Кейінгі жылдары қазақ қыздары да ерлермен қатар спорттағы биік белестерді бағындыра бастады. Тіпті олардың қатарында төрт жылда бір келетін Олимпия ойындарының жүлдегері мен жер-жаһанның ең үздік спортшылары қатысатын әлем чемпионатының жеңімпаздары да бар. Дегенмен Олимпиада бағдарламасына енбейтін жекпе-жек өнерінде топ жарып жүргендері саусақпен санарлық. Соның бірі, қоян-қолтық ұрыстан Қазақстан чемпионы – Аян Дәулетбекқызы Тұрсын.
Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданы, Таусүгір ауылында дүниеге келген Аян Дәулетбек – отбасындағы кенжесі. Бір үйдің ерке өскен ең кенжесі болса да, қаршадайынан спортты жанына серік етіп, алғашында таэквондомен кәсіби түрде айналысты. Ауылдық, аудандық деңгейдегі түрлі жарысқа қатысып, сан мәрте жеңіс тұғырынан көрінді. Кейіннен аралас жекпе-жек өнеріне бет бұрып, ММА, қоян-қолтық ұрыс, панкратион, джиу-джитсу секілді Қазақстанда енді-енді қанат жая бастаған спорт түрлеріне ден қоя бастады. Алғашқыда жаттықтырушылар негізінен ер балалар айналысатын спортпен әйел адамның шұғылданғанын қаламаған. Өйткені бұл спортпен тек жауынгерлік рухы мықты, жүрегінің түгі бар, бір сөзбен айтқанда, өз күшіне сенген батыл адамдар ғана айналыса алады. Бірақ ерке өссе де, ертедегі жауынгер әпкелерінің өр мінезін бойына сіңірген қазақтың қайсар қызы бапкерлеріне «кез келген қиындыққа төзіп, қайтсем де әлем чемпионы боламын» деп табандап тұрып алады. Сөйтіп, жаттықтырушылар Аянның райынан қайтпайтынына көз жеткізген соң, аралас жекпе-жектің қыр-сырын үйрете бастады.
Бұл жақта да Аян жылдам нәтиже көрсетеді. Аз уақыттың ішінде ол халықаралық деңгейдегі Азия, әлем біріншіліктерінде бақ сынап, үнемі үздіктер қатарынан көрініп жүрді. Сол жетістіктерінің арқасында Аян әп-сәтте көп спортшының арманы болған халықаралық дәрежедегі спорт шебері атағына қол жеткізді. Аян қазіргі таңда ММА-дан кәсіпқойлар арасында бақ сынап жүр. Бүгінге дейін ол екі жекпе-жек өткізіп, екеуінде де қарсыласын айқын басымдықпен жеңген.
Кейіпкеріміз былтыр қоян-қолтық ұрыстан Қазақстан чемпионатында топ жарып, Қорғаныс министрлігі Орталық спорт клубы өкілдерінің көзіне түседі. Сөйтіп, Аян ойламаған жерден әскери қызметкерге айналып шыға келді. Бір қызығы, Аянның өзі де бала кезінде әскери қызметші болсам деп армандаған екен. Осылайша, спорттың арқасында бала күнгі арманына қол жеткізді.
– Биыл елімізде қоян-қолтық ұрыстан әлем чемпионаты өтеді. Оның іріктеу туры да Қазақстанда болмақ. Әлем чемпионатында Қазақстанның әнұранын шырқатып, көк байрағын көкте желбіретсем деген жоспарым бар, – дейді Аян. Әлем чемпионатына дайындықты жеке бапкері – Нұрлан Мамырәлиевпен Алматыда бастайды. Осы күнге дейін жеткен жетістіктерінің бәрінде бапкерінің үлесі зор екенін де айтты.
– Былтырғы қоян-қолтық ұрыстан ел чемпионатына бапкеріммен тыңғылықты дайындалдым. Ол кісі осы жарыстағы барлық қарсыласымның мүмкіндігін талдап, кіммен қалай жұдырықтасуым керек екенін нақты айтып берді. Жекпе-жек барысында бапкерімнің айтқан тапсырмасын бұлжытпай орындап, өз салмағымда үздік шықтым. Финалда Қорғаныс министрлігі командасының спортшысы Велиова Гуансаммен шеберлік байқасып, оны 45 секундтың ішінде ауырту әдісімен жеңдім. Бапкерім қарсыласымның көбіне қорғаныста жүріп жұмыс істейтінін байқап, маған бірінші болып әдісті өзім жасауым керек екенін айтты. Сосын оңтайлы сәтте партерге кіріп, тұншықтыру әдісін қолдандым, – дейді Аян.
Турнирге шығар алдында жеңіске жетіп қана қоймай, көрерменнің есінде қалатындай айрықша жекпе-жек көрсетемін деген мақсат қойған спортшы қыз дегеніне жетіп, барлық қарсыласын таза әдіспен әдемі ұтқанын да айтып өтті. Айтпақшы, Аян елорданың Жекпе-жек сарайында Қорғаныс министрінің кубогі үшін өткен республикалық турнирде жеңіске жеткен армия спорт клубының өкілі. Спортта кумирі болмаса да, мықтылардың жекпе-жегінен үйренерім көп деп есептейді. Әр сайыстарын қалт жібермей қарап, чемпиондардың жақсы жақтарын алуға тырысады. Десе де ол өзінің ауылдасы, даңқты спортшы Арман Әшімовтің залына барып, сонымен бірге ММА-дан жарыстарға жаттығады. Аянның алдағы спорттағы мақсаты – ММА-дан әлемдегі ең үздік промоушн UFC-ға қатысу.
UFC – аралас жекпе-жектің белді ұйымы екені баршаға белгілі. Өзге спорт сияқты бұл спорттың да өзіндік қағидалары, қолдануға болмайтын әдіс-тәсілдері бар. Спортшыларға октагонда бір-бірін тістеуге, көзден шұқуға, баспен соғуға, тырнауға, шаштан тартуға, желкеден, омыртқадан және кіндіктен төмен соққы жасауға тыйым салынған. Сайыс қарсыластардың берілуімен және жаттықтырушылар тарапынан алаңға ақ орамал лақтырумен тоқтатылады. Өмірде анасын үлгі етіп, ең мықты адам санайтын Аянға арманына жетіп, UFC-де алғашқы қазақ қызының бірі болып өнер көрсетіп, жеңіске жету бұйырсын дейміз.