Патриоттық тәрбие пәрмені

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Адамдар полиция қызметкерлерін өздерінің қорғау­шы­сы ретінде танып, өз қауіпсіздіктерін сезінулері тиіс» деген ұлағатты сөзі халық алдында адал қыз­мет етуге ант берген қатардағы әрбір тәртіп сақ­шы­сына үлкен жауапкершілік жүктейді. Өйткені, еліміз үшін адам өмірінің қауіпсіздігі қашанда басты назарда тұрады. Соған орай біздің негізгі міндетіміз халық сенімін барынша иеленіп, азаматтардың консти­туция­лық құқықтары мен бостандықтарын қорғау болып табылады. Бұл біздің қызметімізді бағалаудың негізгі өлшемі. Ал ол отансүйгіштіктен бастау алады. Бұл бағытта еліміз соңғы он жыл ішінде үлкен белестерге көтерілді. Жағымды үрдіс барлық салада, экономика мен саясатта, аза­мат­тық қоғамда да көрініс тапты. Уақыт ағы­мына сай күш құрылымдарына қатысты заңдар да өзгеріске ұшырады. Сол себепті енді құқық қорғау жүйесі де мемлекеттің барлық институттарының даму деңгейіне сәй­кес болуы қажет. Осы орайда құқықтық реформа полиция жұмысының тиімділігін арттырып, оны одан да сапалы әрі кәсіби ету­ге жол ашады. Құқық қорғау органдарын реформалаудың басты себептерінің бірі, жоғарыда айтқанымыздай, қоғамның по­ли­цияға сенімін арттыруға бағыт­талып отыр. Бұл орайда ішкі істер орган­дарының (ІІО) оң имиджін қа­лып­тастырудың 2009-2011 жыл­дар­ға арналған арнайы бағдар­ла­ма дайындалды. Осы бағдарлама аясында бұқаралық ақпарат құ­ралдары арқылы және құқық қор­ғау қызметкерлерінің өздерінің де күш салуымен тәртіп сақ­шы­ла­рының қоғам алдындағы беделін арттыру жұмыстары жүргі­зі­луде. «Бәрін де кадрлар шешеді» деген қанатты сөз бар. Алайда, гәп кадрлардың барлық мәселені шешуінде емес, әңгіме білікті ма­мандарды қапысыз танып, баға­лай алуда. Басты міндет – Ота­нын шексіз сүйетін ұлағатты ұр­пақ тәрбиелеу. Осы орайда қазақ­стандық полиция кадрларын даярлауға қа­тысты бірқатар идеяларымыз жүзеге асуда. Ең алдымен біз құқық қорғау мамандарын патриоттық рухта тәрбиелеу мәселесін жол­ға қойдық. Бұл бағытта тәжірибелі қыз­мет­керлер, ардагерлер, өзінің озық ғылыми пе­дагогикалық тұрғыдан осы саланы өркен­дету­ге ұмтылған азаматтардан құрылған арнайы тәлімгерлік институт қызметінің негізі қаланды. Бұл бастама ішкі істер орган­дары қызметкерлерін кәсіби біліктілік пен адамгершілікке баулып қана қоймай олар­дың мемлекетшілдік, патриоттық сезімдерін қалыптастыруға да үлес қосады деген сенім мол. Қазіргі таңда еліміздің бар аймақ­тарындағы ішкі істер органдарында кадр және тәрбие жұмысы саласы қарқынды жұ­мыс істеп келеді. Бұл саланың басты мақ­саты – Отанын жанындай жақсы көретін биік парасатты, дүниетанымы мен ой-өрісі кең, мемлекеттік тілді жетік меңгерген, қыз­метте азаматтардың конституциялық құ­қық­тары мен бостандықтарын бұзуға жол бермей, Қазақстан Республикасының заңдарын, ІІМ-нің шешімдерін қатаң сақтайтын аза­мат­тарды ішкі істер органдары қатарына қабылдау. Себебі, кадр даярлау ісі мұқият­ты­лықты қажет етеді. Кез келген қызмет­керді жұмысқа аларда оның шыққан жеріне, отбасылық жағдайына және өз ортасындағы тәрбиесіне аса мән берген жөн. Сонымен қатар, талапкер психологиялық тестіден де сүрінбеуі тиіс. Осы талаптарды еңсергенде ғана халқының қорғаны болатын нағыз қа­һарман ұл-қыздарды саптан көре аламыз. Жаңа онжылдықта бізге демократиялық мемлекеттегі құқық қорғау қызметінің жо­ға­ры халықаралық стандарттарына сәйкес келетін жаңа құқық қорғау жүйесі қажет екенін Елбасы Жолдауында қадап айтты. Бойына борыш пен намысты, ар мен адал­дықты серік етіп, қоғамымыздағы тыныш­тық­ты сақтауда, қылмыстылықпен күресте аянбай еңбек етіп жатқан құқық қорғау ор­гандары қызметкерлері мен тәртіп сақшы­ларына бұл маңызды құжаттың