Тарихқа тіл бітіретін бабалар соңында қалған асыл қазыналар. Салқар дала төсінде жатқан әрбір зат: түп жусан, түйір тасқа дейін тарихтан сыр шертеді. Туған жерінің бедерлі белдері мен қазыналы қырларында шежіреміздің шерлі шанағынан күй болып төгілген, алқам-салқам қызықты дәуренімізді айғақтап, дәлелдейтін дүниелер жетерлік. Біз соның бәрін «мұра» деп дәріптейміз.
Бүгінде мұра мен мирас дүниелеріміздің, көзге басар қастерлі жәдігерлеріміздің сақталатын алтын қорындай болған музейлер жұмысы жандануда. Жыл сайын қазба жұмыстарынан, өзге де зерттеулерден табылып жатқан жәдігерлер сол мұражайлардың қорына тоғытылып, көрерменге мыңжылдықтардан сыр шертуде. Ал мемлекет тарапынан да музейлер жұмысының жандануына біраз көңіл бөлініп жатқаны көпшілікке мәлім.
«Қазақстан бойынша музейдің астанасы – Алматы облысы», деген пікір еліміздің түкпір-түкпірінде айтылатын ең әділ баға болса керек. Олай дейтін себебіміз, 47 жылдық тарихы бар М.Тынышбаев атындағы облыстық тарихи-өлкетану музейінің, тіпті өзге де 20-ға жуық музейдің қоры экспонатқа бай.
Негізінен, М.Тынышбаев атындағы тарихи-өлкетану музейі 1974 жылдың 1 наурызында құрылған. Тәуелсіздігімізді алғаннан кейін, яғни 1993 жылы музейге белгілі қоғам және мемлекет қайраткері, қазақтың тұңғыш инженері Мұхаметжан Тынышбаевтың есімі берілген. Музей залдары қала тұрғындары мен қонақтарына өлкенің бай әрі сұлу табиғаты мен өткен және қазіргі тарихы туралы сыр шертеді. Негізгі қорына осы жылдар аралығында Жетісу өлкесінің табиғи байлықтары, флорасы мен фаунасы туралы, археологиялық құндылықтар, қазақ халқының тұрмыстық заттары, қолданбалы өнер туындылары, халық ақындары, батырлары, мемлекеттік қайраткерлер, тарихи оқиғалар жайлы материалдар жинақталып келеді. Сонымен қатар, Екінші дүниежүзілік соғыстың ардагерлері, ауылшаруашылықтың дамуына күш салып, тер төккен еңбеккерлер және басқа ардақты жерлестеріміздің, дара тұлғалардың жеке заттары, құжаттары таптырмас музейлік құндылық болып есептеледі. Облысымыздың бүгінгі жағдайы, экономикасы, мәдениеті, білім беру, денсаулық сақтау саласындағы жетістіктерге байланысты заттар да жиналып, келушілер назарына ұсынылып келеді.
Музейді ел үшін ерекше, өзіндік бағасы бар тарихи орда десек, бүгінде аймақ бойынша Сүйінбай Аронұлының әдеби-мемориалды музейі, Н.Алдабергенов атындағы мемориалды мұражайы, Жамбыл Жабаев әдеби-мемориалды музейі, Қарасаздағы М.Мақатаев әдеби мұражайы, Сарқан ауданына қарасты Черкасск қорғанысы тарихи-мемориалды мұражайы, Талдықорған қаласындағы І.Жансүгіров атындағы әдеби мұражай сынды аймақтағы музейлердің жұмысы жанданып, қоры тарихи экспонаттармен толығу үстінде. Осы ретте облыс басшылығы тарапынан да аталған рухани ордаға көп көңіл бөлініп, соңғы онжылдықта бірқатар мұражайдың күрделі жөндеуден өткені баршаға мәлім. Өз кезегінде құнды жәдігерлер, тарихымыздың бөлшектері алтын қорымызға кіріп жатса, ол еліміздің гүлденуіне, ғалымдарымыз бен ақын-жазушыларымыздың шығармашылығына өзіндік септігін тигізгені деп түсінген жөн.
Қашанда халықты тарихынан сыр шертіп, бай мұрамыздың кенішінен көрініс беріп тұратын музейлер жыл сайын келушілерді қуанышқа бөлейтін игі шараларға ұйытқы болып келеді. Ақын-жазушы, тарихшы, жалпы айтқанда, тұғырлы тұлғалардың мерейтойларына байланысты мемлекеттік мерекелерге, атаулы жылдарға орай аймақтағы әр музей рухани шаралардың жалауын көтеріп жүр. Бұл дегеніміз, ел рухын көтеріп, тарихтан тағылым тарататын игі бастамалар десек, әр жылдары өткен «Жетісудың Алтын Адам керуені», «Ретро-көрме», ашық аспан астындағы көрмелер, «Музей түні» сынды шаралар көпшілікке қуаныш сыйлап келген бірегей бастамалар.
Жалпы алғанда, ғылыми, тарихи шығармашылықтың ордасы болған, өткен мен бүгінді жалғап тұрған рухани ордамыз – музей тарихтың жады, дәуірдің ділмар шежірешісі. Ендеше, барша музей қызметкерін атаулы мерекелерімен құттықтап, тарих пен бүгінді тұтастырған киелі ордасы қазынаға, мирас дүниелерге байи берсін демекпіз.