Еліміз үшін ерекше мәнге ие

Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісі Халықаралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің төрағасы Мәулен ӘШІМБАЕВПЕН әңгіме – Мәулен Сағатханұлы, 23 қаңтарда Астанада Сирия мә­­селесіне байланысты келіс­сөздер үдерісі басталады. Осы­­ған аз-кем тоқталып өт­сеңіз? – Бүгінде бүкіл ел аумағын қамтыған Сириядағы азаматтық соғыс әлемдегі аса өзекті әрі өткір мәселенің біріне айналып отыр. Осы соғыстың салдарынан 500 мыңдай адам қаза тапты және 2 миллиондай тұрғын жараланды деген деректер бар. Сондай-ақ, бірнеше миллион адам босқын атанды, амалсыздан өзге елдерді паналауға мәжбүр болды. Олардың басым көпшілігі аналар мен балалар. Көптеген бейбіт тұрғынды құрбан еткен, қалалардағы тарихи ескерткіштерді қират­қан, ел экономикасын тұралат­қан жанжалдар мен қарулы қақ­тығыстарды тоқтату халық­аралық қоғамдастық үшін үлкен проблемаға айналып отыр. Ал біздің еліміз Сирия дағда­рысын шешуге Астанадан келіссөздер алаңын ұсыну арқылы соғыс зардабын бастан кешіп жатқан сириялықтардың қиын жағдайын сәл де болса жақсартуға үлес қос­пақ. Келіс­сөздер кезінде қан­дай мәсе­лелер бойынша уағда­лас­тық­қа қол жеткізілетінін айту әзірге ерте. Ең бастысы, осындай аса өзекті келіссөздер үдерісінің елордада жүргізілуі еліміз үшін үлкен мәртебе және сенім. – Сирия дағдарысын реттеуге бағытталған  келіс­сөз­дердің өтетін орны ретін­де Астана қаласының ұсы­нылуы жайдан-жай емес шы­ғар. – Еліміз егемендіктің бас­тап­қы кезінен-ақ көпвекторлы саясат ұстанып келеді. Әлем­нің жетекші елдерімен, сон­дай-ақ, Араб, және Азия­дағы, Еуропалық одақ құра­мын­дағы мемлекеттермен қарым-қатынасымыз жақ­сы, тү­рлі салаларда тиім­ді ынты­мақ­тас­тық орнатқан­быз. Пре­зиден­тіміз Н.Ә.Назарбаев­тың бас­­шылығымен Қазақстан әлем­дік деңгейдегі аса өткір халық­­аралық проблемаларды рет­теуге үлес қосып жүр. Мыса­лы, еліміз Иранның ядролық бағ­дарламасына қатысты туын­даған дағдарыстың оң шеші­луіне, Ресей мен Түркия ара­сындағы ушығып бара жатқан саяси жағдайдың реттелуіне ықпал етті. Қазақстан соңғы жылдары халықаралық қауіпсіздік және саяси тұрақтылық мәселелеріне байланысты бірқатар бас­тамалар көтерді. Соның бірі – Елбасымыздың БҰҰ Бас Ассамблеясының Вашингтонда өткен саммитінде жариялаған «Әлем. ХХІ ғасыр» манифесі. Бүгінде осы манифест БҰҰ-ның ресми құжаты болып тіркелді. Құжатта бейбітшілікке жету және мемлекеттер арасындағы проблемаларды реттеу құралы ретінде соғыстан бас тарту адамзаттың ХХІ ғасырда аман қалуының негізгі мәселесі екені аталған. Жалпы, Қазақстан Сириядағы саяси дағдарысты реттеу мәселесі көтерілген кезден бастап оның табысты болуына қол ұшын беруге ұмтылып келеді. Соның нақты көрінісі ретінде Астана келіссөздерін атауға болады. Біздің еліміз БҰҰ Қауіп­сіз­дік Кеңесінің тұрақты емес мүшесі ретінде жұмысын баста­ғанына бір айға жуықтады. Мем­лекет басшысы соған бай­ланысты Саяси үндеуінде де Таяу Шығыстағы жағдайға арнайы тоқталды. «Кеңестегі жұмысымыз кезінде біз Палес­тина – Израиль арасындағы қарсы­лықты, – деді осы жөнінде, – Таяу