Кеңес келісім жолын ұсынады

Ынтымақтастық – игілік бастауы Кеше Тәуелсіздік сарайында Ислам Ынтымақтастық Ұйымы (ИЫҰ) Сыртқы істер министрлерінің 38-ші кеңесі өз жұмысын одан әрі жалғастырды. Кеңес жұмысы толықтай жабық өткізілді. Кешеден бері жаңа атау алған ұйымның 38-ші сессиясы қызу жүріп, барлық жұмыс орын­да­рын­да қызу пікірталастар мен өткір талқылаулар болып жатты. Сес­сияның ұраны «Бейбітшілік, ын­тымақтастық және даму» екенін бұ­дан бұрын айтқанбыз. Кеңеске қа­тысушылар осы ұран бойынша алғашқы күннен өз пікірлерін білдіруде. Соның ішінде Қазақ­стан Республикасының Сыртқы істер министрі Ержан Қазыханов та өз сөзінде осы ұранды өз тара­пынан талдап берді. Бейбітшілік дегенде біз алдымен Таяу Шы­ғыс­ты ауызға аламыз. Араб-Израиль кикілжіңі ИЫҰ күн тәрті­біндегі орталық мәселе болып қала береді. Қазақстан өз тара­пы­нан Таяу Шығыс елдерінде бейбітшіліктің орнауына қолдан келген қолдауын көрсете беретін болады. Осы бағыттағы ең үлкен мақсат – Палестина мәселесінің әді­летті, ұзақ мерзімді және кешенді жолмен шешілуі. Осы атал­ған шарттарды есепке ала отырып біз Палестинаның БҰҰ шеңбе­рінде танылуын толық қол­даймыз. Одан әрі Қазақстан министрі бүгінгі күні қауіпсіздік пен тұ­рақ­сыздық проблемалары барлық Таяу Шығыс пен Солтүстік Африка аймағын қамтып отырғанын атап өтті. Бейбітшілік пен тұрақ­ты­лықты орнатуға ұмтылған мем­лекеттік те, халықаралық дең­гейдегі әрекеттер де әлі күнге жемісін бере алмай, қауіпсіздік саласында өткір проблемалар қа­лып отыр. Бірақ мен бұл елдердің жарқын болашағы экономикалық жаңаландыру мен либералды ре­фор­маларды жүргізуге батыл кірісе алатын жастардың қолында екеніне сенімдімін. Өзгерістердің бәрі де мүдделі тараптардың бейбіт жолмен болатын сындарлы үнқатысулары негізінде болуы керек, деді Е.Қазыханов. Одан әрі Қазақстан министрі аймақта бейбітшілік, қауіпсіздік және тұрақ­тылық орнату жолындағы ұжым­дық іс-әрекет ИЫҰ-ның жаңа өлшемі болуы керек, деді. Қазір тату көршілік қатынастарды да­мы­ту, туып қалған кикіл­жің­дер­мен өз уақытында құлақтандыру, араағайындық әрекеттер жасау және олардың алдын алу құрал­да­рын нығайту жағы әлі күнге жеткіліксіз. Осы уақытқа дейін ИЫҰ кикілжіңдерді шешу мен рет­теу жұмыстарында бастама­шыл шараларды қолданып келді. Біз оның қазіргіден гөрі ықпал­ды­рақ болып, осындай істердегі әлеуетін арттыруын қалаймыз. Осыған орай Қазақстан төраға­лығы кезінде Орталық Азиядағы қауіпсіздікті сақтау мен ынты­мақ­тастықты дамытуға үлкен көңіл бөлінетінін атап өтті. Біз Орталық Азиядағы ынты­мақ­тастық жөніндегі ИЫҰ іс-қи­мыл жоспарын қолдауларыңызды өтінеміз, деді Е.Қазыханов. Одан әрі министр есірткіге қарсы кү­рес­те ИЫҰ елдерінің арасындағы ынтымақтастықты нығайту қа­жет­ті­лігін айтты. Сонымен бірге, ол әріптестерін ядролық қарусыз әлем құру туралы үндеуді қол­дау­ға шақырды. Біз Ядролық қаруды таратпау жөніндегі келісімнің ше­шімдерін аймақ елдерінде орын­датуға және 2012 жылы Ор­талық Шығыста ядролық қарудан азат аймақ құру туралы ха­лық­аралық конференция өткізуге ықпал етуге тырысамыз, деді ол. Ынтымақтастық мәселелеріне тоқталғанда Ержан Қазыханов оны барлық салада дамыту қа­жет­тілігін атап өтті. Біз ИЫҰ-ның күн тәртібін кеңейтуді қа­лай­мыз. Соның ішінде азық-түлік қауіпсіздігі мәселесін де оның күн тәртібіне енгізуіміз керек. Со­нымен бірге, әлеуметтік мәсе­лелердің де ұмытылмағанын қа­лаймыз. Қазақстандық төрағалық кезінде біз исламофобияға және басқа да дінаралық жек­көру­ші­лік, төзімсіздікті егу мәселе­ле­рі­не қарсы күрес пен дінаралық және өркениетаралық үнқаты­су­лар­ды дамыту шараларына көңіл бөлетін боламыз. Дінаралық және этносаралық диалогтарды дамы­ту ісінде Қазақстан аймақтағы көп елдерге қарағанда көш ілгері келе жатқаны және бұл істе мо­лы­нан