• RUB:
    5.06
  • USD:
    522.49
  • EUR:
    547.88
Басты сайтқа өту
Өнер 12 Қазан, 2021

Қою түстер құпиясы

632 рет
көрсетілді

Құдды, анасы сатып берген альбомға бала салған болмашы суреттей қызыл да жасыл бояулар болғандықтан, еркеліктің белгісі іспетті елестейді. Ойыншықтай ойнақ­шып тұрған картинадағы бурыл ат неміс суретшісінің немкетті әрекетіндей көзге қораш көрінуі де мүмкін. Алайда маңыз басқада. Бұл – жеке қолтаңба. Кубистік бейнемен үйлескен жарқын палитра, түстердің өткір һәм қою жағылуы және апокалиптикалық көңіл күй тудыру Франц Маркке ғана тән құбылыс.

Өзгеден оқшау тұру­ды о баста-ақ ойлаған экспрес­сионизмнің көрнекті өкілі, неміс суретшісі Франц Марк­тің әрбір кейіпкеріне ерек­ше жаратылыс ретінде қарай­тынына қайран қаласыз. Мейлі, ол жан-жануар болсын, қанаты сынған құс болсын, не болмаса көше сыпырушысы, жолынан адасқан жолаушы ма дерсіз, бәрібір, шебер қалың бояумен қалтқысыз орындап шығады.

Мұны «Көк ат» картина­сынан-ақ байқауымызға бола­тындай. Шебердің басқа туын­­дыларына қарағанда кө­ңілге ыстық, оқырманға танымал шығармасы. Оның басты ар­тықшылығы – тартымдылығы мен сүйкімділігі. Мұны өнер сыншылары да құптайды. Осы тұста тағы бір қоса кететін тол­ғам бар. Картинаның жас таң­дамайтыны. Тіпті мектеп оқу­шысының да қызығушылығын тудырады.

Қараңызшы, жылқының шалт қимылы, басын бұлғаң­датуы, денесі сәл сынған пі­шінде жазылуы суретшіге тән кейіп. Ол төс сүйегін ақ түспен әрлесе, аяғы мен тұя­ғын көк реңкке толтырған. Бұл контрастың нәтижесінде жылқы ертегі кейіпкеріне ұқ­сайды. Кенептегі бір-біріне қарама-қарсы түстер жалпы фонды берік сақтап тұр. Арғы кеңістік пен бергі кеңістік бір-бірінсіз ашылмайтындай, нәзік үйлесім түзген.

Біз картинадан суретшінің түс теориясын көреміз. Ол қиял­­дың шекарасы жоқ деп есеп­тейді. Байқасаңыз, жыл­қыға ноқта салынбаған, асау әрі еркін өмірді көксейді. Сон­дықтан сіз көрген бетте сана­ңызға тазалық ұялайтыны анық. Қою түстің құпиясы осында.

Тағы бір айта кететін жайт, ұқсас түс схемасы. Бұл да Франц Марктің қолтаңбасынан хабар беретін қалып. Суретші Август Макқа жазған хаттарының бі­рінде өз жұмысының негізгі түстері туралы түсінік береді.

«Сары – әйелдік принцип, ол жұмсақ және сезімтал; көк – жігіттік принцип, ол суық, бірақ сонымен бірге рухани; қы­зыл – бұл заттың түсі, ол өте қатты, бірақ ол әрқашан ал­­ғашқы екеуінің ықпалында жүреді», дейді досына арнаған жазбасында.

Картинадағы көріністің тар­­тым­дылығы түстерде ғана емес, жылқы пішінінің экспрес­сио­низмдік, яғни әр адамның жан дүниесінде әртүрлі эмоциялар тудыруында.