ТМД кеңістігінде біздің елімізбен, Ресеймен бірге Кеден Одағын құрған беларусь жұрты қонысы іргелес жатпаса да, пейілі жағынан Қазақ елімен дос көңілі, ынтымақтастығы бар ел. Тәуелсіздік туын тіккен 20 жылдың ішінде екі ел арасындағы қарым-қатынас жібі бір түйінделмей, қайта екі арадағы барыс-келіс жиілей түскен. Біздің тілшіміз ғаламтор арқылы Қазақстан Республикасының Беларусь Республикасындағы Төтенше және өкілетті елшісі А.Смирновпен сұхбаттасқан еді.
– Анатолий Владимирович, мамыр айының соңында Беларусь Республикасының Президенті А.Лукашенконың елімізге сапары жоспарланып отыр. Осыған байланысты екі ел арасындағы ынтымақтастық жайында айтып берсеңіз?
– Қазақстан Республикасы мен Беларусь Республикасы арасындағы тәуелсіздік жылдарындағы екіжақты қарым-қатынас жылнамасына көз жүгіртсек, екі елдің ынтымақтастығы тарихи мазмұнды болғанына және сондай қалыпта жалғасып жатқанына көзіңіз жетеді. Бұған экономика көрсеткіштерін, ғылым, мәдениет, туризм және спорт салаларындағы жетістіктерді жатқызуға болады. Қай саланы алып қарасақ та, біздің елдер арасындағы қарым-қатынас аясының алуан түрлілігін байқайсыз. Әрине, бұл қуантарлық жай. Бүгінгі таңда біз тек екіжақты қарым-қатынастың салмақты шарттық-құқықтық дерекқорын құрумен қатар, болашақтың нақты басым бағыттарын анықтай білдік. Мұндай қарқындылық екі ел форматымен ғана шектелмей, көпжақты ынтымақтастықтың да ойдағыдай серпінділікті көрсетіп отырғанын атап өткен жөн. Бүгін Қазақстан мен Беларусьтің ең белсенді мемлекеттер болып табылатыны баршаға аян – БҰҰ, ЕҚЫҰ, ТМД ұйымдарындағы мүшеліктен бөлек, ЕурАзЭҚ, ҰҚШҰ секілді ұйымдарда да өзара ықпалдастық дамуда.
Осы жылдар ішінде біз ынтымақтастықты ұйымдастырумен қатар, бір-бірімізге жәрдем көрсетуді үйрендік. Осылайша, өз кезінде Беларусь 2005-2007 жылдар аралығында Қазақстанның БҰҰ Экономикалық және әлеуметтік кеңесіне сайлану кандидатурасын қолдады. Біздің республикамыздың 2010 жылы ЕҚЫҰ төрағалығы туралы әңгіме қозғалғанда қазақстандықтар белорустардан достық қолдау тапты. Өз кезегінде, Қазақстан Минскіге АӨСШК және ШЫҰ ұйымдарында бақылаушы мәртебесіне қол жеткізуге көмегін тигізуде. Ал орындалған жұмыстардың жемісін көрген сәтте, мұндай әрекеттерді бір-біріне тек қана береке мен табыс тілейтін шынайы серіктестер ғана жасай алатынын түсінесің. Осындай оң ниет өмірдің барлық салаларындағы қарым-қатынастарда көрінісін табуда.
Қазіргі уақытта біз бірлесе отырып, Кеден Одағы аясында тауарлардың, қызметтердің, капитал мен жұмыс күшінің еркін алмасуына жол ашу үшін, қажетті шарттар бойынша қызу жұмыс үстіндеміз. Қазақстан Президенті Жолдауында Кеден Одағы – біздің мемлекеттеріміздің экономикалық міндеттерін шешетін өте сындарлы және нақтылы жоба екенін атап өтті. Осыған орай екі елде де өнеркәсіптің даму қарқыны жақсы екенін атау қажет. Ал, бұл ұзақ мерзімді екіжақты экономикалық ынтымақтастықтың сенімді негізі болып табылады.