құндылығы да жан-жақты насихатталып келеді. Ел ты­ныштығын сақтауда алдыңғы шепте тұрған полиция қызметкерлері үшін ең қажетті қасиет – тәртіп пен патриоттық тәрбие. Себебі, күнделікті заңды белден басқан­дар­мен, тіпті нағыз қаныпезер қылмыс­кер­лермен де бетпе-бет кездесіп жөнге салатын полиция қызметкерінің дүниетанымы мен рухани байлығы үстем болуы қажет. Ал бұл үшін тәрбиелік мәні бар іс-шаралардан полиция қызметкері әрдайым мәдени және рухани азық алып отыруы тиіс. ІІМ аясында ұйымдастырылатын түрлі тәрбие жұмыстарының – генералдар кеңесі, республикалық және облыстық ардагерлер кеңесі қоғамдық бірлестіктерінің жұмысын жандандыру, офицерлік жиындар, ІІО-да мұражай ашу, жауынгерлік даңқ бөлмелері қызметін іске қосу, Ұлы Жеңіс мерейтойын тойлау қарсаңында салтанатты кеш, әскери-патриоттық өлеңдер фестивалі, көңілді тап­қырлар клубы ойындары мен түрлі фес­ти­вальдарға арналған бірқатар салтанатты іс-шаралар, т.б. негізгі бағыттары ішкі істер органдарының болашақ қызметкерлерінің мем­лекеттік-құқықтық дүниетанымның, кә­сі­би-адамгершілік, құқықтық және патриот­тық тәрбиесін қалыптастыру, жоғары тұл­ғалық қасиеттерін дамыту, ІІО беделін көтеру болып табылады. Соған орай тәрбие және кадр аппараттары, ең алдымен, жауапкершілікті күшейту, кәсіби шеберлікті жетілдіру, заңдылықты нығайту, мәдени және зияткерлік деңгейді көтеру мақсатында әр­бір қызметкерге жеке ыңғайлы әдісті қам­тамасыз етуге бағытталған. Осы мақсатта Ішкі істер министрлігі ішкі істер органдары қызметкерлерінің имиджін көтеру мен патриоттық тәрбие жүргізудің 2009-2011 жылдарға арналған бағдарламасын әзірледі және жүзеге оны біртіндеп асыруда. Жас қызметкерлерді отансүйгіштікке тәр­биелеуде Ардагерлер кеңесінің алар орны ерекше екенін айта кеткен жөн. Ішкі істер органдары ардагерлерінің басты міндеттері аға буынның жастарды тәрбиелеуде және қалыптастыруда сабақтастығы, өз өмірін қылмыспен күресуге арнаған жас қызметкерлерді құқықтық тәртіпті бекітуге, патриоттыққа, интернационалистікке, адамгершілікке және кәсіби шеберлікке тәр­биелеу болып табылады. Өткен өмір ізсіз жойылып кетпейді, ол тарихи маңызы зор мыңдаған материалдық-рухани мәдениет ескерткіштеріне айналып, болашақтан болашаққа жалғасып жатады. Әрине, бұл құндылықтар мұражайда сақта­лып, насихатталады. Мұражайдың басты мақ­саты – ішкі істер органдарының жас буын қызметкерлерін тәрбиелеу, полиция­ның (милицияның) күнделікті өмірін, даңқ­ты және ерлік дәстүрлерін халық арасында насихаттау, полиция (милиция) бөлімше­лері­нің алғаш құрылған кезінен бастап қа­зіргі кезге дейінгі қалыптасу, даму, жарақ­тану тарихы туралы, міндеттеріне адал да берік адамдар туралы естелікті мәңгілікке қалдыру. Полиция қызметкерлерін батыр-патриоттық тәрбиелеу орталығы – осы мұ­ражайлар мен жауынгерлік даңқ бөлмелері. Бүгінгі таңда Ішкі істер министрлігіне қарасты мекемелерде 45 мұражай мен 32 жауынгерлік даңқ бөлмесі қызмет етеді. Отан қорғаушылар күні қарсаңында Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев қызметтік міндеттерін атқару кезінде ерекше көзге түсіп, заңдылық пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз етуде батылдық пен қайсарлық көрсеткендері үшін бірқатар полиция қызметкерлеріне мемлекеттік награ­даларды тапсырды. Өкінішке қарай, айбы­ны асқақтап, ерліктері еленген жігіттердің кейбірі арамызда жоқ. Еліміз тәуелсіздікке қол жеткізген уақыттан бері қызметтік міндетін атқаруда ерлігімен көзге түскен 800-ден астам полиция қызметкері марапатталса, бүгінде олардың 77-сі арамызда жоқ. Ерлікпен қаза болған осы қызметкерлердің құрметіне орай мемориалдық тақта, ескерткіш ашып, есімдерін көшелерге беру үде­рістері ешқашан қалтарыста қалған