«Көктерек» асқақтап, тұр анау еңселі...

Көктерекке көп келеміз. Тартып тұратын қасиеті бар. Қалың қарағай, ақ терек пен көк теректің қолтығындағы ауыл енді-енді қанат сермегелі тұрған аққуларды елестетеді. Қиял қомдасаңыз, арманыңыздың ұясы күн айналған сайын құбылып, көкірекке әрқилы суреттер де қонақтай бастайды. Осынау ыстық сезімдерді сезіну үшін міндетті түрде Көктеректе туудың қажеті жоқ. Әркімнің өз Көктерегі бар. Мәселе сағы­нышта. Анау бір жылдары еліміздің түкпір-түкпірінен Алматыға келіп, студент атанған жастардың бәрі Исраил Са­парбаевтың «Ақтерек асқақтап, тұр анау еңселі...» деп басталатын әнін үзбей әрі үздігіп айтатын. Сол Ақтерек – осы Көктерек! Не көрмеген Көктерек. Қазақы та­рих­тың тамыры терең. Әйткенмен, мөр басылған дағдылы дерекпен безбендейтін ғадетіміз ауыл 1929 жылдың соңы­на қарай құрылғандығын айтады. Сол кезде «Ұйым» ауыл шаруашылығы артелі ұйымдастырылып, оны Кәрімжан Рыс­құлов деген азамат басқарған екен. Ал, 1930 жылы алға басудың айғай-шуы­мен «Көктерек» колхозы бой көте­реді (ал­ғашқы төраға Жолымбай Тілеукенов). Жуырда өзіміз куәсі болған ауыл­дың 80 жылдық тойы осыны негізге алып отыр. Қақпақтастың баурайы құлпырып тұр. Сырғасы сылдырлаған ақ қайың­дардың бүгінгі бұрама биі тіпті өзге­ше. Сән-салтанатты киіз үйлерге әрта­рап­тан қонақтар түсіп, жігіттердің жү­гірісі көбейді. Өзі де әнші ауылдың бү­гінгі дауысы айрықша қуаттанып, қыр-жотаны сілкіндіре жаңғыртып, көр­ші ауылдарды елеңдетуде. Құнан шық­қан арғымағын арындатқан бозбала әрі-бері шауып, әдемі мәшинелерге қыр көрсеткендей болғанда, жанымдағы қа­рия­ның «ба­ламысың» деп мәз-мей­рам­ға батқаны да қызық. Жан-жағым қуанып күліп, қуанып жы­лау. Тағдыр айдауымен, қызмет ба­бы­мен әр қиырда жүрген ауылдас­тар­дың қайта қауышқан мауқы басы­лар емес. Ресми жиналыстың басталуы шабарман, жаршыларға біраз күшке түсіп тұр. Ауылдың ең қарт тұрғыны Шаяхмет Жолдықовтың ақ батасымен бас­тал­ған жиында аудан әкімі Ербол Сағ­диев толғанысты сөз сөйледі. Зерлі Зе­рен­дінің абыройын асқақтатқан Көк­терек­тің ынты­мақ-берекесі ортайған емес. Отызыншы жылдардың қиянпұрыс нәубетінде де қыры сына қойған жоқ. Жазықсыз атылып кеткен, айдалып кеткен боздақтардың ар­маны мен амана­ты­на адалдық ауылды үнемі алға жыл­жы­ту­да. Ұлы Отан соғы­сының қан май­дан­дарында Көктеректің елу азаматы ерлік­тің ерен үлгісін танытты. Олардың тең жартысынан астамы елге оралмапты. Бұл жетпіс үйлі ауыл үшін аз шығын деуге ауыз бармайды. Көктеректің көрнекті жеріндегі еңселі ескерткіш құрбандар ру­хы­на тағзым тұғыры ретінде қастер­ле­не­ді. Соғыстан кейінгі қиын жыл­дарда Шұғайып Тайшықов колхоз тіршілігін, ел амандығын ыдыратпай ұстаған аса құрметті тұлға ретінде еске алынды. Аудан әкімі сол кезеңде шаруашылық ісін дөң­гелетіп, ел-жұртқа бас бола білген Шаяхмет Жолдықов атамыздың иығына шапан жапты. Сондай-ақ, ауылдың 80 жыл­дығы тойланып жатқан тұста дүние­ге келген Молдахмет Мұхамедәліге бауы берік бол­сын айтқан Ербол Болатұлы үйіп-төгіп ойыншық сыйлады. Ақмола облыстық тілдерді дамыту бас­­­­қармасының бастығы Ғосман Төле­ғұл, об­лыстық мәслихаттың бөлім бастығы Әділ­­хан Шаяхметов, Германиядан арнайы келген бұрынғы көктеректік Виктор Эн­гель және басқалар жиналғандарды ауыл тойы­мен құттықтап, ел