Бірлік – береке бастауы

«Жаман ұлт болмайды, нашар адамдар болады. Әр ұлттың өз ерекшелігі бар. Әлдебір адамдарға қарап тұтастай ұлт туралы кері пікір қалыптастыру дұрыс емес. Мектепте бастауыш сынып оқушыларына сабақ беріп келе жат­қа­ны­ма 32 жыл болды. Әрдайым бала­ларға мемлекеттің қамқорлығы туралы, барлық ұлт пен ұлыстың құқы бір екенін, ешкімді бөле-жара қарамайтынын айтып келемін. Айта да беремін». Тілші екенімізді білген орыс келіншек кеңқолтық қазақ жұртының жақ­сы­лығы туралы үлкен әңгіменің тиегін ағыт­ты да жіберді. Қызылорда қала­сын­да­ғы дарын­ды балаларға арналған «Мұрагер» мекте­бі­нің мұғалімі Татьяна Косыгина еді бұл. Әкесі Борис Косыгин Ресейдің Саратов облысында дүниеге келген. Өткен ғасыр­дың 50-жылдарын­да Қазақстанға қоныс аударыпты. Сыр­дың жағасына келіп жай­ланыпты. Содан бері Ақмешіт атыра­бында тамырын жайып, үйлі-баранды болып, бала өсі­ріп, қоңырқай тірлік кешкен екен. Татьяна да, оның әпке-сіңлілері де Қы­зыл­ордада кіндік кескен. Білім алған. Тұрмыс құрған. Қысқасы, олардың өмі­рі қазақ жерімен біте қайнасып кеткен. Мына қытайда «қоғам ауысып жат­қанда өмір сүр» деген қарғыс бар екен. Бала болсақ та, тәуелсіздіктің алғашқы жылдары есімізде. Дүкен сөрелері бос қалып, зауыт-фабрикалар жабылып, жұ­мыс­сыздық жаппай жайлап, коммунистік режімнен капитализмге көп адам бейім­деле алмай, «өкімет өлтірмейді» психологиясынан «өз күніңді өзің көр» қағидатына көше алмай сең соққан ба­лық­тай болып адамдар сансырап қалып еді. Сондай аласапыран уақытта «ит той­ған, ер туған жеріне» сөзі расқа айналып, өзге ұлттың өкілдері тарихи мекендеріне көше бастады. Көшті тоқтату мүмкін емес еді. Себебі, кетемін деген адамды күшпен ұстап тұра алмайсың. Ол үшін орнықты жағдай, жайлы жұмыс, тойымды тамақ, кешікпей ала­тын айлық керек. Ал азат­тық­тың алғашқы жыл­да­рындағы фор­мация барысында ондай жұмақ-жағдайды жасау мүм­кін емес-тін. Сонымен, өзге ұлт­тың өкілдері үй-жайын тастап сырт­қа ағылды. Косыгиндер де сол көп көшке ілескен. Ресей асып, Тверь облысына барып қо­ныстанған. Атамекендеріне ора­лып, оңды жұмыс тауып, бас­пана­ла­рын жай­лап, жағдайларын сайлапты. Елизавета, Татьяна, Наталия Ко­сыгиналар сөйтіп бір күннің ішінде көшіп кетеді. Дегенмен, аңсарлары Ақмешітке ауады да тұрады. Балалар демалысқа шық­қанда бұлар сөмкелерін көте­ріп Қызылордаға қарай тартады. «Ұшақ Қызылорданың әуежайына қонған сәтте ерекше сезімде болатын едім. Жүрегім өрек­піп, соғысы жиілеп, бір барақат күй кешетінмін», дейді Татьяна Борисовна. Сол аңсау оларды Ресейде тұрғызбайды. Ағай­ынды Косыгина­лар­дың сабақ беру тәсіліне ондағылар таңғалып­ты. Білім-біліктерін бағалап, жайлы орын да берген екен. Тіпті, Татьяна Косыгинаға мектеп ди­ректор­лығы қызметін де ұсыныпты. Бірақ Татьяна бір жылдан кейін туған жеріне қайта ора­ла­ды. Араға жыл салып екі бауыры да Қызылордаға қайтады. – Өзіңіз де білесіз, бізде «Ата-ана күні» деген дәстүр бар. Біз сол күні ата-ана­ла­ры­мыз­дың зиратына барамыз. Зират басын тазалап, құрмет көрсетеміз. Бұл – біз үшін ерекше күн. Ал ит арқасы қиянда ата-анаңа қалай құрмет көрсетесің?! Олардың қабірі Қызылордада жатыр. Біз Тверьде жүрміз. Оның үстіне өзің туған, балалық шағың өткен, есейген, етек жапқан, азамат ретінде қалыптасқан жерге деген қимас­тық күн санап арта береді екен.  