1996 жылдан бастап қазақстандық-белорустық үкіметаралық экономикалық комиссиясы жұмыс істейді, оның аясында экономиканың барлық салаларында ықпалдастық жүзеге асырылып келеді. 1999 жылғы келісімді жалғастыра отырып, 2009-2016 жылдарға арналған ҚР мен БР арасындағы ұзақ мерзімді экономикалық ынтымақтастық жөніндегі келісімге қол қойылды. Осы сәттен бастап екі елдің сауда айналымы тоқтаусыз өсуде. Атап айтсақ, 2010 жылы ҚР мен БР-дің өзара сауда айналымы 867,2 млн. АҚШ долларын құрады, бұл 2009 жылдан 2,2 есеге артық. Осы кезеңде белорустық экспорт 463,5 млн. АҚШ долларын құрап, 47,9 пайызға өсті, ал қазақстандық экспорт 5,4 есеге өсіп, 403,7 млн. АҚШ долларына жетті. Демек бүгінгі күнде екіжақты сауда тепе-тең негізде дамып келеді.
Оған ірі компаниялардың өкілдіктері, Беларусьтің сауда үйлері, бірлескен кәсіпорындары кіреді.
– Беларусьте мәшине жасау, радиоэлектроника, агроөндірістік кешендер жеткілікті деңгейде дамығаны белгілі. Біздің елімізде осылардың ішінде қандай салалар бойынша Беларусьпен бірлескен кәсіпорындар жұмыс істейді?
– Беларусь елінің біршама дамыған өнеркәсіп, ауылшаруашылық, ғылыми-техникалық және транзитті әлеуеті бар. Қазіргі кезде Беларусьтің өнеркәсібіне мәшине жасау кешені, станок, автокөлік, ауыл шаруашылығы техникасын жасау, металлургия, радиотехникалық және оптика-механикалық өнеркәсіп, аспап жасау кіреді. Ал қазақстандық кәсіпорындардың басым көпшілігінде нақты осы белорустық техника қолданылады. Себебі біздің тұтынушыларға бұл техника таныс, ең бастысы – баға жағынан қолжетімді. Өнеркәсіп секторымен қатар, Белоруссияда аграрлық сала да жақсы дамыған. БР ауылшаруашылық өндірушілерінің алуан түрлі өнімдері Қазақстан кәсіпкерлерінің де назарын аударып отыр.
Белорустық ғылымның өндіріске қажетті нақты бағыты бар екенін ерекше атап өту керек. Іргелі және қолданбалы зерттеулермен 300 ұйымда шамамен 30 мың адам айналысады. Қолданбалы зерттеулер мен зерттемелер саласында жыл сайын 30-35 мемлекеттік ғылыми-техникалық бағдарламалар жүзеге асырылады. Беларусь физика, математика, жаңа материалдар, ЭЕМ үшін бағдарламалық өнімдер салаларында іргелі мәселелерді зерттеудің әлемдік көшбасшылары қатарына кіреді. Сонымен бірге, мемлекеттеріміздің географиялық орналасуы да өзара қызығушылықты оятады. Беларусь Еуропа Одағының шығыс шекарасында орналасқандықтан, қазақстандық өнімдерді ЕО мемлекеттеріне экспорттаудың дәлізі десек, өз кезегінде Қазақстан Қытай, Өзбекстан, Түркіменстан, Моңғолия сияқты ірі мемлекеттермен шекаралас болғандықтан, белорустық өнімдерді Орталық Азия аймағына тасымалдаудың тиімді аймағы болып табылады. Сондай-ақ Қытай мен Еуропа аралығында тасымалданатын жүктердің басым бөлігі Қазақстан мен Беларусь аумақтары арқылы өтетіндіктен, транзиттік дәліздерді өзара қолдану да өте өзекті.