болаша­ғы­ның жарқын болуына тілек қосты. Алматы қаласынан арнайы келген Қа­йыр Мағзұмов ағамыз Көктеректің елуінші жылдардан бергі тіршілігін еске алды. Көктерек бұл уақытта ірілендірілген «Зеренді» совхозының озат бөлім­шесі болған. Ахметжан Қозғанбаев, Ғел­ман Досмағам­бетов, Баймұрат Жансейітов, Александр Устименко, Назымбек Рах­матуллин, Қай­ролла Байжановтар бас­қа­ру­шылық қыз­метті мінсіз атқарған кө­рінеді. Оны 1978 жылы әр гектардан 27 центнерден астық жиналып, аудандық жа­­рыстың көшін баста­ғанымен дәлеледеуге болады. Ерен еңбегі үшін ауылдың бес механизаторы жоғары мемлекеттік наградалармен марапатталған. «Көктерек» шаруашылығы әр уақытта көп салалы болған. Мұнда егіншілік мә­дениеті жоғары, жылқы, ірі қара, қой өсіру табысты сала саналады. Тауарлы сүт фер­масында «үшмыңыншылар» қоз­ға­лы­сын өрістеткен Эмилия Циммер­ман­ның, Ұл­туар Аманжолованың, Нажия Мұ­тағар­ова­ның, Майра Гималованың, Зү­байра Қа­йыр­жанованың, Полина Браунның, Мәкен Әбі­шеваның, Қайыржан Жолдықованың, Зоя Мұсаеваның жалынды жастық шақтары өткен. Мәскеудегі Бүкілодақтық халық шаруа­шылығы көрмесіне талай мәрте қа­ты­сып, алтын-күміс медальдармен марапат­талған Жолданғар Елкенов, Ригарт Киссельман, Ғалым Бришев, аға­йынды Мұтағаров­тардың есімін жұрт­шылық мақтан тұтады. Осындағы мектепті Бексұлтан Сүлей­меновтің 42 жыл бойы үзбей басқаруы аңызға тұрарлық оқиға. Бұл жерден коррупцияны іздеп әуре болудың қажеті жоқ. Бұл – біліктілік, бұл – құрмет, аға­йынның татулығы мен түсіністігі. Білім ордасында Әлімжан Жақыпов, Жария Жанайдарова, Дәмен Жақыпова 35-40 жылдан дәріс берген. Мектеп директоры марқұм Дәулет Сағадиев «Нұр Отан» ХДП аудандық филиалы төрағасының орынбасары ретінде зор беделге ие жан еді. Өнегелі білім ұясынан мыңдаған шәкірт қанат қағып, елімізге айтулы азаматтар атанды. Тойбасшылардың бірі Сейітзия Байманов бұл жөнінде ұзақ тізім оқыды. Мені айрықша қуантқаны, соғыс жылдары механизатор, одан кейін орденді сауыншы болған Ұлтуар Аманжолова­ның ұлы Қорғанбектің, ұлағатты ұстаз Жария Жанайдарованың ұлы Жанмұрат­тың аты абыроймен аталғандығы. Екеуі де журналист, екеуі де курстасым. Жан­мұрат «Қазақ ақпарат» агенттігінің Ақ­мола облысындағы тілшісі қызметін ат­қарса, Қорғанбек «Егемен Қазақстан» газетінің Алматыдағы бюросына жетекшілік ететін тәжірибелі журналист-ақын, «Зеренді ауданының құрметті аза­маты». Мен әріптесімізге берілген жоғары баға үшін алғыс айтып, газеттің 90 жылды­ғына арналып шығарылған «Егеменқа­зақ­­стандықтар» кітабы мен жыл сайын жарық көретін топтама том­дарды жергілікті мектеп кітап­ханасына тарту еттім. Күн сәулесі Қақпақтасты жалқын түске бояды. Көктеректің тойы тарқар емес. Алтыбақан әуелеп, арқан тарты­лып, спорттық шаралар өткізіліп жатыр. Тойшы қауым жергілікті мектептің 2-сынып оқушысы, республикалық бай­қауда «Қазақстанның балғын сұ­луы-2010» атағын иеленген және «Мисс талант-2010» номинациясының жеңім­пазы болған Замира Сағадиеваны сах­наға қайта-қайта шақыруда. Ауылдағы «Асат» шаруа қожалығының жетекшісі Марат Молдахметовтің, жеке кәсіпкер­лер Марат Мұтағаров, Сәлімжан Шұ­матов, Есләм Әбішевтің атынан құрметті қонақтарға, өнерпаздар мен спорт­шыларға арнайы кәделер, жүлде сый­лықтар ұсынылды. Бақберген АМАЛБЕК, Ақмола облысы, Зеренді ауданы.