Мәдениет және спорт министрлігінің бағдарламасына сәйкес Алаш қозғалысының 100 жылдығына орай, Семей қаласында 100-ден астам маңызды шаралар легі өтетін болады. Қазіргі уақытта Семейдегі архив қызметкерлері осыдан он жыл бұрын шыққан Алаш қозғалысы туралы кітапты жаңадан толықтырып шығарғалы жатыр. Абайдың мемлекеттік тарихи мемориалдық мұражайының директоры Болат Жүнісбековтің айтуынша, қаладағы «Мұхтар Әуезов және алаш арыстары» мұражай-үйінде күрделі жөндеулер жүргізілуде. Үй ХIХ ғасырдың екінші жартысында қызыл кірпіштен салынған.
– Алаш қозғалысы қызметіне араласқан тұлғалардың бірі Әнияр Қожабайұлы МОЛДАБАЕВ 1850 жылы туып, 1934 жылы дүниеден қайтқан, – дейді шежіре ақсақал, этнограф Молдабек Жанболатұлы. – Әниярдың әкесі Қожабай Шегірұлы сүйектен, ағаштан өрнекті бұйымдар жасайтын шебер, ісмер адам болған. Қожабай 1858 жылы дүние салады да, Сүндетбай, Үмбетбай, Әнияр атты балалары әкесінің інісі Молдабайдың қолында тәрбиеленеді. 1865 жылы 15 жасар Әниярды Абай Молдабайдан сұрап алып, Семей шаһарындағы орыс-қазақ училищесіне оқуға береді. Оны бітірген соң Әнияр Ташкентке барып жоғары білім алады. Заң қызметкері болып Әндіжанда, кейін Марғұланда кіші шенеунік болып қызмет істейді. 1890 жылдары Семейдегі мемлекеттік банктің қызметкері, кейін оның меңгерушісі, уездік сот болады.Әнияр Молдабаев Семейде қызмет жасап жүргенде Абай өзінің әулетінен мал жиғызып, 30 бестінің қаржысына Семейдегі Москвин деген орыстың үйін Әниярға сатып әпереді. Ұлы Абай Семейге келген кезінде осы үйге түсіп жүрген.
Әниярдың үйі Семейге келетін Тобықты елінің игі жақсылары ғана емес, Әлихан Бөкейхан, Міржақып Дулатұлы, Әлімхан Ермекұлы, Халел Ғаппасұлы, Рақымжан Мәрсекұлы, Сыдық Дүйсенбайұлы, Мұстақым Малдыбайұлы, Биахмет Сәрсенұлы сияқты азаматтар жиі бас қосатын орынға айналған.
Биыл Семейде арыстар рухы асқақтайды. Қала көшелеріне алаш қайраткерлерінің есімдері беріледі. Осыған орай «Көше күндері» аталып өткізіледі. Және Әлиханға арнап үлкен монумент қаланың сол жағалауында, Жаңа Семей аумағында орналасады. Ахметтің, Мағжанның, Жүсіпбектің тағы да басқа алаш қайраткерлерінің ескерткіштері тұрғызылып, халық кең демалып, қыдыратын орынға айналмақ. Алаш аллеясы салынады. Қысқасы, тарихи шаһарды Алаш рухы тербейтін болады.
Раушан НҰҒМАНБЕКОВА
СЕМЕЙ
Суретті түсірген автор