Қазақстан Республикасының қазіргі кездегі өзекті міндеттері мен мақсаттарын есепке ала отырып, Беларусьтің жоғарыда аталған әлеуеті Қазақстанның индустрияландыру үдерісінде табысты жалғасын табуы ықтимал. 2010 жылғы және ағымдағы жылдағы екіжақты ынтымақтастықты талдасақ, Беларусьтің Қазақстанмен барлық дерлік бағыттарда ынтымақтастық жүргізуге қызығушылығын танытып отыр. Қазіргі уақытта Қазақстан қазақша брендпен белорустық тракторды жасап шығарады. Оған сұраныс отандық нарықпен шектелмей, көршілес Орталық Азия мемлекеттерін де қамтиды, мұны жалғастыру қажет. Мәселен, белорустық лифттер қазақстандық тұрғын үй шаруашылығында сәтті қолданылуда. Белорустық өнеркәсіпті толықтыра түсетін бірқатар ұсыныстар да бар. Бірінші кезекте Қазақстандағы мұнай-химия кешеніндегі, өңдеу және жеңіл өнеркәсіп саласындағы дәстүрлі кәспорындар тұр. Қазірдің өзінде біздің елде белорустық кәсіпорындардың 23 қызмет көрсету орталығы, 30 бірлескен кәсіпорын, 6 сауда үйі, белорустық мекемелердің біршама өкілдіктері мен диллерлері бар. Өкінішке қарай, қазақстандық бизнес Беларусьте жоқ десек те болады. Ал, қазір қазақстандық шағын және орта бизнес өкілдерінің Беларусьтің нарығына кірудің жақсы мүмкіндігі болып тұр.
– Белоруссия нарығында қазақстандық бизнестің жоқтығының себебі неде деп ойлайсыз?
– Қазақстанның Беларусьтке бірқатар нәрселерді экспорттайтынын атағым келеді. Осыған қарамастан, Беларусьте бірде-бір қазақстандық сауда өкілдігі немесе ірі сауда үйі жоқ. Менің ойымша, біздің кәсіпкерлер белсендірек болуы керек, тек сатумен шектелмей, бірлескен кәсіпорындар құруға ұмтылыс жасауы қажет.
Минскіде 2002 жылдан бастап «Астана-Эксимбанк», ал қазір БТА банкі қызмет істейді. Оның капиталы 100 пайыз қазақстандық болып табылады. Банк қаражаты Қазақстан компанияларының белорустық компаниялармен шарт жасауын қаржыландыру үшін қолданылады. Банк белорустық банктер арасында табыстылық және несиелік белсенділік позициялары бойынша алдыңғы қатарға шықты, «Үздік жыл кәсіпкері» республикалық конкурстың «Кәсіпкерлерге қызмет көрсету жөніндегі үздік банк» номинациясында лауреат атанды.
Қазақстандық капитал үшін белорустық нарыққа отын-энергетикалық, әскери-өндірістік кешені, жеңіл өнеркәсіп, мәшинежасау, банк жүйесі және т.б. салаларға еніп, жұмыс жасаудың тамаша мүмкіндігі бар. Беларусьтің ресми және іскер орталары, біздің аймақ жетекшілерімен кездесулеріміз белорустық тараптың қазақстандық инвестицияларды қабылдауға қызығушылығын білдіретінін көрсетті. Өз жағынан белорустар қазақстандық жобаларға қатысуға ниет білдіріп отыр.
Екіжақты ынтымақтастық дамуына қосымша қарқындылық беру үшін, сондай-ақ Кеден одағы және Біртұтас экономикалық кеңістіктің құрылуы аясында ағымдағы жылдың 6 мамырында Брест қаласында Қазақстан Республикасының Беларусь Республикасындағы Құрметті консульдығының ресми ашылуы салтанатты түрде өтті. Консульдық Брест облысынан бөлек Гродно және Гомель облыстарына қызмет көрсететін болады. Ал негізгі міндеті – Қазақстан мен Беларусь арасындағы экономикалық қатынастарды дамытуға атсалысу болып табылады.