емес. Себебі, қылмыскерлердің қолдарынан қаза тапқан бұл қызметкерлердің есімдерін әріп­тестері мәңгілік есте сақтайды. Елбасымыздың саламатты өмір салтын ұстану мақсатында полиция қызметкерлері арасында апта сайын спорттық түрлі шаралар ұйымдастырылып тұрады. Қым-қуыт полиция қызметінің арасында спортқа уа­қыт тауып жүрген қызметкерлеріміздің ба­ры біз үшін мақтаныш. Күні-түні қызметтің таусылмайтын тапсырмасымен жүрген полицейлер үшін спорттың орны бөлек. Екі саланың ажырамас бірлікте болуы керек екені дәлелдеуді қажет етпейді. Себебі, сергектікті талап ететін қызметте спорттың көмегінің зор екені белгілі. Бізде қызмет пен спортты қатар алып жүрген мықты спорт­шы-полицейлеріміз аз емес. Қазақ­стан­дық сақшылардың ІІМ-нің намысын қорғап, халықаралық деңгейдегі жарыс­тарда жүлделі орындарды иеленіп жүргенін мақтанышпен айта аламыз. Полицияға қабылдау және оның сапалы құрамын дайындау мәселелеріне ерекше назар ауда­рылуда. Жас полиция қызме­т­кер­лерімен мақсатты бағытталған тәрбиелеу жұмыстарын жетілдіруде, олардың кәсіби шеберлігін арттыруда қоғамдық құры­лым­дар: тәлімгерлер кеңесінің ардагерлер ұйымдары, офицерлік және полицейлер жиналыстары маңызды үлес қосуда. Олар ішкі істер ор­ган­дары мен бөлі­ніс­терінің басшы­ларына жеке құ­рамды тәрбиелеуде, моральдық-психологиялық ахуал­ды нығай­туда, ұжымдағы тәртіп пен заң­дылықты, кәсіби шеберлікті арт­тыруда, жедел-қызметтік жұ­мыс­ты жетілдіруде, қызметкерлер мен олардың отбасы мүшелерінің бос уақытын ұйымдастыруда үл­кен көмек көрсетуде. Полиция қызметінің тиімділігін артты­ру үшін ең бірінші ішкі істер органдарында қызмет етудің беделін арттыру керек екенін уақыттың өзі дәлелдеп берді. Ал бұл дә­режеге біз ІІО-ға биік саналы азаматтарды тарту арқылы ғана қол жеткізе аламыз. Ішкі тәртіп, құқық қорғау қызметінің маңызын арттыру жалпы халықаралық тұрғыдан да маңызды болып отырғаны жасырын емес. Сол себепті де біз ішкі істер органдарына кадр даярлауда мамандардың кәсіби біліктілігін, білімін арттырумен шектелмеу керек екендігін ұғындық. Бізге мәлім шығыс даналығы «Тәрбиесіз берілген білім – ақымаққа қанжар ұстатқанмен тең» демеуші ме еді?! Бұл мақалды бүгінгі нақты жағд­ай­мен салыстыра отырып айтар болсақ, құқық қорғаушыға шен беріп, қару ұстатардан бұрын оның ішкі жан дүниесін тәрбиелеп алудан бастаған ләзім. Құқық қорғаушының жүрегіне биік сана, озық парасат, таза ниет ұялатпайынша, оған кәсіби білімнің де қа­жеті шамалы. Бұл кезде керісінше құқық қор­ғаушыдан азаматтарды қорғауға тура келетін фактілерге ұшырасамыз. Алдымен құ­қық қор­ғау саласын таңдаған жас мамандық иелерінің көзқарастарын түбірлі зерделеп алмайынша, олардың бойына патриоттық ұры­ғын себіп, елін, жерін сыйлауға тәрбие­ле­мейінше, сапа­лы маман туралы әңгіме қозғаудың өзі артық. Сондықтан да, «қазіргі құқық сақшысының рухани бейнесі қандай болуы керек?» деген мәселе күн тәртібінен түскен емес. Қай мамандық болмасын, өз ісіңнің асқан шебері болуға тырысқан дұрыс. Ал білімі бар, патриоттық сезімі жетерлік, іскер, мақсатшыл, ерік-жігері мығым болу – бұл ішкі істер органдары қызметкерлеріне қойылатын басты талап. Бізге жұмысқа орналасуға келген жастардың бір жақсы қаcиеті – отансүйгіштігі. Көздерінде от ойнайды, өжеттік бар. Полиция қызметінің қыр-сырын меңгергісі келіп, қызығушылық танытып тұрады. Білімді, ой түйсіктерін жетілдіріп, соңғы жаңалықтардан құлағдар болып отыратын мінездеріне көңілім толады. Патриоттық сезімді ата-ананың түсіндіруімен отбасында сезініп өскендері көрініп тұр. Көлденең кездескен тосқауылға түңілмей, өзін өзі шыңдап, ысыла түссе, онда сол адамнан үміт күтуге болады. Амантай КҮРЕҢБЕКОВ, Ішкі істер министрінің орынбасары, генерал-майор.