Нақты мақсаттарға бағытталуымен құнды

Түбіміз бір түркі халықтары­ның ішіндегі қазақ пен өзбектің есте жоқ ескі заманнан бері ауылы аралас, қойы қоралас, төсекте басы, төскейде малы қосылған. Бұл – бүгінге дейінгі біздің баба­лары­мыздың салып кеткен сара жол, көне соқпағынан келе жатқан берік байланысымыздың белгісі. Демек, барыс-келісі ғасырларға ұласатын екі елдің тату көрші, тілмашсыз түсінісетін тіршілігі ешқашан үзілмек емес деп сенімді түрде айтуға болады. Уақыт өткен сайын байланысымыз нығайып, қарым-қатынасымыз жаңа деңгей­ге көтеріліп келе жатыр. Біз әр кезде бауырлас ұлт ретін­де Қазақстанның жеткен жетіс­­тіктеріне сүйсініп, елдегі бо­лып жатқан игі өзгерістер мен жа­ңа­­лықтарға елеңдеп, ұда­йы көңіл аударып отырамыз. Со­ның бірі – жуырда ғана Мем­лекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына Жол­дауы болды. «Қазақстанның Үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атауымен жария­ланған құжатта елдің стра­тегиялық даму бағыты айқы­н­далып, жоспарлар нақтыланған. Бұл ­Жолдау осындай нақты мақ­саттарды көздеуімен құнды. Ақи­қатында, тұтас бір елдің биік белестерді бағындыруға жете­лей­тін мұндай мәлімдемелері біз­дің елімізде де жиі жарияланып жатады. Сондықтан да орайлы сәтті пайдаланып, Сырдың сағасын қатар жайлаған туыс халықтардың өкілі ретінде мұндай құжаттарды қолдайтындығымызды білдіргім келеді. Өзбекстан Жазушылар одағы­ның төрағасы болғандықтан, енді өзім жетекшілік ететін салаға қатысты әңгіме қозғасам деймін. Бүгінде Қазақстан мен Өзбекстан жазушылары арасындағы рухани-мәдени байланыс заман ағымына сай, уақыт талабымен үндесе отырып жанданып, жаңғыруда. Мұндай қатынастың көне тари­хын айтпағанның өзінде, бі­з­дердің әдеби шығармашылық байланысымыз Кеңес заманында да қарқынды өрістеді. Аударма арқылы бір-бірімізді оқып, танудың шарықтау кезеңі сол шақтарда болған-ау деп топшы­лаймын кейде. Мұны күні кеше ғана Астанадағы Ұлттық ака­де­миялық кітапханада өткен кездесуде менің сыралғы дос, замандас үзеңгілестерім, қазақ зиялыларының бірегейі М.Жол­дас­беков пен ақын Н.Айт­ұлы да атап өтіп, бір сәт өткенді еске түсіргендей болды. Расында да, сол кезеңдерде біздің қазақ жазушыларымен шығармашылық байланысымыз өте берік әрі тығыз қалыптасты. Өз басым М.Әуезовтің «Абай жолы­мен» алғаш танысуым сонау 1953 жылдың жазында, төр­тін­ші сыныпта оқып жүргенде бас­тал­ды. Өз ана тілімде оқыған Абай, Тоғжан, Әйгерімдердің бей­несі әлі күнге көз алдымда. Сон­дық­тан да ұлт талғамай адам жанын ізгілікке үндейтін, рухани байытатын әдебиет өнерінің мен үшін құны асқақ, қадір-қасиеті жоғары. Ал енді тәуелсіздік таңын­дағы қазақ-өзбек әдеби, мәдени қатынасы қай деңгейде дегенге келер болсақ, ол туралы да ай­тарымыз аз емес. Әрине, егемен­ ел ретінде қос мемлекеттің руха­ни байланысының ұшар ба­сын­да Қазақстан Президенті Н.Назарбаев пен Өзбекстанның тұңғыш Президенті И.Каримовтің тұрғандығын құрметпен атап өтуіміз керек. Біздің елдің бүгінгі Президенті Ш.Мирзиёев те оны жаңа деңгейге көтеруде. Мәселен, жуырда ғана Қазақстан халқы Ассамблеясы Төрағасының орынбасары Е.