Егемен қазақ елінің мәдени өмірінде өткен тарихымызды, мәдениетімізді көрсететін музейлердің рөлі ерекше. Халық арасында сақталған құнды мұрамыз, қолөнер бұйымдары, кітаптар, қолжазбалар қай заманда да өз маңызын жоғалтқан емес.
Негізі қаланғанына 50 жылдан асқан Түркістан облысы, Отырар ауданы, Шәуілдір ауылындағы Отырар мемлекеттік археологиялық музей-қорығына осы уақытқа дейін жәдігерлер археологиялық, этнографиялық ғылыми-зерттеу экспедициялары, археологиялық қазба жұмыстары барысында, ғалымдардың, өнер адамдарының, қолөнер шеберлерінің, жәдігер жанашырларының музейге сыйға тартуымен жиналған. Осы үрдіс қазір де жалғасын тауып келеді. Мәдениет және спорт министрлігіне қарасты Отырар мемлекеттік археологиялық музей-қорығының ұйымдастыруымен «Музейге сый» акциясы өтіп тұрады, оның мақсаты ел арасынан көне мұраларды жинастыру, тарихи-мәдени құндылықтарымызды сақтау мәселесіне көңіл бөлу, кәсіби тұрғыда заттық және рухани мұрамызды сақтау. Алғашқыда музейде 2000 жәдігер болса, қазіргі таңда 25000-нан асты.
«Музейге сый» акциясында мәдениет жанашырлары археологиялық, этнографиялық бірнеше заттарды музейге табыстап келеді. 2022 жылдың тамыз айында музей қорын толықтыру мақсатында Түркістан облысы, Отырар өңірінде «Қолөнер-халық қазынасы» тақырыбында этнографиялық ғылыми-зерттеу экспедициясы ұйымдастырылған еді. Экспедиция барысында табылған заттардың ішінде кілемге ерекше тоқталуды жөн көрдім. Бұған дейін де кілем туралы бірнеше мақалалар жарияланған еді. Тарихы терең жәдігерді қолөнер шебері Құттығыз Сералиева ападан алып Отырар мемлекеттік археологиялық музей-қорығының аға ғылыми қызметкері Қалипа Кемелова музей қорына өткізді. 80 жасқа келген Құттығыз апа ғұмырының 65 жылға тарта уақытын қолөнер бұйымдарын жасауға арнаған қолөнер шебері. Атадан балаға мирас болып келе жатқан кілемді ұрпақтан-ұрпаққа әулеттің қастерлі заты ретінде сақтап келген. Кілем жарты ғасырға жуықтаса да әрі кетпеген, өте берік болып тоқылған. Кілем тоқу өнері ерте заманда пайда болғандығы археологиялық қазба жұмыстарынан белгілі. Кілем бетіндегі сан қилы сәндік өрнектерге назар салған адам сол халықтың тұнып тұрған шежіресін көретіні анық.
Ақлима ЖҰМАШОВА,
Отырар мемлекеттік археологиялық музей-қорығының бөлім меңгерушісі