ОПЕК көтерген бағаны АҚШ төмендетіп жатыр

2017 жылдың 1 қаң­тарынан бастап ОПЕК пен оған кірмейтін өзге де мұнай экспорттаушы елдер мұнай өндірісі көлемін жыл ортасына дейін тәулігіне 1,2 млн баррельге азайту туралы ортақ келісімге келген еді. Ұйымның мәліметінше, бүгінде аталған көрсеткіштің 90 пайызы орындалған. Соның ішінде Сауд Ара­биясы, Ирак пен Бірік­кен Араб Әмірліктері жоспарлы көрсеткішті орындап тастаса, өткен аптада Ресей өзіне тиесілі 600 мың баррельдің 300 мыңын қысқартқа­нын мәлімдеді. Керісінше, Ливия мен Нигерия атал­ған келісімді әлі орындамай отыр. Ал тәулігіне 20 мың баррель қысқартатын бо­лып келіскен Қазақстан қаң­тар аяқталмай жатып өн­ді­рісті желтоқсандағы көр­сеткішпен салыстырғанда 30 мың баррельге азай­тып, ұйым алдындағы мін­дет­темесін артығымен орын­дап тастаған. Бұл туралы еліміздің Энергетика ми­нистрі Қанат Бозымбаев жур­налистерге берген сұх­батында айтқан еді. Ал өткен аптада Елбасының қа­был­дауында болған ми­нистр жаңа тапсырма ал­ды. Президент Нұрсұлтан Назарбаев оған биыл мұ­най өндірісін көбейтуді тап­сырды. Осылайша, еліміздің бас энергетигі бір жағынан ОПЕК шартын сақтай оты­рып, екінші жағынан отан­дық мұнай өндірісін қайта күшейтуге бекініп отыр. Халықаралық энергети­ка­лық агенттіктің мәлі­метінше, ОПЕК елдері мұ­най өндірісін қаңтар айын­­да келісімшартта көр­сетіл­ген көрсеткіштен 90 па­йыз­­ға азайтып үлгеріпті. Осы­­лай­ша, мұнай өндірісі қаң­тар айында тәулігіне 1 млн баррельге қысқарып, жал­­пы өндіріс көлемі қа­зір 32,06 млн баррельге те­­ңест­і. Ал жыл басын­да ши­кі­зат нарығына жа­саған болжамында АҚШ-тың Goldman Sachs инвес­тициялық банкі мұнай өндірісін азайту туралы ОПЕК+ (ұйымға мүше және оған кірмейтін экспорттаушы елдер) келісімінің 84 па­йызға орындалатынын хабарлаған еді. Жалпы, банк маман­дарының пікірінше, 2018 жылға дейін нарықтағы бұл екіұдайылық сақтал­ғаны­мен, жыл ортасына дейін қара алтын құны барреліне 59 долларды маңайлап қалуы тиіс. 1 қаңтарда келісімшарт күшіне енгеннен кейін на­рықтағы мұнай бағасы едәуір көтерілді. Жылды 50 доллардың үстінде қоры­тындылаған Брент маркалы мұнай айналасы бір айдың ішінде 10 пайызға де­йін көтеріліп, қаңтардың со­ңында 57 долларға де­йін жетті. Алайда, ОПЕК+ ел­дерінің өндірісті азайт­қанын өз ұпайларына тиім­ді пайдалана білген АҚШ энер­гетикалық компа­ния­­­лары өндірісті еселеп арт­­­тыр­ды. Америкалық Baker Hughes агенттігінің мәлі­метінше, қазіргі таңда АҚШ-та жұмыс істеп тұр­ған бұрғылау құрыл­ғы­лары­ның саны 2015 жыл­дың қара­ша­сынан бергі ре­корд­тық көр­сеткішке жет­кен. Яғни, АҚШ ши­кізат нарығын­да өзі­нің орнын белгілей бас­тады. Инвесторлардың ОПЕК+ келісіміне бір кез­дері сенімсіздікпен қара­ғаны да осы еді. Еура­зия­­лық кеңістікте өндіріс азай­тыл­ғанымен, есесіне АҚШ-тың тақтатас мұ­найы на­рықтағы үлесін арт­тыру­да. Бұл, әрине, ОПЕК-тің жос­парына қайшы келіп тұр. Нарықтағы ұсыныстың көп­тігін жою үшін өндірісті азай­тып, ұсыныс пен сұра­ныстың тепе-теңдігін орна­тып бағаны қалыпқа келті­ре­міз деген ОПЕК елдеріне енді АҚШ өндірісі кедергісін келтіруде. Мәселен, кеше ғана ОПЕК ұйымының ай сайынғы есебінде өнді­ріс көлемінің азайтылуы жос­пардан артық орында­лып жатқаны айтылғаны­мен, баға керісінше, апта басын­да өткен апта соңын­дағы көрсеткіштен арзан­дап, 55,80 долларға дейін құлдырады. Өйткені, АҚШ өндіріске қарқын беруде. Теңгенің долларға шақ­қандағы бағамына негізгі әсер етуші фактор мұнай болса, өз кезегінде мұнайдың құнын белгілеуде доллардың өзіндік құнының маңызы жоғары. Commerzbank сарапшысы Карстен Фритч­тің пікірінше, 57 доллар­лық межені сақтап тұру үшін қазіргі таңда шикізат нарығы дайын. Алайда, Трамп президенттігінің ал­ғаш­қы күндерінен бастап қор нарығында доллар баға­­мының тұрақсыздығы қара алтын бағасын бір орын­­ға тұрақтатпай отыр. Егер жыл ортасына дейін дол­­лар өз орнын тауып, тіпті ны­­ғая түсетін болса, мұнай баға­­сы әлі де көтеріле түсуі тиіс. Салыстырмалы түр­де 2017 жыл шикізат нары­ғы үшін жайлы бол­мақ. Халық­аралық энергети­ка­лық агенттік қара алтын құны 57,5 доллар болады дейді. Ал Goldman Sachs инвестициялық банкі бұл көрсеткішті 59 долларға дейін көтерген. Жыл басын­да «Самұрық-Қазынаның» жа­са­ған жорамалында мұнай бағасы 50-52 доллар ара­лығында ауытқиды делінген. Дегенмен, бұл жорамал­дың ақиқаттан алшақ екені қазірдің өзінде байқалуда. Сарапшылардың пікірін­ше, баға енді 54 доллардан түспеуі тиіс. Қалай дегенде де, Қазақ­стан экономикасы мұндай сценарийлердің өрбуіне дайын. Олай дейтініміз, дүй­сенбіде Ұлттық эконо­мика министрі Тимур Сүлей­менов Үкіметте 2017-2019 жылдарға арналған бюд­жет­тің нақтыланған нұсқасын таныстырды. Онда алдағы жылы ІЖӨ өсімі 2,5 пайыз болады деумен қатар, мұ­най бағасы 50 доллармен бел­гіленген. Ал теңгенің дол­лар­ға шаққандағы бағамы 330 деп бекітілген.