БҰҰ және Қазақстан: Ынтымақтастықтың негізгі басымдықтары

Өткен жылдардағыдай биыл да Қазақстан мен БҰҰ Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың экономикалық және саяси реформаларын ілгерілету бойынша орнықты дамудың 17 жаһандық мақсаттарын және бірлес­кен жұмысты іске асыру мәселелері­не ерекше назар аударып, осы бағыттағы бірлескен жобаларды іске асырады. Бұған екі тарап Қазақстан Сыртқы істер министрлігінде өткен 2021-2025 жылдарға арналған Орнықты даму мақсатында БҰҰ ынтымақтастығы­ның негіздемелік бағдарламасы (UNSDCF) Үйлестіру комитетінің кезекті отырысында келісімге келді. Аталған отырыс Сыртқы істер министрінің бірінші орынбасары Қайрат Омаров пен БҰҰ-ның Қазақстандағы Тұрақ­ты үйлестірушісі Микаэла Фриберг-Сторидің төрағалығымен өтті.

«БҰҰ бас трибунасынан жарияланған көптеген қазақстандық бастама табыс­ты іске асырылды және жаһандық қоғам­дастық оларды мойындады», деп атап өтті Қ.Омаров өз сөзінде.

Сонымен бірге Сыртқы саяси ведомство басшысының орынбасары БҰҰ еліміздегі командасына Қазақстандағы реформаларды, оның ішінде әлеуметтік бағдарламаларды іске асыру және адам капиталын дамыту жолындағы 30 жыл бойы қолдау көрсеткені үшін алғыс білдірді.

Ал Микаэла Фриберг-Стори өз кезегінде «БҰҰ елдік командасы өткен үш он­жылдықтағы дамуда елеулі нәти­жеге қол жеткізген Қазақстан Үкіметімен бірле­сіп табысты жұмыс істеуге қуанышты» екенін жеткізді. Іс-шарада дипкорпус өкілдері еліміздің БҰҰ құрылымдарымен ынтымақтастығының негізгі бағыттары және оны одан әрі кеңейту перспективаларын талқылады.

Айтып өтсек, 2021-2025 жылдарға арналған Орнықты даму мақсатын­да жасалған Қазақстан Үкіметі мен БҰҰ ынтымақтастығының негіздемелік бағдарламасы – тараптардың өзара іс-қимылы үшін негіз болатын құжат. Оның негізінде елімізге климаттың өзгеруіне қарсы күресте көмек көрсету, кемсітушіліктің барлық түрін жою және балалар мен әйелдердің құқықтарын қорғау, кеңес беру мен техникалық көмек көрсету, кедейлікті жою, цифрлық сауат­­тылықты ілгерілетуге және т.б. бағыт­­талған көмек көрсетіледі.

Сонымен қатар Қазақстандағы БҰҰ командасы Үкіметпен қоса азаматтық қоғам және жеке сектормен бірқатар мәселе бойынша ынтымақтастық жасайды. Атап айтсақ, экономикалық, әлеуметтік және саяси модернизация арқылы дені сау халық, «жасыл экономика», дамыған бизнес және баршаның тең құқығы қамтылған болашаққа қол жеткізу; барлық азаматтың, әсіресе әлеу­меттік осал топтағы адамдардың құқықтары мен әл-ауқатын қорғау және нығайту арқылы инклюзивті қоғам құру; азаматтардың тең құқығын қамтама­сыз ету мақсатында барлық деңгей­дегі мүдделі тараптардың әлеуетін дамыту және жауапкершілігін нығайту; көпжақты және өңірлік ынтымақтастықты ілгерілету, әсіресе гуманитарлық көмек пен тұрақты даму мақсатындағы қолдау.

Қазақстан 1992 жылы 2 наурызда Біріккен Ұлттар Ұйымының мүшесі болды. Бір жылдан кейін, 1993 жылдың 16 ақпанында «Қазақстан» қонақүйін­де БҰҰ Даму бағдарламасының ел­дегі кеңсесі жұмысын бастады. Қазіргі кезде Қазақстанда БҰҰ жүйесінің 21 агенттігі мен құрылымы аккредиттелген. Осы уақытқа дейін халықаралық ұйым Қазақстанда 400-ден астам жобаны жүзеге асырды.

Сарапшылардың айтуынша, Қазақ­станның БҰҰ-ға қосылуы халқымыз­дың тәуелсіздік пен бостандыққа деген көпғасырлық ұмтылысының жемісін білдіреді, оның әлемдік өркениеттің дамуына қосқан үлесін көрсетті. Көпсалалы халықаралық форумның толық мүшесі бола отырып, Қазақстан әлемдік қоғам­дастыққа толыққанды интеграция­лану мүмкіндігіне ие болды. Қазақстан БҰҰ мүше болып келе жатқан 27 жылда халықаралық қауымдастыққа интеграцияланып қана қоймай, өз бастамаларын табысты іске асырып келеді. Қазақстан ұсынған Азиядағы өзара сенім шаралары жөніндегі кеңес (АӨСШК) Азия құрлығындағы мемлекеттердің тұрақ­тылығы мен қауіпсіздігіне арнал­ған платформа болып саналады. 2020 жылы 24 қыркүйекте өткен АӨСШК мүше-ел­дердің СІМ кездесуінде ұйым­ның төр­аға­лығы Тәжікстаннан Қазақ­станға ауыс­ты. 1992 жылы БҰҰ Бас Ассамб­леясы­ның 47-сессиясында АӨШСК шақыру туралы еліміздің ұсынысы өзінің өміршең екендігін көрсетіп келеді.