Келер жылы Қызылорда қаласының ел астанасы болғанына 100 жыл толады. Төрт жыл ел байтағы болған шаһарда сол кезеңді еске түсіретін нысандар да көп емес. Жергілікті әкімдік осы тарихи ғимараттарды негізге ала отырып, қаланы түрлендіруге кірісіп кетіпті.
Қызылорда ел орталығы атанған кезде мекемелер мен тұрғын үйлер теміржол вокзалы мен ескі базар аумағы аралығында орын теуіпті. Осыдан да қала әкімдігінде құрылған жұмысшы топ вокзал маңы мен Әуелбеков көшесінің бойындағы нысандарға мониторинг жұмыстарын жүргізіп, дизайн код жобасын әзірледі.
Осыған дейін дизайн код тұрғын саны миллионнан асатын қалаларға қатысты жасалатын. Осыдан 2 жыл бұрын өзге шаһарларға да дизайн код жобасын әзірлеуге тапсырма берілді. Осыған сәйкес бюджеттік өтінім әзірленіп, тиісті қаржы бөлініп отыр.
Дизайн код қаладағы ғимараттардың сыртқы қасбетінің үлгісін, оның түсі, құрылыс жұмыстарына қолданылатын материалдарды, тіпті жарнамалардың дұрыс орналасуын, көшелердің бірыңғай сәулеттік үлгіге сай болуын тәртіпке келтіретін құжат болады.
Ірі қалаларда әкімдіктер осы тәртіптің сақталуын бақылап, қабылданған нормативтік құқықтық құжатқа сүйеніп, нысан иелеріне талап қоя алады. Қалалық сәулет және қала құрылысы бөлімінің басшысы Дінмұхамбет Сырлыбаевтың айтуынша, біз әлі мұндайға қол жеткізе қойған жоқпыз. Алда жобаны қалалық мәслихат шешімімен бекітіп алу жоспарланып отыр.
«Теміржол вокзалы қала қақпасы саналады ғой. Сондықтан жаңалықты сол аумақтан бастағымыз келеді. Сонау патша заманында салынған вокзал ғимараттары дизайн кодка сәйкес жаңғырады. Бұл жобаны жүзеге асыруға бөлінген қаржы бар. Одан бөлек, кәсіпкерлер де көмек қолын созады», дейді бөлім басшысы.
Осы аумақтағы ғимараттардың көбінің сырты түрлі түске боялған. Қазір жергілікті кәсіпкерлер арасынан екі азамат Әуелбеков көшесіндегі осындай баспаналарды жобаға сай реконструкциялауды бастап кетіпті. Қызылорда қаласының әкімі Серік Қожаниязов Астанаға арнайы сапарлап, «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ басшылығымен дизайн жобасына сәйкес вокзалдағы ғимараттарды ретке келтіру мәселесін талқылады. Соған байланысты теміржолшыларға қатысты 3 үлкен ғимараттардың біріне биыл жөндеу жұмыстары жүргізіледі.
Вокзал перронындағы жолаушының алдын кесіп, қаз-қатар тізілген сауда дүңгіршектері де алынатын болды. Қыста салқын, жазда ыстық бұл сауда нүктелерінің орнына ішінде жылуы жүргізілген, желдеткіші бар арнайы орындар салынады.
Осыдан екі жыл бұрын Қызылорда облысы прокуратурасы қала орталығындағы үлкен сауда орталықтарына тексеру жүргізіп, соның нәтижесінде біраз ұсыныс енгізілген. Жуырда ғана қалада Қазақстан Республикасы мәслихаттарының құрылғанына 30 жыл толуына орай өткен «Халыққа қолайлы инфрақұрылым. Жайлы шаһар жасау бастамалары» тақырыбындағы семинар-кеңесте осы бағытта атқарылған жұмыстар реті баяндалды. Құрылыс ережелерін ескермей салынған нысандар бұзылып, өрт қауіпсіздігі талаптары сақтамағандарға қатысты сотқа талап-арыз жолданды.
«Эстетикалық талаптарды былай қойғанда, бізде көбіне халықтың жүріп-тұруы шектеулі топтарына кедергісіз орта қалыптастыру міндетін ұмытып кететіндер бар. Көп ғимараттың сыртындағы пандустар «жоқтан жақсы» деген оймен салынған. Жаяу жүргіншілер жолы мен көше жиегіне бордюр қойып тастайтынымыз тағы бар. Негізі тротуар мен жол арасында да мүмкіндігі шектеулі жан кедергісіз жүре алатындай пандустар болуы керек. Қала барлық жан үшін қолайлы болғанда ғана жайлы мекенге айналады. Қызылорданың аптабында кондиционерсіз отыру мүмкін еместігі белгілі ғой. Бірақ соның өзін бір ретпен орнату қажет. Кейбір пәтер қожайындарынан «үй менікі, не істейтінімді өзім білем» деген жауап аламыз. Бірақ пәтер оның жекесі болғанымен, қала ортақ қой. Сондықтан да қазір құрылысы жүріп жатқан үйлерді салып жатқан компания өкілдеріне осы мәселені ескеруді тапсырдық», дейді Дінмұхамбет Сырлыбаев.
Астана болғанына келер жылы бір ғасыр толатын шежірелі шаһарда осындай игілікті бастама бар. Биыл Әуелбеков пен Әйтеке би көшелерінің бойы жаңа үлгіге сай жаңғырып, тарихи қала түрлене түспек.
Қызылорда