Әскери қауіпсіздікті қамтамасыз етудің негізі әскердің оқу-жаттығу дайындығынан бастау алатындығы анық. Ал қазіргі күні Қарулы Күштерімізде дайындықтың небір түрі жоғары деңгейде өтіп жатыр. Мәселен, жаңа оқу жылында қазақстандық десантшылар парашютпен 1 500-ден аса секіруді жүзеге асырды. Үстіміздегі оқу жылының үш айы ішінде Десанттық-шабуылдау әскерлерінің әскери қызметшілері парашютпен құлдилауды С-295 әскери-көліктік ұшақтарынан Д-6 парашюттік жүйесімен және Ми-17 тікұшақтарымен орындаған.
Мұндай маңызды да күрделі секірулердің алдында байыпты дайындық жасалғаны анық. Оның барысында десантшылар парашютті жинау мәселелерін пысықтап, оқу полигонының базасында ұшақтар мен тікұшақтардың нобайларынан секірулерді орындады. Парашюттік дайындықта әрбір әскери қызметші парашюттік жүйенің жұмыс жасау қағидатын жетік түсінгені маңызды болып табылады. Дайындыққа психологиялық әзірлік те кіреді. Парашюттік секірулер алдында жеке құрам психологиялық тестілеуден өтеді. Парашютпен секіру Десанттық-шабуылдау әскерлері әскери қызметшілерінің жауынгерлік даярлығының негізі болып табылатындықтан, ол жауынгерлік даярлық жоспарына сәйкес ұйымдастырылып, өткізіледі.
Иә, қуатты әскеріміздің дайындығына қашанда аса мән беріледі. Соның тағы бір дәлелі, 2017 жылға арналған дайындық жоспарына сәйкес, Құрлық әскерлері бригада сержанттарының командирлік даярлық жиындары да өтті. Онда сержанттар әскери қызметті өткерудің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, мамандықтар бойынша жеке құрамды дайындау жүйесін жетілдіру мәселелері жөнінде ұсыныстарды пысықтап, жауынгерлік даярлық сабақтары бойынша оқытылды әрі дене даярлығы бойынша нормативтер тапсырды. Командирлік жиынның соңында өткізілген кешенді тексеру бригада сержанттарының дайындық деңгейі мен оқу бағдарламасын игеру мүмкіндіктерін айқындап берді. Оқыту курсын сәтті аяқтаған әскери қызметшілер бағдарламаны меңгеру дәрежесі көрсетілген сертификаттарға ие болды.
Сол сияқты «Шығыс» өңірлік қолбасшылығында да байланыс бойынша кешенді жаттықтырулар өткізілді. Практикалық сабақтар барысында жоғары тиімділігін көрсеткен су жаңа техника, яғни әмбебап мобильді байланыс кешенінің мүмкіндіктері кеңінен қолданылған. Кешенді жаттықтыру жоспары бойынша командалық пунктінің байланыс торабы өрістетілді. Жауынгерлік бекеттерде дәл уақытымен ашық және қорғалған режімдерде баламалы және сандық байланыс арналары ашылған және қамтамасыз етілген. Осылайша байланысшылар қолбасшылық жүктеген барлық тапсырмаларды ойдағыдай орындап шыққан. Мұндай жаттығулардың деңгейі мен сапасы тексерістен де кенде қалып жатқан жоқ. Мәселен, Құрлық әскерлері Әскери институтының базасында Қорғаныс министрі рота командирлерінің «Тактик» біліктілікті арттыру курсының өткізілу барысын тексерді. Ведомство басшысы Құрлық әскерлері мен Құрлық әскерлері Әскери институтының командалық құрамымен жұмыс кеңесін өткізді. Отырыста рота командирлерімен курс жұмыстарын әрі қарай сапалы ұйымдастыру жөнінде бірқатар нақты тапсырмалар жүктеді.
Қазақстанның Қарулы Күштерінде взводтардың жауынгерлік атысына үлкен мән беріледі. Далалық машықтанған дағдылардың тиімді нысаны ретінде командирлердің, штабтардың және бөлімшелердің даярлығы бойынша қазіргі заманғы жалпыәскери атысты жүргізу барынша әскери жағдайға келтіріліп өткізіледі. Күрделі ауа райында взводтардың жауынгерлік атысын қамтамасыз ету үшін жердегі және әуедегі нысаналар бойынша ату, жеке қорғаныс заттарынан дербес мақсаттар бойынша ату, теңіз жаяу әскерлерінің әскери машинасының атыс саңылауы арқылы ату, БТР-ге орнатылған зеңбіректен, сауытты транспортерлерден ату, түнгі нысаналарды пайдалану арқылы түнде ату, сондай-ақ, түрлі статистикалық және динамикалық нысаналарды пайдалану арқылы қол гранатасын лақтыру сияқты барлық қару түрінен ату қарастырылып, шынайы жауынгерлік жағдай жасалады. Взводтардың жауынгерлік атысын орындау кезінде тактикалық іс-қимылдың дұрыстығына, қаруды ұрыста епті және тиімді қолдана білуіне және бөлімшелердің атысты басқаруына, сондай-ақ, қауіпсіздік шараларын қатаң сақтауына ерекше назар аударылады.
