Алматыда Жазушылар одағының 90 жылдығы құрметіне өткен салтанатты жиында еліміздің әдебиет саласындағы елеулі жетістіктері мен болашақ бағыттары талқыланды.
Мерейтойлық іс-шараға Мемлекеттік хатшы Ерлан Қарин мен Мәдениет және ақпарат министрі Аида Балаева, шығармашылық және ғылыми зиялы қауым өкілдері, таяу және алыс шетелдер – Түркия, Өзбекстан, Қырғызстан, Әзербайжан, Швеция, Ресей Федерациясы (Татарстан, Башқұртстан, Саха, Чуваш) келген жазушылар қатысты.
Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың құттықтау хатын Мемлекеттік хатшы Ерлан Қарин оқып берді. «Жазушылар одағы – руханиятымыздың алтын діңгегі. Ақын-жазушыларымыз ұлтты ұйыстыру жолында қалтқысыз қызмет етіп жүр. Аға буын негізін қалаған осы ұлағатты дәстүр үздіксіз жалғасып келеді. Әдебиет – ойымыздың тереңдігі мен рухымыздың асқақтығын айқындайтын ұлы қазына. Оны заман талабына сай дамыту – қаламгер қауымның ғана емес, мемлекетіміздің алдында тұрған маңызды міндеттің бірі. Қазір біз ұлттың жаңа сапасын қалыптастырып жатырмыз. Озық ойлы ұрпақ тәрбиелеу ісінде зиялы қауым айрықша рөл атқару керек. Осы жауапкершілікті терең сезініп, адамгершілік құндылықтарды дәріптеп жүрген барлық қаламгерге шынайы ризашылығымды білдіремін. Сіздерге бақ-береке, толайым табыс тілеймін. Халқымыздың рухын көтеріп, танымын ұлғайтатын туындыларыңыз көп болсын!» делінген Президент құттықтауында.
Салтанатты жиынға арнайы келген Қырғыз Республикасы Президентінің кеңесшісі Арслан Қойшиев Президент Садыр Жапаровтың құттықтауын жеткізді. Негізгі баяндама жасаған Қазақстан Жазушылар одағының төрағасы Мереке Құлкенов кейінгі үш жылда әдебиет пен мәдениетке үлкен көңіл бөлініп отырғанын атап өтті. «Қазақстан халқы үшін 1934 жыл – нысаналы жыл. Қызылордадан астанамыз Алматыға көшіп келген бас-аяғы үш-төрт жылдың ішінде жас өкіметіміз мәдениетіміз бен өркениетіміздің өсіп-өнуінде таңғаларлықтай жетістіктерге қол жеткізді. Жаңа құрылған Қазақстан Жазушылар одағы Мәскеумен байланысқа шығып, әдебиетті дамыту жолында күрделі жұмыстарды бастап кетті», деді Мереке Құлкенов.
М. Құлкенов айтып өткендей, кейбір тарихшыларымыз Қазақстан Жазушылар одағының тарихын 1926 жылдан бастағысы келеді. Рас, 1926 жылы 4 қазанда сол кездегі астанамыз Қызылордада құрылған ҚазАПП-ның платформасы жазылды. Бұл қазақша айтқанда, «Қазақстандық пролетариат – қара шаруа жазушылардың одағы» еді. Жаңа құрылған қоғамдық ұйымның мүшелері өздерін большевикпіз деп есептеп, ұлтшылдармен ымырасыз күреске шықты.
«Сол кезде алашшыл, ұлтшыл атанған Міржақып Дулатұлы, Мағжан Жұмабай, Жүсіпбек Аймауытұлы, Қошке Кемеңгерұлы сияқты талантты жазушылар «жиналыстағы сөздерінде, баспада жарияланған мақалаларында: «Қазақта «қанаушы», «қаналушы» таптар болған да емес, болмақ та емес, ендеше, қазақта таптық әдебиет болмады, болмайды да. Олай болса, қазақ жазушылары тапқа бөлінуді қойып, таптық емес, жалпы қазақтық әдебиетті өркендетуі керек. Енді бір жанымыз удай ашитын жағдай – 1934 жылы құрылған Жазушылар одағына біздің ұлы жазушыларымыз Міржақып Дулатұлы, Мағжан Жұмабай, Ахмет Байтұрсынұлы, Қошке Кемеңгерұлының мүше бола алмағандығы», дейді М.Құлкенов.
Ілияс Жансүгіров одақтың негізін қалады, оның қалыптасуына орасан зор еңбек сіңірді. Сәбит Мұқанов та осы үрдісті жалғап, Абай, Махамбет, Жамбыл секілді ұлыларымызды бүкілодақтық оқырманға танытуға жағдай жасады. Үкімет басшылығында болған Әди Шәріпов ұйымның материалдық-техникалық базасын нығайтуға күш салды. Жазушылар ішінде жалғыз ғана Социалистік Еңбек Ері атағын алған Ғабит Мүсірепов өз беделі арқылы одақтың беделін арттыра білді. Жұбан Молдағалиев, Әнуар Әлімжанов, Олжас Сүлейменов, Қалдарбек Найманбаевтан бастап, Нұрлан Оразалинге дейін әр басшы одақтың дамуына барын салып қызмет етті. Әсіресе кейінгі үш жылда Жазушылар одағына мемлекет тарапынан ерекше көңіл бөлініп келеді. Биыл Мәдениет және ақпарат министрлігімен стратегиялық әріптестік бойынша үш жоба қолға алынып, 36 жаңа кітап жарық көрген.
ТҮРКСОЙ ұйымының бас хатшысы Сұлтан Раев қазақ әдебиетінің жарық жұлдызы Мағжан Жұмабаев түріктердің басына күн туғанда «Алыстағы бауырыма» деп жыр жазғанын еске түсірді. ТҮРКСОЙ халықаралық ұйымы үшін Қазақстан Жазушылар одағының 90 жылдық мерейтойы – тек бір ұлттың емес, әлем әдебиетіне құрмет көрсету, ортақ мәдениетімізді дәріптеу мүмкіндігі. Бұл мереке – қазақ халқының мәдениеті мен тілінің, әдебиетінің әлемге ортақ байлығын атап өтуіміздің бір көрінісі», дейді Сұлтан Раев.
Жазушылар одағы Мәдениет және ақпарат министрлігімен стратегиялық әріптестік аясында биыл үш ауқымды жоба жүзеге асырылған. Олардың біріншісі «Қазақстан жазушысының әдеби панорамасы» деп аталады. Осы жоба аясында 20 жас жазушы еліміздің түкпір-түкпіріне ұзақмерзімді шығармашылық іссапарларға аттанды. Оның қорытындысында 20 жаңа кітап жазылды. Екінші жоба – қазақстандық жазушылар ТМД мұрағаттарында жұмыс істей отырып, маңызды тарихи оқиғаларға арналған 16 кітап шығарды. Үшінші жоба «Жас жазушылар мектебі» деп аталды: 10 күн бойы жас жазушылар Алматыда (Жазушылар одағында) қалам шеберлерінің дәрістерін тыңдады.
Қазақстан Жазушылар одағының 90 жылдық тарихы туралы Дулат Исабеков баяндама жасады. Шетелден келген жазушыларға әдеби және қоғамдық маңызы зор сыйлықтар табысталды. Атап айтқанда, Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығымен ТҮРКСОЙ халықаралық ұйымының Бас хатшысы Сұлтан Раев, Әзербайжан, Түркия, Қырғызстан, Өзбекстан қаламгерлері марапатталды.
АЛМАТЫ