Оқулықтағы картада Қазақстан неге жоқ?

Парламенттің бірлескен және жалпы отырыстарында депутаттар көпшілікті толғандыратын мәселелер туралы депутаттық сауалдар жолдап, олардың оң шешілуіне ықпал етіп келеді. Онда көтерілген проблемалардың ішінде аса өзекті әрі өткірлері де көптеп кездеседі. Біз бүгін сенаторлар тарапынан жолданған сауалдардың бір парасын оқырман назарына ұсынып отырмыз. «Тәуелсіз мемлекетімізге 20 жыл толып, бір ұрпақ өсіп шықса да, біздің Үкімет мемлекеттік дә­режеге жеткізе алмаған түбірікті мәселе – мектеп оқушыларына арналған оқулықтар сапасы. Бұл туралы жиырма жыл бойы да­мыл­сыз айтылып жүр. Жай айты­лып жүрген жоқ, қоғам тара­пы­нан да, ата-аналар тарапынан да, БАҚ-тар тарапынан да толассыз көтеріліп келеді. Әсіресе, бас­тауыш сыныптарға арналған та­нымдық оқулықтар, орта және жоғары сыныптарға арналған тарих, әдебиет, дүниетаным, тағы басқа да оқулықтар заман тала­бы­нан артта қалған. Жасөс­пірім­дер үшін түсініксіз, тартымсыз, дарынсыз жазылғаны туралы ша­ғым-арыздар да жеткілікті. Елба­сы Н.Ә.Назарбаев алдағы 20 жыл­ға дейінгі стратегиялық да­муы­мыздың негізгі бағыттарын белгілеп берді. Сол бағыттардың талабына оқулықтар сай келе ме?», делінген Сенат депутаты Қуаныш Сұлтановтың Премьер-Министрге жолдаған сауалында. Сенатор бұған мысал ретінде қазақ мектептерінің 6-сыныбына арналған ағылшын тілі оқулығын келтіреді. Сауалда көрсетілген­дей, Білім және ғылым министрлігі бекітіп, «Атамұра» баспа­сы­нан 2006 жылы шыққан 6-сы­ныптың «English» оқулығындағы (авторлары – Т.Аяпова, З.Әбіл­даева) мысалдардың көпшілігі Ресейге тән. Жер-су атауларының көпшілігі орыстікі. Ең қиянаты, «Болашақ» деген тараудың 121-ші бетінде карта берілген. Онда Қазақстан атауы атымен жоқ, Ресейдің құрамына кіріп кеткен. Осындай оқулықты министрлік екінші басылыммен таратқан. «Бұл не? Болашаққа жастарды осылай өз Отанынсыз дайындау ма? Жоқ әлде оқулық қабылдауға немқұрайлылық па?» деп жалғас­ты­рады сөзін депутат. Мұндай ос­падарлық үшін кім жауап беруі тиіс? Ұсынысым – Үкімет Президент Жолдауына сәйкес арнайы «Оқулық» атты жаңа бағдарлама жасағаны орынды болар еді. Барлық оқулықтар түгелдей дерлік өте жоғары дәрежедегі мамандар топтарының сарапта­ма­сы­нан өтуі тиіс. Оқулыққа бай­ла­нысты өткізілетін тендерлер тү­гелдей бақылауға алынуы қажет. Адамның рухани санасы мен дү­ниетанымын қалыптастыратын, сондай-ақ, жаңа технологияларға жол ашатын пәндерді қатаң сараптама сүзгісінен өткізіп, Пре­зи­денттің «Болашақтың іргесін бірге қалаймыз» Жолдауына бейімдеу ісі жүзеге асырылса, біз тәуелсіздігіміздің болашағына да алаңсыз болар едік». Сенат депутаттары Бақбер­ген Досманбетов пен Қожахмет Баймаханов Үкімет басшысына жол­даған сауалдарында салық салу, кәсіпкерлікті қолдау және да­мыту мәселелерін көтереді. «Ресей Үкіметі мен Қазақстан Үкі­меті арасындағы «Байқоңыр» кешенін жалға беруге қатысты келісімнің 6-бабы негізінде қала­лық әкімдікті әкімдік басшысы­ның ұсынысымен Ресей үкіметі құрылымдайды. Осыған байла­ныс­ты жалға алу кезінде Байқо­ңыр қаласының аумағында Ре­сей­дің салық заңнамалары жұ­мыс істейді, деп көрсетілген сауалда. Қалада орта және шағын бизнеспен 843 субъект айна­лы­сады. Оның 801-і жеке кәсіпкер­лер. Байқоңыр қаласында азық-түлік тауарларының бағалары Қызылорда қаласымен және жа­қын ауылдармен салыстырғанда едәуір жоғары». Депутаттардың сауалдарына қарағанда, Қызылорда қаласында тұз 25 теңге болса, Төретамда – 30 теңге, ал Байқоңырда – 60 теңге. Күріштің бағасы Қызылор­дада 100 теңге болса, Төретамда – 125 теңге, Байқоңырда 250 тең­ге екен. Сенаторлар баға алшақ­ты­ғының себептерін де көрсе­теді. Мысалы, Байқоңыр қаласы­на келетін тауарлардың 85 пайы­зына Қазақстанның 12 пайыз қосымша құн салығы салынады және соның жалпы құнына Ре­сейдің 18 пайыз қосымша құн салығы тағы қосылады. Бұл өз кезегінде тауарлар бағасының артуына тікелей әсер етеді. «Байқоңыр қаласында кәсіп­керлік қызметті дамыту мәселесі де маңызды болып отыр, делінген сауалда. Өйткені, оның дамуына бірқатар кедергілер әсер етеді. Осы кедергілерді жою үшін төмендегідей мәселелерді шешу қажет. Біріншіден, қалалық әкім­діктің кәсіпкерлік субъектілері­нің қызметтерін реттейтін нор­мативтік-құқықтық актілерінің бар­лығы Ресей заңнамаларына сәйкес қабылданғандықтан, Ре­сей­дің заңнамаларын Қазақстан аумағында қолданғанда келіспеушіліктер туындайды. Сол себепті тиісті бағдарламалар және қаулы­лар қабылдап, кәсіпкерлікке қол­дау көрсету керек». Осыған байланысты сенаторлар жалға берілген орынның жал­дық ақысын есептегенде, көте­ріңкі коэффиценттерді қайта қа­рауды, жер учаскелеріне қосалқы жалгерлік келісімді 5 және одан көп жылға жасауды, қосалқы жал­ға алушы қосалқы жалгерлік құқығын басқа тұлғаға беруге құқық беруді және болуы мүмкін кірісіне бірыңғай салық став­касын есептеуде коэффицент­тер­ді (К-2) белгілеуді ұсынады. Әлисұлтан ҚҰЛАНБАЙ.