– Сіз Беларусьтегі ғылымның дамуы туралы айтып өттіңіз. Біздің елдеріміз арасында бұл бағыттағы ынтымақтастық қалай дамуда?
– 2007 жылдан бастап ғылыми-техникалық ынтымақтастық жөніндегі қазақстандық-белорустық комиссия қызметін атқарып жатыр. Өткен жыл мен ағымдағы жылдың өзінде ғана бірталай кездесулер мен іс-шаралар өткізілді. Олардың барлығын тізбелеп айтып шығу мүмкін емес. Дегенмен, екі ел ғалымдары арасында тығыз байланыс орнады деп айта аламын. Белорустық тарап энергия тасымалдаушы, ғарыштық және тағы басқа жоғары технологиялар саласындағы жүйелі инвестициялық жобаны сыйға тартты. Бұл жүйе ендіріліп, медицина, өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, т.б. салаларда сәтті қолданылуы мүмкін.
– Беларусь пен Қазақстанды қашанда тығыз достық пен мәдени қатынастар байланыстыратын. Экономикалық қарым-қатынастардың дамуының өзі олардың нығаюына өз әсерін тигізіп жатқан шығар.
– Жалпы, бұл сұрақ – риторикалық. Әрине, әсерін тигізеді. Барлығы соншалықты өзара байланысқаны сондай, олар бірін-бірі туындатады. Атап айтқанда, 2009 жылы Минскіде Қазақстанның Беларусьтегі мәдени күндері табысты өтсе, былтырғы жылы Астанада Беларусьтің Қазақстандағы мәдени күндері болды. Белорустық қоғамды біздің мәдениетімізбен, салт-дәстүрімізбен жақынырақ таныстыру мақсатында елшілік тұрақты түрде әртүрлі іс-шаралар өткізіп отырады.
Біздің елдеріміз арасындағы мәдениет саласындағы ынтымақтастықты дамытуға Шетелдермен достық және мәдени байланыстар жөніндегі белорустық қоғам үлкен үлесін қосып жүр. Минск қаласының Достық үйінде тұрақты түрде қазақстандық жазушыларға, қазақ халқының музыкасына, өнеріне, салт-дәстүріне және мәдениетіне арналған кештер өткізіліп отырады. Мысалы, мамырдың басында Минскіде әйгілі белорустық ақын Н.Метлицкий аударған Абай Құнанбаев өлеңдерінің белорус тіліндегі «Степной простор» кітабы шықты. Жақын уақытта елшілік оның тұсаукесерін өткізуді жоспарлап отыр.
Сонымен қатар, сәуірдің соңында Минскіде Ресейдің еңбек сіңірген өнер қайраткері, Беларусь Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Анисимовтің жетекшілігіндегі Беларусь Республикасының мемлекеттік симфониялық оркестрінің сүйемелдеуімен әйгілі қазақстандық скрипкашы М.Бисенғалиевтің концерті өтті. Қазақстанның өкілдері «Листопад» халықаралық кинофестивалі мен «Славянь базары» халықаралық музыкалық фестивалінің қатысушысы болып табылады.
Биыл ел тәуелсіздігінің 20 жылдығына байланысты, елшілік мерейтойға арналған көптеген іс-шараларды жоспарлап отыр. Атап айтқанда, маусымның басында қазақстандық және белорустық әртістердің қатысуымен достық концерті өтеді, Минск қаласының М.Әуезов атындағы мектебінде «Қазақстан Тәуелсіздігіне – 20 жыл» конкурсы жарияланды. Күзде біздің ел Тәуелсіздігінің 20 жылдығына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияны және аталған тақырыпты ашатын фотокөрмені өткізу жоспарланып отыр. Сондықтан да аталған іс-шараларды өткізу белорустық қоғамның біздің халқымыздың тарихы, бай дәстүрлері және өзге де салттарымен жақынырақ танысуға мүмкіндік беретініне сенімдімін.
