Ақсақа шабағы жіберілді

Мамандардың пікірінше, Ертіс өзеніндегі балықтың табиғи жолмен көбеюіне көк айдынның бойында орналасқан су-электр стансалары көп кедергі келтіреді екен. Көктем мезгілінде ағысқа қарсы жүзіп, өзеннің жоғарғы бөлігіндегі қайраңдарда уылдырық шашатын балық жасанды бөгендерді айналып өте алмайды. Оның үстіне суқоймалардағы су деңгейінің өзгеріп оты­руына байланысты су температурасы да бірқалыпты сақталмайды. Бұл белгілі бір тереңдікке шашылған уылдырық­тың өліп қалуына әкеліп соғады. Сол себеп­ті көл байлығын көбейтуге мүмкіндігі жоқ өзен-көлдерді балықтандыру жұ­мыстарын жүргізу мемлекет тарапынан мықтап қолға алына бастады. Жыл – сайын дәстүрлі түрде мемлекеттік тапсырыс аясында жүргізілетін жұмыс­тар биыл да жалғасын тауып, жасанды жолмен өсірілген балық дернәсілдері лек-легімен көк айдындарға жіберіліп жатыр.

Бүгінгі таңда Ертіс бассейні – елі­міз­дегі көлемі бойынша үшінші орында тұрған балық шаруашылығын жүргізетін су айдыны. Ондағы балық аулау кәсібі өңірдің азық-түлік кешенінің ажырамас бөлігі саналады. Осыған байла­ныс­ты аталған айдындағы балық қо­рын сақтап, санын молайту бағытында кешенді жұмыстар жүргізу қажеттілігі күн санап артып келеді. Сондықтан облысымызда тор шарбақтарда тауар­лы балық өсірумен қатар, «Шы­ғыс Универсал» кәсіпорны өзіне тие­сілі ин­кубациялық цехтарда ақсақа тұ­қымды балықтардың дернәсілдерін де өсі­ріп жатыр. Сөйтіп, суқоймаларды балық­тан­дыруға қажетті дернәсілдермен тұты­нушыларды қамтамасыз етіп келеді.

– Инспекция «Шығыс Универсал» кәсіпорнының мемлекеттік тапсы­рыс аясында ақсақа балығының уыл­ды­рықтан өндірілген 40 млн-нан аса дер­нә­сілдерін Бұқтырма және Шүлбі суқой­малары­на жіберді. Осылайша, ба­лық­танды­ру жұмыстары ережеге сәй­кес жүргізіліп жатыр, – дейді Зай­сан-Ертіс облысаралық бассейндік ба­лық ша­руашылығы инс­пекциясы Балық ша­руа­шылығы бөлімі­нің бастығы Фархат Байбазаров.

Қазіргі уақытта су температурасы­ның балық дернәсілдерін жіберуге өте оңтайлы жағдайда екенін алға тартқан ол жыл сайын сәуірдің соңын ала жүр­гізілетін іс-шараның осы уақыттан ке­шіктірілмей жүргізілуі өте маңызды екенін айтады. Өйткені бұл кез – суда ағыспен бірге жүзетін планктондардың ғана оянатын уақыты. Ал мұндай ша­ғын жәндіктер рипус балықтарының дер­нәсілдері үшін таптырмайтын азық қоры көрінеді. Су жылына ірі жәндіктер оянса, олар керісінше дернәсілдерді азық етеді.

– Судың осындай оптималды дең­гейде тұрғаны балық дернәсілдері үшін өте қажет. Бұдан әрі кешіксе, судағы басқа жәндіктер оянып, бүгінгі жі­бер­ген дернәсілдеріміздің өздері азық қо­рына айналып кетеді, – дейді «Шығыс Универсал» кәсіпорнының директоры Вячеслав Асанов.

Осылайша, еліміздің Балық шаруашылығы комитетінің екінші жыл қатарынан қолға алып жатқан іс-шарасын жүзеге асыру үшін екі топқа бөлінген инспекторлар мен балық өсірушілер Бұқтырма суқоймасының Васильев паром өткелінің маңайына 21,3 млн, ал Шүлбі суқоймасының Саяжайлар бөлігіне 20,5 млн балық дернәсілін жіберді.

Балықты көптеп аулау үшін оның өзен-көлдегі молаюын қамтамасыз ету – басты мәселе. Ал мемлекет тарапынан қабылданған бағдарлама балық аулаумен қатар балық өсіру ісін де жандандырмақ. Бүгінде бұл бағытта жақсы жетістікке жеткен Қытай мен Норвегия ел тұрғындарын балық етімен қалыпты деңгейде қамтамасыз етіп отыр.

Жоғарыда айтқандай, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының ұсынымына сәйкес, бір адам жылына 14 кг балық етін тұтынуы қажет болса, Қазақстанда төрт килодан аспай отыр. Сол себепті балық өсіретін шаруашылықтар санын арттыру өте маңызды. Әр тұрғынның 14 кг балық тұтынуына қол жеткізу үшін респуб­лика көлемінде жылына 600 мың тонна балық өсіруіміз керек екен. Қазірде ел аумағында бар-жоғы 9 мың тонна ғана балық өсіріледі. Он жылдық жаңа бағдарлама бойынша 2030 жылға қарай балық өсіру лимитін 270 мың тоннаға жеткізу жоспарланған. Осы орайда айта кетерлік тағы бір мәселе – балық өсіру мақсатында су жағалауларынан кәсіпкерлер жер телімін рәсімдеп ала алмай жүр. «Шығыс Универсал» кә­сіпорнының директоры В.Асановтың пікірінше, балық шаруашылығын дөң­гелету үшін алдымен жер мәселесін заң аясында бекітіп алу керек екен.

Шығыс Қазақстан облысы