Сыбайлас жемқорлыққа төзбеушілік көзқарас артып келеді

Кеше Ақордада Мемлекеттік хатшы Гүлшара Әбдіқалы­қова­ның жетекшілігімен Қазақстан Республикасы Прези­дентінің жанындағы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелері жөніндегі комиссияның кезекті онлайн режімдегі бейне-селекторлық отырысы өтіп, сыбайлас жемқорлық мәселесі қаралды. Оның жұмысына Астана және Алматы қалалары мен облыс әкімдері, сыбайлас жем­қорлыққа қарсы іс-қимыл жөнін­дегі өңірлік комиссияның мүше­лері, білім департаментінің бас­шылары мен жоғары оқу орын­дарының ректорлары қатысты. Отырыста Ұлттық қор қар­жысын тиімді пайдалану мен ашықтығын қамтамасыз ету, білім жүйесіндегі сыбайлас жем­қор­лыққа қарсы іс-қимылдар жөніндегі мәселелер, сондай-ақ, мемлекеттік органдарда сыбай­лас жемқорлық деңгейінің рей­тингін өткізудің мақсатқа сәй­кес­тігі жайы талқыланды. Мемлекеттік хатшы өзінің сөзінде «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» Заң­ның қабылдануына байланыс­ты Президент  Жарлығымен комис­сияның атауы Қазақстан Респуб­ликасы Президентінің жа­нындағы Сыбайлас жемқорлық­қа қарсы іс-қимыл мәселелері жө­нін­дегі комиссия деп өзгертілгенді­гін қаперге сала кетті. Комис­сия құ­рамынан басқа жұмысқа ауысуы­на байланысты Қайырбек Сүлейменов шығарылғандығын айта кеткен жөн. Г.Әбдіқалықова келесі кезекте бес институттық реформаны іске асыру бойынша «100 нақты қадам» Ұлт Жоспарында білім саласына ерекше назар аударылғанын тілге тиек етті. Белгілі болғандай, бес жыл ішінде білім саласына бөлінген қаржы 2011 жылғы 1 триллион теңгеден 2015 жылы 1 триллион 368 миллиард теңгеге дейін өскен. Әйтсе де бұл саладағы сы­байлас жемқорлыққа қарсы қабылданған іс-шаралар жет­кі­ліксіз әрі білім жүйесіндегі жемқорлықты төмендете алмай­тындығын көрсетіп отыр екен. Тарқатып айтқанда, 2014-2015 жылдардың және 2016 жыл­дың бірінші тоқсанының қар­жысын тексеру нәтижесінде 116 миллиард теңгені құраған заң бұзушылық фактілері анықталған. Бюджеттік және мемлекеттік сатып алу туралы заңнамаларды  бұзғаны үшін 1040 лауазымдық тұлға әкім­шілік жауаптылыққа тарты­лыпты. 386 білім жүйесінің қыз­­мет­кері жемқорлық қыл­мыс­­тары үшін сотталған көрі­неді. Аталған проблемаға қа­тыс­ты атап көрсететін бір жайт – қоғамда сыбайлас жемқор­лық  қылмыстарына деген төз­беушілік көзқарас артып келеді екен. Дегенмен, әлеуметтік зерт­теулер жоғары білім бере­тін мекемелерде білім беру қызметін көрсеткені үшін сыбайлас жемқорлық фактілерінің көптеп орын алатындығын көрсетіпті. Балаларды мектепке дейінгі мекемелерге орналастыру мәселесі де өткір күйінде қалып келеді. Бүгінгі таңда мектепке дейінгі тәрбиемен қамтылу әзірге тек 50,8 пайызды құрап отыр екен. Сондай-ақ, Г.Әбдіқалықова Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша қаржылай қолдау көрсету бойынша теңдесі жоқ шаралар қабылданғанын жеткізді. Мұндай қаржылық қолдау, әсіресе, әлемдік эконо­ми­­ка­лық күрделі жағдайда банктік, индустриялық, құры­­лыс және басқа да экономи­калық секторларға дағдарысқа қарсы іс-шараларды қолға алу­мен ұштасып жатыр. Мыса­лы, Ұлттық қордан экономи­калық және әлеуметтік негізгі бағдарламаларды іске асыруға мемлекет айтарлықтай қаражат бөлгендігі мәлім. Енді осы қаржыларды пайдалануда тиім­ділік пен ашықтықты қамта­масыз ету мәселесі талап етілетін болады. Өкінішке қарай, Ұлттық қор есебінен қаржыландырылатын жекелеген жобалардың іске асырылуы барысында елеулі бұзушылықтар табылып жатқа­нына назар аударылды. Бұл өз кезегінде еліміз эконо­ми­касының дамуына және адал бәсекелестікке түсуге ай­тар­лықтай кедергілер келтіретіні анық. Тағы бір ерекше атай ке­те­тіні, 2015 жылдан бастап құқық қорғау органдары Ұлттық қордың қаржысын мақсатсыз пайдалану және ұрлау фактілері бойынша мемлекетке 21,8 миллиард теңге сомасында залал келтірген 53 қылмыстық істі тіркеген. Осы орайда, Мем­лекет басшысы уәкілетті мем­лекеттік органдарға және ква­зи­мемлекеттік сектор субъек­тілеріне  қоғамдық бақылауды күшей­туді көздейтін шешім­дер қабылдауда ашықтық­ты қамтамасыз ету тапсы­рыл­ған­дығын қаперге сала кеткен жөн. Сондай-ақ, отырыс бары­сын­да  Бас прокурор Ж.Асанов, Ұлттық банк Төрағасы Д.Ақы­шев, Қаржы министрі Б.Сұл­та­нов, Білім және ғылым министрі Е.Сағадиев, Мемлекеттік қыз­мет істері министрі Т.Донақов баян­дама жасап, сыбайлас жем­қор­лықтың алдын алу бойынша атқарылып жатқан жұмыстарға жан-жақты тоқталды. Комиссия шешімімен уәкі­­летті органдарға барлық орын алған заң бұзушылық фак­тілерін анықтауды және алдағы уа­қыт­та осындай жөнсіздіктер қай­та­ланбауы үшін алдын алу шара­ларын әзірлеу тапсырылды. Қо­ры­тындысында комиссия мем­лекеттік органдарға нақты ұсы­нымдар мен тапсырмалар берді. Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ, «Егемен Қазақстан»