Мұндай кезде әскери қызметшілер таныс емес жерлерде жауынгерлік іс-қимыл жүргізу, өзара іс-қимылды ұйымдастыру, бөлімшелердің атысты басқаруы мен орнындағы және қозғалыстағы әскери машинадан ату шеберлігін арттыру мәселелерін пысықтайды. Мәселен, еліміздің қарлы аймақтарында, атап айтқанда, «Шығыс» өңірлік қолбасшылығы әскери бөлімдерінің жеке құрамымен міндеттерді пысықтау барысында жауынгерлік атысты шаңғыда орындауды жүзеге асырды. Жауынгерлік атысты бастар алдында взводтардың әскери қызметшілерімен экипаж және бөлімше құрамында қауіпсіздік шараларының талаптары, сондай-ақ, жеке даярлық бойынша сабақтар өткізілген еді. Бір ай бойы оқуда жүргендер тактикалық және арнайы даярлық бойынша нормативтер мен атыс қаруынан, гранатометтен және әскери машинадан оқ атуды пысықтады.
Қарулы Күштеріміз шын мәнінде әлеуетті болуы үшін бесаспап техникалармен де жабдықталуы тиіс. Бұл орайда, біздің әскерлеріміз тек шетелдік қана емес, отандық әскери техникалармен қамтамасыз етілуде. Соның бірі ретінде өткенде ғана қазақстандық «Арлан» броньды машинасын жауынгерлік тұрғыда пайдалану тәжірибесі жүргізілді. Мәселен, «Шығыс» полигонында қазақстандық сауытты көліктің әскери мүмкіндіктері қысқы ауа райы жағдайында тексерілді. Тест-драйв аясында қарлы қиылыстардан әскери қызметшілер сауытты машинамен марш жасап, «Арланмен» жабдықталған «САРП» әскери модулін іс-қимыл барысында сынап көрді. Сондай-ақ, Калашников автоматынан, Драгунов мылтығынан және ОСВ-96 ірі калибрлі мылтықтан атып, броньды көліктің беріктігін тексерді. Нәтижесінде отандық өнім жеке құрамның қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жоғары өтімді, маневрлі және қорғанысы мықты екенін көрсетті. «Арлан» – бұл минаға қарсы қорғанысы күшейтілген көп мақсатты броньды дөңгелекті машина. Бұл түрдегі машиналар сынақтарға қарсы тұра алатын және жарылғыш заттың қуатын сейілту мүмкіндігі бар амалға ие. Салмағы 16 тонналық сауытты көлік жылдамдығын 100 км/с жеткізе алады және күрделі ауа райы кезінде -50⁰С-тан +50⁰С-қа дейінгі температураға толық бейімделген.
«Арланның» жан-жақты электронды-оптикалық жүйесінің әскери модулі жылу беретін камерасымен, күндізгі көру камерасымен, лазерлік алысты өлшеуші құралмен кез келген климаттық жағдайда түнгі және күндізгі уақытта бақылауға, барлауға және көздеп атуға мүмкіндік береді. Қазақстан Қарулы Күштерінің талаптары мен ұсыныстарын ескере отырып, «Арлан» броньды машинасы «Қазақстан Парамаунт Инжиниринг» ЖШС құрастырушы бюросының қазақстандық мамандарының көмегімен жасалған және отандық қуатпен өндірілген. 2016 жылы броньды көліктердің бірінші легі еліміздің Қарулы Күштеріне берілді, оған балама болатын техника бүгінде елімізде жоқ. Аталған машинаның тиімділігін сынау үшін жеке құрам оқытудан да өткен көрінеді. Осылайша ел әскерінің дайындығы әрқашанда назарда тұр деп сеніммен айта аламыз.
Дерек пен дәйек
1992 жылы 7 мамырда Президент Н.Назарбаевтың «Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін құру туралы» Жарлығына сай дербес әскеріміз құрылды.
1993 жылдың сәуір айында Мемлекет басшысы Н.Назарбаев «Қазақстан Республикасының қорғанысы және Қарулы Күштері туралы» Заңға қол қойды.
1996 жылдың 18 шілдесінде Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің әскери нышандары туралы» Жарлығы шықты.
1997 жылдың 18 наурызында ел Үкіметінің Қаулысымен Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Ішкі әскері жанынан Жоғары әскери училище құрылды.
2003 жылы Құрлық күштерінің өңірлік қолбасшылықтары құрылды. Олар: «Астана» өңірлік қолбасшылығы, «Шығыс» өңірлік қолбасшылығы, «Батыс» өңірлік қолбасшылығы, «Оңтүстік» өңірлік қолбасшылығы деп аталды.
2007 жылғы 21 наурызда Президент Жарлығымен мемлекеттің әскери қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, соғыстар мен қарулы жанжалдарды болдырмауға, Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды дамыту мен қолдануға негіз қалаушы көзқарастар жүйесін білдіретін Қазақстан Республикасының жаңа Әскери доктринасы бекітілді.
Александр ТАСБОЛАТОВ,
«Егемен Қазақстан»
Суреттерді түсірген
Ерлан ОМАРОВ,
«Егемен Қазақстан»