– Әңгімеңізге рахмет.
Әңгімелескен Анар ТӨЛЕУХАНҚЫЗЫ.
– Анатолий Владимирович, мамыр айының соңында Беларусь Республикасының Президенті А.Лукашенконың елімізге сапары жоспарланып отыр. Осыған байланысты екі ел арасындағы ынтымақтастық жайында айтып берсеңіз?
– Қазақстан Республикасы мен Беларусь Республикасы арасындағы тәуелсіздік жылдарындағы екіжақты қарым-қатынас жылнамасына көз жүгіртсек, екі елдің ынтымақтастығы тарихи мазмұнды болғанына және сондай қалыпта жалғасып жатқанына көзіңіз жетеді. Бұған экономика көрсеткіштерін, ғылым, мәдениет, туризм және спорт салаларындағы жетістіктерді жатқызуға болады. Қай саланы алып қарасақ та, біздің елдер арасындағы қарым-қатынас аясының алуан түрлілігін байқайсыз. Әрине, бұл қуантарлық жай. Бүгінгі таңда біз тек екіжақты қарым-қатынастың салмақты шарттық-құқықтық дерекқорын құрумен қатар, болашақтың нақты басым бағыттарын анықтай білдік. Мұндай қарқындылық екі ел форматымен ғана шектелмей, көпжақты ынтымақтастықтың да ойдағыдай серпінділікті көрсетіп отырғанын атап өткен жөн. Бүгін Қазақстан мен Беларусьтің ең белсенді мемлекеттер болып табылатыны баршаға аян – БҰҰ, ЕҚЫҰ, ТМД ұйымдарындағы мүшеліктен бөлек, ЕурАзЭҚ, ҰҚШҰ секілді ұйымдарда да өзара ықпалдастық дамуда.
Осы жылдар ішінде біз ынтымақтастықты ұйымдастырумен қатар, бір-бірімізге жәрдем көрсетуді үйрендік. Осылайша, өз кезінде Беларусь 2005-2007 жылдар аралығында Қазақстанның БҰҰ Экономикалық және әлеуметтік кеңесіне сайлану кандидатурасын қолдады. Біздің республикамыздың 2010 жылы ЕҚЫҰ төрағалығы туралы әңгіме қозғалғанда қазақстандықтар белорустардан достық қолдау тапты. Өз кезегінде, Қазақстан Минскіге АӨСШК және ШЫҰ ұйымдарында бақылаушы мәртебесіне қол жеткізуге көмегін тигізуде. Ал орындалған жұмыстардың жемісін көрген сәтте, мұндай әрекеттерді бір-біріне тек қана береке мен табыс тілейтін шынайы серіктестер ғана жасай алатынын түсінесің. Осындай оң ниет өмірдің барлық салаларындағы қарым-қатынастарда көрінісін табуда.
Қазіргі уақытта біз бірлесе отырып, Кеден Одағы аясында тауарлардың, қызметтердің, капитал мен жұмыс күшінің еркін алмасуына жол ашу үшін, қажетті шарттар бойынша қызу жұмыс үстіндеміз. Қазақстан Президенті Жолдауында Кеден Одағы – біздің мемлекеттеріміздің экономикалық міндеттерін шешетін өте сындарлы және нақтылы жоба екенін атап өтті. Осыған орай екі елде де өнеркәсіптің даму қарқыны жақсы екенін атау қажет. Ал, бұл ұзақ мерзімді екіжақты экономикалық ынтымақтастықтың сенімді негізі болып табылады.