Ел жаққа  қарап елеңдей беретін болдық. Содан кө­шуге бел будым,– дейді Татьяна Косыгина. Осы арада әңгімеге Елизавета Косы­ги­на араласты. «Біз Мәскеуге үнемі барып тұрамыз. Қашан барсаң да, нөсерлетіп жаң­быр жауып тұрғанын көресіз. Әсілі, ауа райы адамдардың мінез-құлқына да үлкен әсер ететін болса керек. Өйткені, мәс­кеуліктердің қабағы бір ашылмайды. Түне­ріп тұрған бұлт сияқты. Жадырап күл­ген­дерін сирек көресің. Ал біздің елдің адам­дарды ақжарқын, кеңқолтық, қонақжай, үнемі күліп жүреді. Себебі, бізде күн тас тө­беде тұрады. Мәскеудегі ағайындарымыз «50 градус ыстықты қалай көтересіңдер?» деп сұрайды бізден. Ал сол ыстық біздің жү­регімізге жылылық сыйлайды», – дейді ол. Олар Қазақстанды басқа жұмақ мекенге айырбастамайды. Тіпті, атамекен ұғымын да өздерінше түсінеді. «Этностық отан деген ұғымды түсіне бермейміз. Біз осы жерде тудық. Ата-аналарымыздың да қабірі осында жатыр. Ал енді Ресейге көшкеннен не пайда? Рас, ол – біздің атамекеніміз. Мәселен, немістер Германияға көшті. Ал Германияда оларды кім күтіп отыр? Мә­селеге былай қарайықшы: Қазақстандағы барлық ұлт тағдырдың жазуымен осы жерге көшіп келді. Тұрақтап қалды. Сол ұлттар бүгінде жинақталып келіп Қазақ­стан деген мемлекетті құруға үлес қосып  отыр. Елімізде ұлттар достығы бар. Алауыз­дық жоқ. Күнделікті теледидардан көріп, газеттерден оқып отырмыз: әлемнің әр жерінде қақтығыстар болып жатыр. Ал Қазақстандағы барлық ұлт өкілі бір үйдің баласындай өмір сүруде. Мұның бәрі мемлекет жүргізіп отырған саясаттың жемісі. Сондай-ақ, сол сая­сат­тың дұрыс екенінің көрінісі. Ха­лық­қа ең бірінші тыныштық керек. Қа­зақ­стан – тыныштықтың талбесігі. Елбасы Нұрсұл­тан Назарбаевтың салиқалы сая­са­тының арқасында 130 ұлттың баласы тату-тәтті өмір сүріп жатыр. Халыққа одан басқа не керек?», – дейді Косыгиналар. Қазақ мемлекетінің темірқазығы – бірлік. «Бірлік бар жерде тірлік бар» деген аталар даналығын басты ұраны еткен бүгінгі тәуелсіз Қазақстанның ба­ғы­ты айқын, бағдары анық. Бақыттың өзі бірлікке баратынын ежелгі аңыздар­дан білеміз. Сондықтан бірлігі жарас­қан, татулығы артқан елге ырыс қона­ды. Бір кездері тағдырдың жазуымен Қазақстаннан көшкен сан ұлттың өкілі кейіннен қайта оралды. Оның ішінде біздің бүгінгі кейіпкерлеріміз де бар. Біз ағайынды Косыгиналардан Қазақ­станнан көшу себебін сұрадық. – Шындығында, бізге ешкім кет деген жоқ. 90-жылдардың басында заман­ның өзі құбылып кетті ғой. Болаша­ғымыз бұлыңғыр болды. Жұрт жаппай көшіп жатты. Көңіл алабұртып тұрды. Біз сол нөпір көшке ілесіп кеттік. Дегенмен, әрекетіміздің қате екенін кейіннен түсіндік. Сосын қайта оралдық. Енді Қазақстаннан көшпейміз. Ондай ой­дан арылғанбыз. Құдай қаласа, Қазақ­стан біздің мәңгілік мекеніміз болады деп ойлаймын,– дейді Татьяна Борисовна. Бүгінде апалы-сіңлілі Косыгиналар «Мұрагер» мектебінде бала тәрбиелеп жатыр. Әр сабақ сайын олар Қазақ­стандағы ұлттар достығы мен бірлігі жайында айтудан жалыққан емес. Жа­лықпайды да. Себебі, олар болашақта да қазақ жерінде бірлік пен мызғымас достықтың болуын қалайды. Ал бүгінгі жас бала ертеңгі мемлекеттің тізгін­ұс­тары. Сондықтан ағайынды Косыгина­лар жас санаға ізгілік нұрын себуді басты міндеті санайды. Ержан БАЙТІЛЕС. Қызылорда облысы.