тәжірибе жинақтағаны бел­­гілі. Біздің тарапымыздан ИЫҰ-да осы бағыттағы жұ­мыс­тар қатарына қосылатын үлес ретінде Исламның посткеңестік елдердегі рөлі туралы халықаралық конференция өткізу жоспарланып отыр. Онда біз ИЫҰ шеңберінде өркениетаралық және мәдениет­ара­лық диалогтарды нығайту мақ­сатымен дін қайраткерлерінің арасында ашық пікірталастар және билік өкілдерінің діни экс­тре­мизмге қарсы күрестерін тың­дауды жоспарлап отырмыз. ИЫҰ ашықтығы, оның БҰҰ және ЕҚЫҰ, АӨСШК, ШЫҰ сияқты аймақтық ұйымдармен бірлесе іс-қимыл жасауға дайындығы әлем­ге танылудағы маңызды шарт­тар болып табылады. Біз әлемдік астаналарда ИЫҰ-ның баспасөз қызметін ашуды ұсынамыз, олар ұйымның халықаралық қауым­дастықтағы қауіпсіздік, энергия және даму орталықтары болар еді. Одан әрі Е.Қазыханов ИЫҰ-да адам құқы жөніндегі тәуелсіз комиссияның құрылғанын қана­ғатпен атап өтті. Ұрандағы даму мәселесіне тоқ­талғанда министр былтырғы жылдың желтоқсан айында Дубайда болған жиында талқылан­ған 10 жылдық іс-қимыл бағдар­ламасында көтерілген мәселе­лердің толық орындалуына көңіл бөлу қажеттігін атап өтті. Қа­зақстан – соңғы жиырма жылда жылдам дамудың үлгісін көрсете білген ел. Ынтымақтастық ая­сында біз өзіміздің тәжірибеміз және білімімізбен бөлісуге дай­ын­быз, деді Е.Қазыханов. Одан әрі Қазақстанда ғылым мен тех­нологияға көңіл бөлінетінін атап, соның айғағы ретінде биыл бізде Иорданияда орналасқан Ислам ғылым академиясының сессиясы өтетінін айтты. Одан кейін Қа­зақстан ИЫҰ денсаулық сақтау министрлерінің 3-ші конферен­ция­сын өткізеді. Сонымен бірге, өзінің сөзінде министр біздің елдің банк, су ресурстарын тиімді пайдалану және т.б. салаларда ынтымақтастықты дамыту ниеттері бар екенін атап өтті. Біздің еліміз экологиялық апаттардың қасіреттерін (оның ішінде Семей ядро­лық полигонын, Арал теңізі­нің құрғауын айтса да жетеді) басынан молынан кешіп келеді. Сондықтан да қоршаған ортаны қорғау саласындағы ынтымақ­тас­тықтарды жандандыруды басым­ды бағыттардың біріне жат­қыздық, деді ол сөзінің соңында. *   *   * Кеше Ислам Ынтымақтастық Ұйымы Сыртқы істер министрлері Кеңесі сессиясының аясында Ержан Қазыханов бірнеше екі­жақ­ты кездесулер өткізді. Соның ішінде Словения Сыртқы істер министрі Самуэль Жбогар кездесуден шыққан соң жасалған келіссөздер туралы журналистерге брифинг берді. Біз екі елдің экономикалық ынтымақтастығы аясында қол қойылуы мүмкін кейбір құжаттарды талқыладық. Оның ішінде екіжақты салық салу мәселелеріне қатыстылары да болды, деді С.Жбогар. *   *   * Сыртқы істер министрі Ержан Қазыхановтың екіжақты кездесу өткізген министрле­рі­нің бірі – Мысырдың ықпал­дастық және әлеуметтік өзге­рістер министрі Гауд Әбдел Халек болды. Кездесу барысында біз екіжақты қарым-қаты­нас­тардың кейбір мәселе­ле­рін талқыладық. Біз өз тарапы­мыздан Мысырдың Қазақстан астығын сатып алуды ұлғайтуға мүдделі екенін айттық. Сондай-ақ келесі жылы Каирде болатын ИЫҰ ХІІІ саммитінің маңызы ту­ралы пікір алмастық, деді Мысыр министрі. *   *   * Сыртқы істер министрі Ержан Қазыханов Иран Ислам Респуб­ликасы Сыртқы істер министрі Али Акбар Салехимен де кездесіп, екіжақты келіссөздер жүргіз­ді. Біздің елдеріміз өзара сауда айналымын 5 млрд. АҚШ долла­ры көлеміне жеткізуге мүдделі, деді ирандық министр журналистерге. *   *   * Е.Қазыхановпен екіжақты кез­десулер қатарын Ирактың Сырт­қы істер министрі Хошиар Зебари жалғастырды. Журналистермен болған брифингте ол 38-ші сессияда қабылданған шешімдерді орындау Ислам әлемінің да­муы­на үлкен әсер етеді, деді. Со­нымен бірге, ол Ирак пен Қазақ­стан арасындағы ынтымақтастық мәселелері талқыланғанда мұнай мен газ саласы үлкен әңгіме болғанын айтты. Сондай-ақ Иракта Қазақстанның елшілігін ашу мәселесі талқыланғанын жеткізді. Жақсыбай САМРАТ.