарының докторы, про­фес­­сор Сәуле Тапанова ақын шы­­ғар­машылығы туралы жан-жақты толымды ойларын жет­кізді. Кеш соңында ақын, жазу­шы Есен­гел­ді Сүйінов кешке жиыл­ған қо­нақтарға, жарының көп жылдар көз майын тауысып жаз­ған ең­бегінің таңдамалы қос том­дық боп жарық көруіне көмек бе­ріп, қол ұшын созған Мәдениет және спорт министрі Ақтоты Райым­құ­ловаға алғысын айтты.