Сарапшылардың айтуына қарағанда талқыланатын мәселенің ішіндегі ең күрделісі – Солтүстік Кореяның проблемасына қатысты екені анық. Қазір АҚШ истеблишментін бұл мәселе қатты алаңдатып тұр. Пхеньянның ақпан айында баллистикалық зымыранын сынақтан өткізгенін көргеннен бастап бұл алаңдаушылық асқына түскен. АҚШ президентінің ұлттық қауіпсіздік жөніндегі кеңесшісінің орынбасары Кэтлин Макфарленд Лондонның «Файнэншл Таймс» газетіне берген сұхбатында осы қарқынмен дамыта беретін болса, Солтүстік Корея ядролық зымырандарының қуаты АҚШ аумағына Дональд Трамптың президенттік мерзімі аяқталатын 2021 жылға дейін-ақ соққы бере алатынын ашық айтқан. АҚШ-тың БҰҰ-дағы елшісі Никки Хейли АВС телеарнасына берген сұхбатында Қытайдың бұл мәселеге самарқаулықпен қарап отырғанына қынжылыс танытып, «алаңдаушылық білдіреміз» деген сипайсалды мәлімдемелерді доғарып, белсенді әрекетке көшудің уақыты келгенін атап айтқан. «Олар бізге өздерінің қалай алаңдайтынын көрсетуі керек. Солтүстік Кореяға нақты қысым жасап, жосықсыз әрекеттен тоқтата алатын мемлекет Қытай ғана» деген еді ол.
Өзіне тән ашық мінез, айқын мәлімдемелерімен Дональд Трамп бұл мәселе төңірегіндегі өз пікірлерін де осы уақытқа дейін жиі білдіріп жүр. Соның ішінде, жоғарыда аталған ағылшынның «Файнэншл Таймс» басылымына берген сұхбатында Қытай Солтүстік Кореяның проблемасын шешумен айналысуы керек. Егер айналыспаса одан ешкім де опа таппайды, ал қиын түйінді біз өзіміз-ақ тарата аламыз деп мәлімдеген болатын.
Жасалған қоқан-лоқылар мен экономикалық санкцияларды Пхеньян елең қылып жатқан жоқ. Соның ішінде ҚХР-дың Солтүстік Кореяның көмірін алудан бас тартқанынан да айылын жимады. Керісінше, алтыншы сынақ өткізуге дайындалып, өзінің ядролық держава ретінде әлемді мойындатамын деген мақсатын орындатуға қолсозым жерде ғана тұр.
Америкалық сарапшылардың айтуына қарағанда, Ақ үй Солтүстік Корея тарапын әлемдік қатерлі әрекеттерге жібермеудің барлық амалдарын қарастыруда. Соның ішінде қару қолдану мүмкіндігі де назардан тыс қалмаған. Бұрынғы қорғаныс министрі, қазіргі қорғаныс мәселесі жөніндегі сарапшы Эштон Картер АВС теледидарына айтқан сөзінде, АҚШ Солтүстік Кореяның Йонбенедегі зерттеу кешеніне превентивті соққы беру жоспарын 1994 жылы Билл Клинтонның кезінде-ақ жасаған екен. Қазір сол жоспарды қайта қарайтын уақыт келіп тұрған сияқты деді ол. Алайда, ол мұндай соққының Солтүстік Кореяны Сеулге басып кіруге арандатуы мүмкін екенін атап өтті. Оның үстіне Сеул қаласының өзі шекараға барынша жақын орналасқан. Америкалық соққы Солтүстікті әрине жеңеді, бірақ ол мыңдаған адамдардың қырылуына жол береді. Оның үстіне Солтүстік Кореяның күйреуімен ежелгі корей жері бірігіп, бір үлкен мемлекетке айналады. Ал Қытай тарапы болса өзінің іргесінде АҚШ-тың одақтасы болатын мұндай үлкен мемлекеттің пайда болуын қаламайды, деді әскери сарапшы өзінің сөзінде.
Қытай баспасөзінің мәліметтеріне қарағанда болашақ келіссөздер туралы мұндай ашық пікірлер айтылмайды. Олардың сарапшылары келіссөздердің тек сауда, халықаралық қауіпсіздік мәселелері төңірегінде өрбитінін ғана білдірген.
Айта кететін жайт, соңғы уақыттарда АҚШ пен Солтүстік Корея арасындағы салқындық бұрынғыдан да арта түсті. Алдымен Пхеньян АҚШ пен Оңтүстік Корея арасында өткізіліп жатқан әскери жаттығулардың тыйылуын талап етіп, егер АҚШ өзіне қарсы привентивтік соққылар жасайтын болса ядролық қару қолданатынын мәлімдеген. Ал 31 наурызда АҚШ билігі КХДР-дың 11 лауазымды тұлғасы мен бір компаниясына қарсы тағы санкция жариялаған... Міне, осындай салқындық жағдайында АҚШ президенті Қытай басшылығымен келіссөздерге отыратын болып тұр. ҚХР-дың да АҚШ-қа айтатын өз наласы бар. Ол Трамптың «біртұтас Қытай» саясатын кейде тәрк етіп, айтып қалатын мәлімдемелеріне сын көзбен қарайды. Алайда, барша әлемге қауіп төндіретін ядролық қаруды ауыздықтау үшін лидерлер ортақ тіл табар деген үмітті барлық саясаткерлер де айтуда.
Жақсыбай САМРАТ,
«Егемен Қазақстан»
