Жақсылық пен жамандық

Тіршілікте көбіне адамға қыз­меттегі, өзгелермен қарым-қаты­нас­тағы мінез-құлқына байланыс­ты баға беріліп жатады. Әрине, ол еңбек кітапшасын жазылмайды. Бі­рақ, халық берген әділ баға ретінде қайда барма соңыңнан «ілесіп»,  қалмай бірге жүреді. Үлкендерден «Мінезі кедір-бұдыр екен» дегенді жиі еститін едік. Сол кезде оның астарына кім үңілген. Кемшілікті бетке айтып, ар-намысын жоғары ұстайтын, тақуа жандардың ортасына сыйлы болатынын содан бері біліп те, көз жеткізіп те келеміз. Бұл – өмір мектебінен алған тәлім. Содан болар, мүмкіндігінше жақсылыққа жа­қын болуға тырысасың. Жалпы, адам баласы өкін­бей­тін­­дей өмір сүрсе, қане. Ал, кө­бі­не сол арнадан асып жататындық­тан сан соғып, «әттеген-ай» дей­сің. Халқымыздың «Жақсылық қыл­саң өзіңе, Жамандық қылсаң өзіңе, Аспанға қарай оқ атсаң, қайтып тиер көзіңе» деген тәмсілі еске түседі осындайда. Сонда біздің жақсы­лық­тан алшақ кететініміз неліктен, деген сұрақ көкейде көлденең тұрады. Неліктен... Өйткені, ата-баба­мыз «Жамандықта – тек жоқ, жа­у­ыздықта – шек жоқ» деген. Адам өз мінез-құлқына бақылау жасап, ке­леңсіздікке тосқауыл қойса ғой. Керісінше еркіне, сезіміне ие болмай, ортасын сыйламауы опық жегізеді. Оған орынсыз мақтану, өті­рік сөй­леу, тәкаппарлық, тағысын тағы ке­леңсіздіктерді қосыңыз. Осы мінезден пенденің өзі ғана емес, өзгелер де жапа шегеді. Ең негізгісі – өс­ке­лең ұрпаққа «өнеге» болатындығы. Жастардың аға буынға еліктейтіні заңдылық. Әсіресе, үлкенді-ұсақ­ты мекеме тізгінін ұста­ғандар­дың бойынан жақсы қасиет, адамға деген ізгі ниет іздейтін жұрт оған ерекше сезімталдықпен қарайты­нын жасырмаймыз. Ізгілігіне ал­ғы­сын үйіп-төгеді, ал жаны жараланса, қарадай түңіледі. Жақсылық пен жамандық – егіз дегенді жиі айтамыз. Десек те оған көбіне өзіміз жол беретініміз бар. Өмірде бетпе-бет келіп, жақ­сы­мен жанымыз нұрланса, жаман­дық­тан еңсе түседі. Тіпті, оның үлкен-кішісі болмайтынын да айтқан парыз. Бір ауыз сөз – биікке де көтереді, құзға да құлатады демей ме ән жолдарында. Күнделікті аялдамада, қоғам­дық көлікте, қызметте, тағысын-тағы жайларда бір-бірінің жанын жабырқататын сәттердің сирек бол­ғанын кім қаламасын. Тұп-тұнық көңіліңді жайсыз толқын ұрса, өзіңді сабырға шақыруыңа тура келеді. Жақсылыққа жақын, жаман­дық­тан алыс болсақ, мына өмірдің нұрлы күні көп болатыны өзі­міз­ден екенін ұмытпайық, ағайын. Күмісжан БАЙЖАН. Алматы облысы.