1996 жылдан бастап қазақстандық-белорустық үкіметаралық экономикалық комиссиясы жұмыс істейді, оның аясында экономиканың барлық салаларында ықпалдастық жүзеге асырылып келеді. 1999 жылғы келісімді жалғастыра отырып, 2009-2016 жылдарға арналған ҚР мен БР арасындағы ұзақ мерзімді экономикалық ынтымақтастық жөніндегі келісімге қол қойылды. Осы сәттен бастап екі елдің сауда айналымы тоқтаусыз өсуде. Атап айтсақ, 2010 жылы ҚР мен БР-дің өзара сауда айналымы 867,2 млн. АҚШ долларын құрады, бұл 2009 жылдан 2,2 есеге артық. Осы кезеңде белорустық экспорт 463,5 млн. АҚШ долларын құрап, 47,9 пайызға өсті, ал қазақстандық экспорт 5,4 есеге өсіп, 403,7 млн. АҚШ долларына жетті. Демек бүгінгі күнде екіжақты сауда тепе-тең негізде дамып келеді.
Оған ірі компаниялардың өкілдіктері, Беларусьтің сауда үйлері, бірлескен кәсіпорындары кіреді.
– Беларусьте мәшине жасау, радиоэлектроника, агроөндірістік кешендер жеткілікті деңгейде дамығаны белгілі. Біздің елімізде осылардың ішінде қандай салалар бойынша Беларусьпен бірлескен кәсіпорындар жұмыс істейді?
– Беларусь елінің біршама дамыған өнеркәсіп, ауылшаруашылық, ғылыми-техникалық және транзитті әлеуеті бар. Қазіргі кезде Беларусьтің өнеркәсібіне мәшине жасау кешені, станок, автокөлік, ауыл шаруашылығы техникасын жасау, металлургия, радиотехникалық және оптика-механикалық өнеркәсіп, аспап жасау кіреді. Ал қазақстандық кәсіпорындардың басым көпшілігінде нақты осы белорустық техника қолданылады. Себебі біздің тұтынушыларға бұл техника таныс, ең бастысы – баға жағынан қолжетімді. Өнеркәсіп секторымен қатар, Белоруссияда аграрлық сала да жақсы дамыған. БР ауылшаруашылық өндірушілерінің алуан түрлі өнімдері Қазақстан кәсіпкерлерінің де назарын аударып отыр.
Белорустық ғылымның өндіріске қажетті нақты бағыты бар екенін ерекше атап өту керек. Іргелі және қолданбалы зерттеулермен 300 ұйымда шамамен 30 мың адам айналысады. Қолданбалы зерттеулер мен зерттемелер саласында жыл сайын 30-35 мемлекеттік ғылыми-техникалық бағдарламалар жүзеге асырылады. Беларусь физика, математика, жаңа материалдар, ЭЕМ үшін бағдарламалық өнімдер салаларында іргелі мәселелерді зерттеудің әлемдік көшбасшылары қатарына кіреді. Сонымен бірге, мемлекеттеріміздің географиялық орналасуы да өзара қызығушылықты оятады. Беларусь Еуропа Одағының шығыс шекарасында орналасқандықтан, қазақстандық өнімдерді ЕО мемлекеттеріне экспорттаудың дәлізі десек, өз кезегінде Қазақстан Қытай, Өзбекстан, Түркіменстан, Моңғолия сияқты ірі мемлекеттермен шекаралас болғандықтан, белорустық өнімдерді Орталық Азия аймағына тасымалдаудың тиімді аймағы болып табылады. Сондай-ақ Қытай мен Еуропа аралығында тасымалданатын жүктердің басым бөлігі Қазақстан мен Беларусь аумақтары арқылы өтетіндіктен, транзиттік дәліздерді өзара қолдану да өте өзекті.
