Шілікті қазаншұңқырынан оңға бұрылғанбыз. Тура тартсақ, алтын адам табылған әйгілі Шілікті қорғаны еді. Біздің бағыт – Ахметбұлақ. Шалғайдағы шағын ауыл. Шекара шебінде жатыр. Жолай Маңырақ, Жаңалық ауылдарына соғып, жүріп жатқан құрылыс нысандарын көре кеткенбіз. Тарбағатайдың қай аулына бұрылмасақ та, тіршілік құж-құж қайнаған. Жеке аудан болғалы бірқатар істің басы қайырылыпты.
Әр ауылда медициналық пункт, балалар ойын алаңы, спорт кешендері бой көтерген. Жекелеген кәсіпкерлер қатымхана, тойхана салып, ауылдастарына тарту еткен. Биылдың өзінде ауданда үш бірдей медициналық пункт салынса, былтыр осындай 6 орталық пайдалануға беріліпті.
Маңырақ аулынан шыға бере Бозшаның бұрылысына дейінгі 15 шақырым жол тақтайдай тегіс. Биыл асфальт төселіп, орташа жөндеу жүргізілген. Зулап қана отырасың. Келер жылдары Бозша аулына қарайғы үш шақырым да асфальтталады деген аудан басшылары.
Арқар жортқан тау арасындағы соқпақты қуалай салған жолмен жүйткіген күйі Майлы асуынан өттік дағы, жап-жазық сары даладан шыға келдік. Шілікті қазаншұңқыры дегеніміз осы тұс. Көз ұшынан Сарыөлең ауылы көрінеді. Жол бойындағы қабақта көздері Шығысқа қараған «дзот» тұр. Алмағайып заманда қойылса керек.
Құлдилап Сарыөлеңге қарай түстік. Тозыңқы ауыл екен. Терезесі үңірейген бос үй көп. Көшесінде көлденең жүрген тірі жан көрінбеді. Аялдасақ, ауылдың арғы-бергі тарихын айтатын ақсақал кездесер ме еді, кім білсін? Діттеген жеріміз Ахметбұлақ болған соң Жаңа ауылға да тоқтай қойған жоқпыз. Әйтпесе, Жаңа ауыл, Жаңаталап ауылдары жаңашылдыққа бет бұрған. Жаңаталап аулындағы ойын алаңында балалар асыр салып жүрсе, орталық көшесіндегі жаңа тойханада ұлан-асыр той өтіп жатыр.
Тойхана ғимаратын тұрғындар бірлесіп көтеріпті. Бұдан ауылдықтардың ауызбіршілігін байқадық. Атап отырған ауылдардың барлығы шекара шебінде жатыр. Ал біз бара жатқан Ахметбұлақ ауылы Қытай шекарасының дәл түбінде.
Жаңа ауыл мен Ахметбұлақ арасындағы дала жолы асфальтқа бергісіз. Күреп, тегістеп отырғандықтан ба, ойылып кеткен бірде-бір жері жоқ. Ахметбұлаққа жете берісте мыңғырған қой, табын-табын сиыр жайылып жүр. Ауылды айнала, Қосағаш өзені ағып жатыр. Желке тұсында адыр белдер. Оның етегінен шекарашылардың мұнарасы менмұндалайды. Шекараның шегесіндей болып тұрған мұнара емес, ауылда қалған халық. Алақандай мекенде отыз шақты ғана түтін бар. Дені – жастар. Күнкөріс көзі – мал шаруашылығы. Мектеп пен балабақшасы бар. Көше-көшені кезіп жүріп, осы ауылдың кейуанасы Иіс Сармолдинаның шаңырағына ат шалдырғанбыз.
– Қыста қар тоқтамайтын қасиетті аймақ. Көктемде езіліп, батпақ та болмайды. Осы ауылда тумасақ та, өсіп-өндік. Кішкентай күнімде көшіп келген едім. Осында оқыдым, коммунистік партияға өттім. Сол заманда жұмыс істедік. Еңбегіміз елеусіз қалмады. Қой шаруашылығы бағытындағы кеңшар болды. Жер кең. 30 отар қой жайылды. 120 сиыр, 120 жылқы өсірді. Үш кеңшардың жемшөбі осы жақтан дайындалды. Еңбекке ерте араласып, шөмеле салдық. Сай-сайдағы отауды қыстың күні тартты. Кейін комсомол жастар бригадасы құрылды. Жаман болған жоқ. 120-ның үстінде үй болған, – деді өткеннен өріп, әңгіме бастаған Иіс апа.
Зейнеткер ұстаз Иіс Сармолдина Тарбағатай ауданының құрметті азаматы. Ауыл жастарына ақыл-кеңесін айтып отырған сыйлы кісі. Қандай да пікір айтпас бұрын салмақтап, саралап алады. Ойланып барып, байыппен сөйлейді. Ауылдың ертеңіне болжам жасап, ауданның әу-жайын айтып отырғанымызда, дауыстай сәлем беріп, көршісі кірген. Аңқылдаған ауыл халқы бірінің үйіне бірі күніге кіріп-шығып жатады емес пе. Есіктеріне құлып та салынбайтын шығар.
– Ауылдан еш жамандық көріп отырған жоқпыз, – деп дастарқанға жайғасты ауыл тұрғыны Жамал Исақызы, – Біз қалаға көшіп кетіп, қайта келгенбіз. Мал бағып отырмыз. Әкімдік интернетін тартып берсе, ауылдан жастар кетпейді. Мұнда тұрып жатқандардың бәрінің қалада үйлері бар. Бірақ табыс көзі ауылда. Шаруашылық жетекшілері жұмыспен қамтып отыр. Біз он жылға жуық мал бағып келеміз, – дейді Жамал Исақызы.
Рас, ауылдан тіршілік көзін тапқан тұрғындардың кеткісі жоқ. Тек, арман-тілектері ғана бар. Ол дегендері, ең әуелі интернет, жол, ауызсу. Округ әкімі Сәуле Ақылбекқызының айтуынша, келесі жылы әр үйге орталықтандырылған ауызсу тартылады. Егер әкімдік халық үніне құлақ асып, тілектерін қабыл етсе, ауылдан көшкенді қойып, ауылға бет алатындар көбейетін секілді.
Биыл оңтүстік өңірлерден үш отбасы көшіп келіп, мал өсіріп отыр. Сөйтіп, ауыл өркендеп, жан саны арта түскен. Шекара шебі жалаңаш қалмауы үшін мемлекет тарапынан әлі де үлкен әлеуметтік бағдарламалар керек.
Шығыс Қазақстан облысы,
Тарбағатай ауданы,
Ахметбұлақ ауылы