Шығыстағы, Ауған­стан­дағы, ТМД кеңістігіндегі қақ­тығыстарды, Корей түбегіндегі шиеленісті бәсеңдетуге, Африка мен Азиядағы дағдарыстарды шешуге қолдан келгенше үлесімізді қосуға ниеттіміз». Қазақстанның қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған бастамалары мен жүзеге асырған халықаралық дең­гей­дегі іс-шаралары аталған мә­се­лелермен ғана шектелмейді. Олар өте көптеп саналады. Сирия дағдарысын реттеуге қатысты келіссөздерге Астана қаласының таңдап алынуының басты себебі осында жатыр. Екінші жағынан, бұл жерде Қазақстанның және оның басшысы Н.Ә.Назарбаевтың халықаралық деңгейдегі беделі ескерілді. Әлемдік маңызы бар мұндай басқосулар санаулы ғана елдерде өтеді. Келіссөздер үдерісінің Астанада жалғасын табуы еліміздің халықаралық саясатта алатын орнын, ат­қа­ратын рөлін айқындап отыр. Сонымен бірге, бұл еліміз­дің осындай аса маңызды үдеріс­тер­ді қамтамасыз етуге қабі­лет­­ті екендігін көрсетеді. Сон­дық­­тан да Астана келіссөзі Қазақ­стан үшін ерекше мәндегі саяси оқиғаның бірі болып саналады. – Астана кездесуінде тараптар бір мәмілеге келуі мүмкін бе? – Қазір әлемдік қоғамдастық Қазақстан астанасында өтетін келіссөздерге құлақ түріп, көз тігіп отыр. Өйткені, онда қарастырылатын мәселелер өте маңызды. Ал Қазақстан Сирия дағдарысының күш қолдану жолымен емес, саяси жолмен шешілуін жақтайды. Біздің еліміз бұл келіссөздерге тікелей араласа алмайды. Себебі, Сирия мәселесімен айналысатын тараптар өзара келісіп, бір уағдаластыққа келуі тиіс. Осы келіссөздерді өткізуге негізінен Ресей, Түркия және Иран бастамашы болды. Жиынға, сондай-ақ, Біріккен Ұлттар Ұйымының арнайы елшісі Стаффан де Мистура қатысады. АҚШ атынан осы елдің Қазақстандағы елшісі Джордж Крол өкілдік ететіні белгілі болды. Соңғы ақпараттарға қарағанда, Астанаға Сирия үкіметінің және Сирия оппозициясының өкілдері де келген. Ал Астана үдерісінде тараптар ортақ бір келісімге келуі мүмкін бе дегенге келсек, қазірге нақты болжам жасауға ертерек. Тараптар өздеріне қатысты мәселелердің төңірегінде сөз қозғап, соларды талқыға салады. Бұл кездесу Сириядағы проблеманың барлығын шешіп тастайды деуге болмайды. Мұны биылғы жылдың ақпанында Женевада өтетін жиынның басталуы деп атауымыз керек. Қай жағынан алсақ та, Астана үдерісі бей­біт­шілік пен тұрақтылықты жақ­тай­тын Қазақстан үшін және оның халқы үшін абырой болмақ. Жүздеген бейбіт тұрғын­дар­дың өмірін қиған Сириядағы дағдарысты реттеп, онда қауіп­сіздікті қамтамасыз етудің басты жолы – саяси және дип­ло­матиялық әдістерді қолдану. Бұл, әсіресе, соңғы жылдары қарқын алып келеді. Соның бірі ретінде жақында қабылданған БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің №2336 қарарын атауға болады. Бұл құжатта Сирия аумағындағы соғысты тоқтату бойынша мүд­делі елдердің күш-жігеріне қол­дау және барлық сириялық тарап­тар арасында бейбіт келіссөз­дерге жәрдемдесу қажет­тігі көрсетілген. Дәл осындай бейбіт келіссөздер көптеген түйінді мәселелердің оң шешілуіне ықпал етеді деп ойлаймын. – Әңгімеңізге рахмет. Әңгімелескен Әлисұлтан ҚҰЛАНБАЙ, «Егемен Қазақстан»