Қазақстан стратегиялық зерттеу иннститутындағы (ҚЗСИ) GPS сараптамалық алаңында еліміздің жетекші талдау орталықтары қазақ халқының қазіргі құндылық бағдарлары туралы зерттеулерінің нәтижелерін ұсынды, деп жазады Egemen.kz.
Кездесуге Қолданбалы этносаяси зерттеулер институтының, Қазақстандық қоғамдық даму институтының, Еңбек ресурстарын дамыту орталығының, «Альтернатива» өзекті зерттеулер орталығының, Философия, саясаттану және дінтану институтының, «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығының, сондай-ақ «Ұлттық Ұстаз онлайн академиясы» орталығының өкілдері қатысты.
ҚСЗИ директоры Еркін Тұқымов алғы сөзінде: «Соңғы онжылдықта Қазақстан Жалпы ішкі өнімнің тұрақты өсуін көрсетіп жатыр, бұл базалық құндылықтардың өзгеруіне алып келеді. Мемлекеттің экономикалық прогресі халықтың өмір сүру деңгейіне тікелей әсер етеді, сондықтан ел қоғамының мәдени және базалық құндылықтарының өзгеруі сөзсіз. Адамдар динамикалық қарқынмен қаншалықты қалпына келетінін таразылады», деді.
ҚСЗИ әлеуметтік сауалнамалардың нәтижесіне тоқтала отырып, Еркін Тұқымов халықтың үш тобына жан-жақты сипаттама жасады.
«Бірінші топ – дәстүрлі, материалистік құндылықтарды ұстанушылар. Екіншісі – постматериалистік құндылықтарды ұстанушылар. Үшінші, ең үлкен топ – аралас құндылықтарды ұстанушылар», деп атап өтті ҚСЗИ директоры.
Ғылым және жоғары білім министрлігі Философия, саясаттану және дінтану институтының бас ғылыми қызметкері Елена Бурова қазіргі ел қоғамының діни және зайырлы құндылықтары арақатынасының әлеуметтік өлшеміне тоқталды.
«Әлеуметтік зерттеу көрсеткендей, 90-шы жылдардан бастап қарқынды дамып келе жатқан қоғамды дінге айналдыру үдерісі діни қайта өрлеу кезеңін бастан өткерді. Бұл кезде дін институт ретінде қайта жанданып, діни құндылықтарға қайта оралды. Қазір діни дәстүрлер мен діни тәжірибелер зайырлы институттармен, дәстүрлермен және тәжірибелермен бәсекелеске түсе бастады. Қазақстан халқының 19 пайызы өмірлерін діни құндылықтармен тығыз байланысты құрып жатыр», деді Елена Бурова.
ҚСЗИ бас ғылыми қызметкері Айгүл Забирова ҚСЗИ зерттеулерінің нәтижелері бойынша құндылықтардың алты негізгі трендінің рейтингін бөліп көрсетті.
«Сауалнамаға қатысқан респонденттер үшін, әрине, отбасы құндылығы басым – 98%. Екінші құндылық – 91%-ды құраған достар. Респонденттер мұның маңызды ресурс екенін түсіндіреді. Үшінші орында 89% құраған бос уақыттың құндылығы, біз оны тек заманауи деп санаймыз. Төртінші орында жұмыс – 88%-дан жоғары. Респонденттердің 76%-дан астамы дінді құндылық деп таныса, 61%-дан астамы саясатты атаған», деді ол.
«Ұлттық Ұстаз онлайн Академиясының» жетекшісі Гүлмира Қорғанбаева өз сөзінде қазіргі мектептің құндылықтарды қалыптастырудағы рөлі тақырыбына тоқталды.
«Зумерлер мен альфалар буыны бірінші кезекте саппен жүрмейтіндерін айтады: мен өз мінезім бар жеке адаммын. Олар топтық қабылдауды жоққа шығарады, жеке тұлғаны тануды талап етеді және әркімнің пікірін тыңдайды. Олардың екінші құндылығы – еркіндік - профильді, уақытты, мұғалімді таңдаудан көрінеді, бұл қазір білім беру жүйесінде өте айқын байқалады. Көпшілік үшін тағы бір үлкен құндылық – көшбасшылық. Қазір әрбір мектеп көшбасшылықты индивидуализм, командалық рух ретінде таңдайды. Зет және Aльфа ұрпақтары үшін міндетті құндылық - шығармашылық, басқа шынайылықты жасау, инновация, мағынасы бар жаңа нәрсе жасау», деді.
Спикерлер өз сөзінде құндылықтардың қалыптасуына және қоғамның құндылықтар жүйесіндегі өзгерістерге әсер ететін әртүрлі факторларды атап өтті: урбанизация, әлеуметтік-экономикалық жағдай, демографиялық және ұрпақтар сабақтастығындағы өзгерістер, цифрландыру және т.б. Атап айтқанда, қатысушылар қазақ тілінің ұлттық құндылық ретіндегі мәртебесін көтерудегі шығармашылық саланың маңыздылығын атап өтті.
Қорытындылай келе, кездесуге қатысушылар қоғамның құндылықтары бойынша бірлескен зерттеулер жүргізуге және Қазақстанның жаңа құндылықтар парадигмасын анықтауда ғылыми негізделген көзқарасты әзірлеуге келісті.