Тоғжанов бастаған делегация Өзбекстан Республикасының Ташкент, Самарқан қалаларында сапармен болып, кездесулер өткізді. Бұл екі ел азаматтарының өзара түсіністігі мен халықтар арасындағы рухани үндестікті жандандыра түсуге оң ықпал ететін сәтті қадамдардың бірі деп санаймын. Оның соңын ала бе­ре, Астана қаласының Өз­бек этномәдени бірлес­тігі мен Қазақстан халқы Ассам­блеясының, Өзбекстанның Қазақстандағы елшілігінің және Юнус Эмре атын­дағы Түрік мәдениет ор­талығының қолдауымен «Әлішер Науаи» (Ни­замиддин Мір Әлі­шер) ат­ты әдеби-мәдени кеш ұйым­дастырылды. Бұл ретте, түркі тілдес мемле­кет­тердің осы елдегі елшілік өкіл­дерінің шараға белсенді қатысуы көп нәрсені аңғарт­са керек. Ал әдеби-мә­дени кештің түпкі мақсаты – тіл мен мәдениетті сақтау және дамыту, әдебиетке деген қызығушылықты қалып­тастыру әрі түркі тілдес ақындар мен ойшылдардың әдеби мұрасын насихаттау екендігін ескерсек, аталған шара өз міндетін артығымен орындады деп айта аламыз. Ақиқатында, «Зиялылар бірлігі – ел бірлігі, ел бір­лігі – ең асыл қасиет» демек­ші, қазақ пен өзбек зиялы­ларының бірлігі екі халықтың ынтымағы мен болашағын айқындап береді. Сонымен бірге біздің өзара түсі­нісуіміз үшін тілмаштың қажеті шамалы ғой. Десек те, көркем шығармаларды аударма арқылы танып, түсіну кім-кімнің де көңіл көкжиегін кемелдендіре түсетіні сөзсіз. Сондықтан да, әдеби мұраларды аударып, таратып, кеңінен насихаттағаннан ешкім де ұтыл­майды. Оның үстіне мұндай аудар­малар әртүрлі ұлт өкіл­деріне рухани байлық сыйлап қана қоймай, адамзат баласын өзара жақындастыра түседі. Ол үшін қазіргі қазақ ақын-жазу­шы­ларының шы­ғармаларын өзбек тіліне, өзбек ақын-жазу­шыларының туын­дыларын қазақ тілі­не аударып, әдеби кеш­тер өткізсек деген ниеті­міз бар. Бұл іске бүгін­гі жас­тарымызды белсен­ді қатыс­тыру арқы­лы бола­шақтағы байланысы­мызды баянды еткіміз келеді. Биылғы қаңтар айында Өзбекстан Жазушылар одағы 400 дана әдеби кітапты Икрам Хашимжанов жетекшілік ететін Қазақстандағы «Дўст­лик» өзбектер қауымдас­тығына берді. Сонымен қатар, Оңтүстік Қазақстан облысындағы Өз­бек мәдени бірлестігі мен Өзбекстандағы Қазақ ұлттық мәдени орта­лығының ұйытқы болуы­мен қазақстандық өзбек жазушылары жыл сайын Таш­кент қаласына барып, та­нымал қалам иелері­мен түрлі кез­десулер өткізіп тұ­­рады. Бұл туыс халық­тардың әдеби-мәдени бай­ланыстарының тереңдеуіне тың серпін береді. Қазір цифрлы тех­ноло­­гия дамыған заман ғой. Ендеше, әдеби құнды­лықтарды электронды фор­­матқа айналдыра оты­рып, оны интернет арқылы жас­тарға қолжетімді ету күллі әлем үшін өзекті мәселе болып тұр. Өйткені, озық тех­нология жата-жастана кітап оқитын жастардың қатарын сиретіп жіберді. Қай мемлекетті алып қара­саңыз да, осы тақылеттес түйіндер тарқатылмаған күйі алдыңнан кесе көлде­неңдейді. Осы тұрғыдан ал­ғанда, Н.Назарбаевтың Жол­дауында «Цифрлы Қазақ­стан» бағдарламасын әзір­леу туралы айтылуы адам­зат баласы үшін игілікке айналғай. Мұхаммад Әли АХМЕДОВ, Өзбекстан Жазушылар одағының төрағасы, арнайы «Егемен Қазақстан» үшін