Қазақстан Республикасының қазіргі кездегі өзекті міндеттері мен мақсаттарын есепке ала отырып, Беларусьтің жоғарыда аталған әлеуеті Қазақстанның индустрияландыру үдерісінде табысты жалғасын табуы ықтимал. 2010 жылғы және ағымдағы жылдағы екіжақты ынтымақтастықты талдасақ, Беларусьтің Қазақстанмен барлық дерлік бағыттарда ынтымақтастық жүргізуге қызығушылығын танытып отыр. Қазіргі уақытта Қазақстан қазақша брендпен белорустық тракторды жасап шығарады. Оған сұраныс отандық нарықпен шектелмей, көршілес Орталық Азия мемлекеттерін де қамтиды, мұны жалғастыру қажет. Мәселен, белорустық лифттер қазақстандық тұрғын үй шаруашылығында сәтті қолданылуда. Белорустық өнеркәсіпті толықтыра түсетін бірқатар ұсыныстар да бар. Бірінші кезекте Қазақстандағы мұнай-химия кешеніндегі, өңдеу және жеңіл өнеркәсіп саласындағы дәстүрлі кәспорындар тұр. Қазірдің өзінде біздің елде белорустық кәсіпорындардың 23 қызмет көрсету орталығы, 30 бірлескен кәсіпорын, 6 сауда үйі, белорустық мекемелердің біршама өкілдіктері мен диллерлері бар. Өкінішке қарай, қазақстандық бизнес Беларусьте жоқ десек те болады. Ал, қазір қазақстандық шағын және орта бизнес өкілдерінің Беларусьтің нарығына кірудің жақсы мүмкіндігі болып тұр.
– Белоруссия нарығында қазақстандық бизнестің жоқтығының себебі неде деп ойлайсыз?
– Қазақстанның Беларусьтке бірқатар нәрселерді экспорттайтынын атағым келеді. Осыған қарамастан, Беларусьте бірде-бір қазақстандық сауда өкілдігі немесе ірі сауда үйі жоқ. Менің ойымша, біздің кәсіпкерлер белсендірек болуы керек, тек сатумен шектелмей, бірлескен кәсіпорындар құруға ұмтылыс жасауы қажет.
Минскіде 2002 жылдан бастап «Астана-Эксимбанк», ал қазір БТА банкі қызмет істейді. Оның капиталы 100 пайыз қазақстандық болып табылады. Банк қаражаты Қазақстан компанияларының белорустық компаниялармен шарт жасауын қаржыландыру үшін қолданылады. Банк белорустық банктер арасында табыстылық және несиелік белсенділік позициялары бойынша алдыңғы қатарға шықты, «Үздік жыл кәсіпкері» республикалық конкурстың «Кәсіпкерлерге қызмет көрсету жөніндегі үздік банк» номинациясында лауреат атанды.
Қазақстандық капитал үшін белорустық нарыққа отын-энергетикалық, әскери-өндірістік кешені, жеңіл өнеркәсіп, мәшинежасау, банк жүйесі және т.б. салаларға еніп, жұмыс жасаудың тамаша мүмкіндігі бар. Беларусьтің ресми және іскер орталары, біздің аймақ жетекшілерімен кездесулеріміз белорустық тараптың қазақстандық инвестицияларды қабылдауға қызығушылығын білдіретінін көрсетті. Өз жағынан белорустар қазақстандық жобаларға қатысуға ниет білдіріп отыр.
Екіжақты ынтымақтастық дамуына қосымша қарқындылық беру үшін, сондай-ақ Кеден одағы және Біртұтас экономикалық кеңістіктің құрылуы аясында ағымдағы жылдың 6 мамырында Брест қаласында Қазақстан Республикасының Беларусь Республикасындағы Құрметті консульдығының ресми ашылуы салтанатты түрде өтті. Консульдық Брест облысынан бөлек Гродно және Гомель облыстарына қызмет көрсететін болады. Ал негізгі міндеті – Қазақстан мен Беларусь арасындағы экономикалық қатынастарды дамытуға атсалысу болып табылады.
– Сіз Беларусьтегі ғылымның дамуы туралы айтып өттіңіз. Біздің елдеріміз арасында бұл бағыттағы ынтымақтастық қалай дамуда?
