Жергілікті полиция жетімсіремеуі тиіс

Оңтүстік Қазақстан облы­сының мәслихат депутаттары жергілікті полиция қызметіндегі проблемаларға алаңдаушылық білдіріп отыр. Депутаттар жер­гілікті полиция қызметіне толық­қанды мүмкіндіктер жасал­мағандығын, олар әлі де ішкі істер органдарының бір құрылымы ретінде ғана жалтақтаумен өмір сүріп келе жатқандығын, жеке-дара жедел шешім қабылдай ал­май­тындығын, олардың ма­териалдық базасының нашар­лығын айтқан. Осындай наразы­лық­тар өңірлерде болған кездесу­лер­де де айтылып қалып жүр. Жүр­­гізілген зерттеулер мен қа­был­­данған нормативтік құжат­тар­дың талдаулары тұрғын­да­р­дың айтқан сын-ескертпелерінің дұрыс екендігін көрсетіп отыр. Өкінішке қарай, жергілікті полиция қызметінің құрылғанына бір жылдан асса да, қылмыстардың саны азаймаған. Қолдағы бар мәліметке сүйенсек, республика бойынша тұрмыс саласындағы қылмыстар – 2,8%, масаң күйде жасалған қылмыстар – 13,1%, кәмелетке толмағандардың қыл­мысы – 13,6%, ал рецидивті қыл­мыстардың саны 94,1%-ға өс­кен. Ауылды жерлерде мал ұрлығы көбейген. Оған қатысты қылмыстар айлап ашылмауға айналған. Осы уақытқа дейін үш өңір­дің жергілікті полициясында жеке ғимарат жоқ. Республика бойын­ша 800-ден астам учас­келік полиция инспекциясы мүл­дем ғимаратсыз, жергілікті поли­ция қызметіне 2500-дей авто­көлік, 2700-ден астам радио­станса, 2600-ге жуық компью­терлік техника, 14000-дай бей­нетіркеуіштер жетіспейді. Шынында да, қазіргі жергілік­ті по­лиция қызметі ішкі істер органдарына толық тәуелді. Қолдары байлаулы болғандықтан, олар өз міндеттерін толық атқара алмайтындығы белгілі. Бір жылға жетпей жатып жергілікті полиция басшыларына өңірлік мәслихат депутаттарының сенімсіздік таныта бастауы соның айғағы. Қабылданған заңнамалық-нормативтік құжаттардың бар­лығында «ішкі істер орган­­дары­ның жергілікті полициясы» деп жазылған. Тіпті, Үкімет қа­был­­­даған қаулы да «Ішкі іс­тер ор­гандары жергілікті поли­ция қызметінің ережесін бекіту тура­лы» деп аталады. Осылайша жер­­гілікті полиция қызметі 2014 жылдың 23 сәуірінде қа­был­­­дан­ған, 2015 жылдың 2 қа­ра­шасында өзгерістер мен толықтырулар енгізілген «Ішкі істер органдары туралы» заңның аясында қалып қойған. Тіпті, аталған заңның 7-бабының 2-тармағына сәйкес, жергілікті полиция қызметі ішкі істер органдарының әкімші­лік полициясының құрамына еніп кеткен. Тиісінше Ішкі істер министрлігінің бұйрықтары да солай жасалған. Жоғарыда қабылданған ша­ралар өтпелі кезеңде қажет шы­ғар, жаңа құрылымға пайда­сын тигізуі де мүмкін. Бірақ, жергілікті по­ли­ция қызметін еліміздегі қо­ғам­дық тәртіпті сақтаудың, құ­қық бұзу­шы­лық­тардың ал­дын алу­­­дың негіз­гі сатысы ретін­де ұйым­­­дас­тыру жөніндегі Елба­сы­­ның тала­бы­нан шыға қоймасы бел­гілі. Осы­ның барлығын еске­ре отырып, Үкімет жергілікті по­­ли­­ция қызметін ұйымдастыру тура­­лы мәселеге қайта оралуы керек. Жергілікті полиция тек қана атқарушы билікке бағына­тын, мәслихаттар алдында жауап беретін, халықтың алдында есеп беретін, ауылдар мен елді ме­кен­дердегі, аудандар мен қала­лар­дағы, өңірлердегі құқық бұзу­шылықтың алдын алуға, қоғам­дық тәртіпті сақтауға, тұр­ғын­дардың тыныштығын қамтамасыз етуге тікелей жауапты, өзінің дербес бюджеті, материалдық базасы, ғимараты, кадрлар резерві, жұмыс істеу тәртібі, өзінің дәстүрі мен тәжірибесі жинақталған қызмет органына айналуы тиіс. Қорытындылай келе ай­тарым, қоғамдық тәртіпті сақ­тау, қылмыстың алдын алу, тұр­мы­стық қылмыспен күресу, жол қауіпсіздігін қамтамасыз ету жұмыстарын жандандыру, жергілікті жерлерде орын алып отырған келеңсіздіктерді жою және жергілікті полиция қыз­меті­нің жұмысын реттеу мақ­сатын­да: жергілікті полиция қыз­метін қажетті материалдық база­мен қамтамасыз етуді; жер­гілік­ті полиция қызметінің қо­ғам­­дық тәртіпті сақтау, құ­қық бұзу­шы­лықтың алдын алу жұ­мыс­тарының деңгейін көр­сететін нақты инди­каторлар мен басшыларының жұмысын бағалау критерий­лерін әзір­леу­ді; жергілікті полиция қыз­­­метін ұйымдастыру жөнінде қабыл­­данған Үкіметтің қаулысы мен Ішкі істер министрлігінің бұй­­рық­­­тарына қажетті толық­тыру­лар мен өзгерістер енгізуді; «Жер­гі­лікті полиция қызметі туралы» дербес заң қабылдауды ұсынамын. Осы ұсыныстарды Үкімет біздің атымызға жолданып отыр деп қабылдаса құба-құп. Әли БЕКТАЕВ, Сенат депутаты,