Саяхатшысы көбейген киелі мекен

Туристік астана атану бұл сала­ның жұ­мысын дамыта түсуді қажет ететіні, жер­гілікті әкімдік пен тиісті мекемелерге үлкен жауапкершілік жүктейтіні аян. Бұл орайда жуырда түркістандық делегация Самар­қанда облыстың туристік әлеуетін таныс­­тыру, екі ел арасында туризмді дамы­ту, өңірге халықаралық рейстерді ашу бо­йын­ша өзбекстандық тараппен кездесті. Атал­­ған кездесуде туристік нысандарға бай өңір­­де емдік-сауықтыру, тарихи-таным­дық ту­ризмі, экотуризм бағыттары қарқынды дамып келе жатқаны, бұл бағыттар бойын­ша түрлі форматта екі ел арасында ақпарат­тық тур­­лар ұйымдастыруға болатыны айтылды.

Еуразия аймағы­ның бар­лық негізгі құрлықтық транзит­тік жолының қиы­лысында орна­лас­қан Орталық Азия айма­ғы әрқа­шан Шығыс пен Батыс, Еуропа мен Азия мәдениеттері арасындағы «ком­муникациялық дәліз» сана­ла­ды. Өз­бекстан бұл бағытта үл­кен рөл атқарады. Өзбекстанмен ара­дағы туристік байланысты ны­ғайту мақсатында екі тарап­тың турис­­тік компанияларының ресми кез­де­суі B2B форматында жалғасын тап­пақ. Наурызда Түркістан – Самар­қанд бағытында алғашқы әуе рей­сінің жасалуы да туризмді да­мыту саласындағы өзара қарым-қаты­настарды қосымша ынталандыру ретінде бағаланды.

Бұл қалада қазақтың мәдениеті мен салт-дәстүрін, көрнекті жер­ле­­рін кеңінен танытуға басым­дық беріледі. Осы мақсат­та Сырт­қы істер министрлігінің ұйым­дастыруымен, Түркістан облысы әкімдігінің қолдауымен шетел­дік БАҚ өкілдеріне баспасөз туры ұйымдастырылды. Өңір туризмін насихаттауға 14 елден 20-ға жуық БАҚ өкілдері келді. Делегация құра­мында Әзербайжан, Германия, Испания, Корея Республикасы, ҚХР, Қырғызстан, Марокко, Өз­бекстан, Польша, Сербия, Сингапур, Үндістан, Франция, Швеция ел­де­рінің журналистері бар. Олар Арыстан баб және Қожа Ахмет Ясауи кесенелері, Отырар қалашы­ғы, «Сапар» орталығы, «Аппақ Ишан» тарихи кешені, «Керуен сарай» кешенін аралады. Сапар барысында 8D форматындағы «Алтын Самұрық» ұшатын театрында Қазақ­станға виртуалды саяхат жасады. «Керуен сарайдағы» айдында «Қыз Жібек пен Төлеген» этникалық қо­йылымын тамашалады. Бұған қоса «Ұлы дала елі» орталығы мен «Фа­раб» кітапханасында болды. Өңір­­дің тынысымен жан-жақты таныс­­­қан қонақтар Бәйдібек ауданына ба­рып, тылсымға толы Ақмешіт үңгі­рін аралады. Сондай-ақ шетелдік журналистер «Армысың, әз-Нау­рыз!» мерекелік іс-шарасына қаты­сып, халқымыздың мәдениетімен танысты, қазақ дастарқанынан дәм татты. Облыс әкімі Дархан Саты­балдымен кездесіп, туризмді дамыту мақсатында жүзеге асырылатын жобалар жөнінде мәлімет алды.

Туристер, зиярат етушілер жиі ат басын бұратын Отырар ауданы ежелден ғылым мен білімнің, мәде­ниет пен өнер­дің ордасы болған, қазақ өркениетінде ма­ңызды рөлге ие. Бұл орайда туристерге таным­дық ақпарат беру, келушілерге са­палы қызмет көрсету маңызды. Аудан аума­ғындағы Арыстан баб кесенесіне келушілер қатары да сиреген емес. Арыстан баб – XI-XII ғасырларда өмір сүрген, ислам ғұла­маларының бірі, Қожа Ахмет Ясауидің ұстазы. Кесенеде Қарға баб, Лашын баб және Шерімбет әздер жерленген. Кесе­не XIІ ғасырда салына бастаған. XІV ғасырда Әмір Темір үлкен кесе­не тұрғызған. ХХ ғасырдың 1907-1909 жылдары Қалмырза Мүсәпір­ұлы Арыстан баб кесене-мешітіне қайта жөндеу жүргізген. Соңғы жөндеу жұмыстары 2004 жылы жүр­гізілген. Археологиялық-қо­рық мұражайында 24 852 экспонат қоры бар. Ал ғылыми кітапханадағы кітап саны – 3 180. Бүгінде музей­де 77 адам жұмыс іс­тейді. Өткен жылы кесенеге келушілер саны 278 844-ті құраған. Ал «Отырар қалажұр­ты» туристік нысанының аумағы – 189,6 гектар. Ұлы Жібек жолын­дағы ірі орталық­тың бірі саналатын Отырар – Қазақстан­ның оңтүсті­гін­де орналасқан ортағасырлық қала. Өзге де ортағасырлардағы қа­лалар сияқты Отырар қалажұрты да цитадель, шаһристан және рабад тәрізді үш бөліктен тұрады. Қаланың шаһристан бөлігінің аумағы 20 гектар, рабадымен қоса есептегенде 200 гектар болады. Қос нысанның да туристік мүмкіндігі өте жоғары. Арыстан баб кесенесінен соң келушілер Қожа Ахмет Ясауи ке­сенесіне жол тартатыны аян. Бұл орайда даңғыл жолдың алар ор­ны ерекше. Бүгінде облыстық маңызы бар КХ-190 «Түркістан – Шәуілдір» автомобиль жолын қай­та құру жұмыстары жүргізіліп жа­­тыр. Облыстық жолаушылар кө­лігі және автомобиль жолдары бас­қармасының тапсырысымен жүр­гізіліп жатқан құрылыс жұмыс­тарын «АлемТрансЖол» ЖШС және «Отау-строй» ЖШС атқаруда. «Түр­кістан – Шәуілдір» жолын қайта құру жобасы 4 кезең бойынша жүзеге асады. Жолдың ұзындығы 60 шақырымнан асады. Алдыңғы жылдың қыркүйек айында басталған жөндеу жұмыстарын 2025 жылдың шілде айында аяқтау жоспарланған.