– 2007 жылдан бастап ғылыми-техникалық ынтымақтастық жөніндегі қазақстандық-белорустық комиссия қызметін атқарып жатыр. Өткен жыл мен ағымдағы жылдың өзінде ғана бірталай кездесулер мен іс-шаралар өткізілді. Олардың барлығын тізбелеп айтып шығу мүмкін емес. Дегенмен, екі ел ғалымдары арасында тығыз байланыс орнады деп айта аламын. Белорустық тарап энергия тасымалдаушы, ғарыштық және тағы басқа жоғары технологиялар саласындағы жүйелі инвестициялық жобаны сыйға тартты. Бұл жүйе ендіріліп, медицина, өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, т.б. салаларда сәтті қолданылуы мүмкін.
– Беларусь пен Қазақстанды қашанда тығыз достық пен мәдени қатынастар байланыстыратын. Экономикалық қарым-қатынастардың дамуының өзі олардың нығаюына өз әсерін тигізіп жатқан шығар.
– Жалпы, бұл сұрақ – риторикалық. Әрине, әсерін тигізеді. Барлығы соншалықты өзара байланысқаны сондай, олар бірін-бірі туындатады. Атап айтқанда, 2009 жылы Минскіде Қазақстанның Беларусьтегі мәдени күндері табысты өтсе, былтырғы жылы Астанада Беларусьтің Қазақстандағы мәдени күндері болды. Белорустық қоғамды біздің мәдениетімізбен, салт-дәстүрімізбен жақынырақ таныстыру мақсатында елшілік тұрақты түрде әртүрлі іс-шаралар өткізіп отырады.
Біздің елдеріміз арасындағы мәдениет саласындағы ынтымақтастықты дамытуға Шетелдермен достық және мәдени байланыстар жөніндегі белорустық қоғам үлкен үлесін қосып жүр. Минск қаласының Достық үйінде тұрақты түрде қазақстандық жазушыларға, қазақ халқының музыкасына, өнеріне, салт-дәстүріне және мәдениетіне арналған кештер өткізіліп отырады. Мысалы, мамырдың басында Минскіде әйгілі белорустық ақын Н.Метлицкий аударған Абай Құнанбаев өлеңдерінің белорус тіліндегі «Степной простор» кітабы шықты. Жақын уақытта елшілік оның тұсаукесерін өткізуді жоспарлап отыр.
Сонымен қатар, сәуірдің соңында Минскіде Ресейдің еңбек сіңірген өнер қайраткері, Беларусь Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Анисимовтің жетекшілігіндегі Беларусь Республикасының мемлекеттік симфониялық оркестрінің сүйемелдеуімен әйгілі қазақстандық скрипкашы М.Бисенғалиевтің концерті өтті. Қазақстанның өкілдері «Листопад» халықаралық кинофестивалі мен «Славянь базары» халықаралық музыкалық фестивалінің қатысушысы болып табылады.
Биыл ел тәуелсіздігінің 20 жылдығына байланысты, елшілік мерейтойға арналған көптеген іс-шараларды жоспарлап отыр. Атап айтқанда, маусымның басында қазақстандық және белорустық әртістердің қатысуымен достық концерті өтеді, Минск қаласының М.Әуезов атындағы мектебінде «Қазақстан Тәуелсіздігіне – 20 жыл» конкурсы жарияланды. Күзде біздің ел Тәуелсіздігінің 20 жылдығына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияны және аталған тақырыпты ашатын фотокөрмені өткізу жоспарланып отыр. Сондықтан да аталған іс-шараларды өткізу белорустық қоғамның біздің халқымыздың тарихы, бай дәстүрлері және өзге де салттарымен жақынырақ танысуға мүмкіндік беретініне сенімдімін.
– Әңгімеңізге рахмет.
Әңгімелескен Анар ТӨЛЕУХАНҚЫЗЫ.