– Біз туризм саласын дамытуды Түр­кістанның негізгі бағыттары­ның біріне айналдырамыз. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев туризм саласын елдің эконо­ми­калық өсу драй­верлерінің біріне айналдыру жө­нінде нақты міндет қойды. Бұл ретте Түркістан облысының туризм саласындағы әлеуеті өте жоғары. Өткен жылы облысқа келген шетелдік туристер саны 15 мыңға жетті. Ал бір күндік келушілер саны 1 млн адамға жуықтады. Туризм саласын дамыту мақсатында Түркістандағы әуежайда халықаралық әуе рейстерінің санын көбейтіп жатырмыз. Әлемнің бас­қа да қалаларынан Түркістан қа­ласына жаңа әуе бағыттарын ашу биыл да жалғасады. Өңірде әлем жұртшылығын таңғалдыратын ту­ристік орындар көп, – дейді облыс әкімі Дархан Сатыбалды.

Иә, Түркістан халықаралық әуе­жайы ел ішінде аптасына 22 рейс, халықаралық деңгейде 3 бағыт, 9 рейс бойынша қызмет көрсетіп ке­леді. Шетелдік туристерді арттыру мақ­сатында жылдың басында Wizz Air лоукостерлік компаниясымен Абу-Даби – Түркістан бағыты іске қосылған болатын. Киелі қалаға «Түр­кі әлемінің 2024 жылғы турис­тік астанасы» мәртебесінің берілуі – тарихи шаһардың Түркі елдері­нің арасында алатын орнының жоғары екенін білдіреді. Биыл осыған орай өңірде халықаралық деңгейде – 25, республикалық деңгейде – 23, облыстық деңгейде – 56, жалпы 100-ден аса іс-шара өткізу жоспарланып отыр. Туристік астана мәртебесі – тек туризм саласының ілгерілеуіне ғана емес, кәсіпкерлік пен экономика­ның да дамуына ықпал етері анық. Артылған сенім үдесінен шығу үлкен жауапкершілікті де қажет етеді. Осы орайда өңір басшысының тапсырмасымен облыстық мәдениет және туризм басқармасы тарапы­нан «Түркістан облысының туризм саласын дамытудың 2024-2028 жылдарға арналған бағдарламасы» әзірленгенін айта кетелік.

Талайды бай мұрасымен, құнды тарихымен тамсандырған Түркістан өңірі ашық аспан астындағы өзін­дік мұражай іспетті. Облыс аума­ғын­да 1 770 тарих және мәдениет ес­керткіші бар. Кейінгі жылдары эко­­логия­лық туризм де дамып ке­леді. Облыс бойынша табиғи аумақ­тарда және оған іргелес аудандар­­да 99 демалыс орны, 62 қонақүй, 12 шипажай, 6 киіз үй, аңшылар үйі орналасқан. Бұлар – негізінен Төле­би мен Түлкібас ауданында. Ерек­ше қорғалатын табиғи аумақтарда турис­тік-рекреациялық мақсатта 30 ту­ристік соқпақ пен маршрут­­тар құ­рылған. Ал «Ақсу-Жабағылы» және «Қаратау» қорықтары, сондай-ақ «Сайрам-Өгем» ұлттық табиғи паркі және «Сырдария-Түркістан» өңірлік табиғи паркі ЮНЕСКО ­био­сфералық нысандарының тізі­­мі­не енгізілген. Сондай-ақ Түркіс­тан – рес­публиканың сауықты­ру туриз­мі дамыған өңірдің бірі. Бүгін­де ­облыс аумағында 72 емдеу-сауық­ты­ру орны жұмыс істейді. Олар­­дың нөмірлік қоры 7 940 төсектік орын­­ды құрайды. Аталған туризм әлеуе­ті­­нің басым бөлігі, яғни ем­дік-сауық­­тыру орнының 51-і немесе ­70,8%-ы ­Сары­ағаш ауданының Көктерек ­ау­лын­­да орналасқан.

Туризм саласындағы шетелдік және отандық тәжірибе ескеріліп, 2024-2028 жылдарға тиісті нысаналы индикаторлар белгіленген бағ­дарламаның негізгі мақсаты – келуші туристер санын арттыру, облыстың туристік әлеуетін жоғарылату, туризм саласында инвестиция тартуға қолайлы ахуал қалыптастыру. Іс-шара­лар жоспары аясында өңірге ке­луші туристер санын 2028 жылға дейін 1 млн адамға, ал біркүндік келушілер санын 2028 жылға дейін 2,5 млн адамға жеткізу, саланы дамыту арқылы өңірде жаңа жұмыс орындарын көбейту, өзіндік табысын ұлғайту жоспарланып отыр.

Түркістан облысы