Адамдар үшін қажеттің бәрі жасалуы тиіс

Кеше Ақордада Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың төрағалық етуімен кеңес өтті.  Кеңес жұмысына Премьер-Министр Кәрім Мәсімов, Президент Әкімшілігінің Басшысы Аслан Мусин, Астана, Алматы қалалары мен облыстардың әкімдері қатысты. Кеңесте Мемлекет басшысы елі­міздің экономикалық дамуы жө­­нін­­­де тиісті бағдарламаның әзір­лен­­­генін атап өтті. Ең алдымен, бұл үдемелі индустриялық-ин­но­ва­ция­лық даму бағдарламасы, «Жұ­мыс­пен қамту», «Өнімділік», «Ауыз су», «Бизнестің жол кар­тасы» жә­не тұрғын үй-ком­му­налдық ша­руа­шылығы бағдар­ла­маларын жү­зеге асыруға қатыс­ты. Осы бағ­дар­ламаларды іске асы­руда, ин­дус­трияландыру бағ­дар­ламасына қа­зір­­дің өзінде мемлекет тара­пынан 165 млрд. теңге бөлінген. Бұдан басқа бірқатар өзге бағдарла­малар іске асыры­лу­да. Президент өңірлер трансферт түрінде 1,5 трлн. теңге алғанын атап өтті. – Біз жүзеге асырып жатқан барлық ба­ғыт­тар, барлық бағдар­ла­малар қа­­ражатпен қамтамасыз ет­ілген. Ен­ді тек тапсырылған жұ­мыстар­дың орындалуын бақы­лау ғана қалды. Биылғы жылы эко­номиканың 7 пайыздық өсу қар­қы­нын одан әрі жалғастыру міндеті қойылып отыр. Бұл – жеңіл міндет емес. Біз әлемдік эконо­миканың тұрақтылығына кепілдік бере ал­маймыз. Кәсіпорынның іске қосы­луы мен жұмыс істеуі, егер біздің ре­сурстарға қатысты баға конъ­юнк­турасы өзгерген жағдайда демеу болмақ, деді Президент. Еліміз бойынша экономик­а­ның өсімі 7,1 пайызға жетті, өн­ер­кәсіп өндірісінің көлемі шамамен 6 пай­ызға өсті. Астана қа­ла­сында (44,9 пайыз), Ақмола (38,9 пайыз), Жам­был (28 пайыз) об­лыста­рын­да және Алматы қала­сында (22 пайыз) өнер­кәсіп өн­дірісі көп өскені ан­ықталды. Өт­кен жылы өнеркәсіп өндірісінің төмендеу деңгейі Павлодар мен Қостанай облыстарында байқа­л­ды. Белсенді әрекет етуші шағын және орта бизнес нысан­дарының қатары 6 пайызға, сауда көлемі 15 пайызға артты. Халық­тың орташа жан басына шаққан­да­ғы номинал­ды ақшалай кірісі 12,5 пайызға ұл­ғайды. Халықтың кі­рі­сі­нің ең көп өсімі Атырау (20 пайыз), Сол­түстік Қазақстан (20 пайыз), Ақ­мола (17 пайыз) және Қара­ған­ды (15,8 пайыз) облыста­рында екені белгілі болып отыр. Номиналды ақшалай кірістің ең төменгі өсімі  Жамбыл (2,4 пайыз) мен Батыс Қазақстан (2,6) облыстарында. Биылғы жылдың басынан бері біз зейнетақыны 30 пайызға кө­тер­дік, ал соңғы 3 жылда екі есеге арт­тырдық, 1 шілдеден бастап бюд­жет­тік сала қызметкерлерінің ең­бек­ақысы 30 пайызға артты. Біз дағда­рысқа қарамастан осы­ны жа­садық, – деп атап өтті Мемлекет басшысы. Өткен жылы Үдемелі индус­триялық-инновациялық даму бағ­дарламасы басталды. Бірінші жы­лы 152 нысан берілді, 25 мың жа­ңа жұ­мыс орны құрылды. Биыл­ғы жыл­дың басынан бері 114 млрд. теңгені құрайтын 75 инвес­ти­ция­лық жоба іске асырылды. Жылдың соңына дейін тағы 129 жобаны іске қосу жоспарлануда. Сөйтіп, биыл­ғы жылы 204 нысан іске қосылады. Жұмыс істеп тұр­ған бұл нысандар эконо­миканы дамуға салмақты үлес қоса бас­тады. Ең бастысы, олар біздің эко­номикамызды одан әрі әрта­рап­тандыру үшін жүйелі негіз қа­лай­ды, деп қадап айтты Президент. Мемлекет басшысы индус­трия­лық-инновациялық даму мә­се­лесі мен әрбір нысанды эконо­миканы одан әрі дамыту жөнін­дегі ма­ңызды мемлекеттік бағ­дар­лама ретінде бақылауда ұстау қа­жеттігін атап көрсетті. Сондай-ақ Президент жанар-жағармай ма­те­риал­да­ры мен азық-түлік бағала­рына бай­ланысты жағдайдың ерекше назар аударуды қажет ететіндігіне тоқ­талды. Жа­нар-жағар­май баға­сы бү­кіл әлем­де өсуде, өйт­кені мұнай мен газ бағасы өсуде. Бұл мәселені адамдарға нақты түсіндіру керек. Өз көршіле­рі­міз­бен салыстырғанда, ең арзан жа­нар-жағар­май материалдары бізде. Ол әрі қарай жалғаса беруі мүмкін емес. Кәсіпорындардың еңбек өнім­ділігін арттыру қажет­тігін бәрі білулері керек. Ал баға өсе түседі, өйткені әлемде баға өсуде, – деді Нұрсұлтан Назарбаев осы орайда. Президент жыл басынан бері барлық өңірде азық-түлік тауар­ла­рына бағаның өскеніне тоқтал­ды. Әлеуметтік мәні бар азық-түлік тауарларына бағаның ең көп өс­уі Жезқазған қаласында тіркелген. Атырау, Алматы, Талды­қор­ған, Ас­­тана және Өскемен қа­ла­ларында баға 10-12 пайызға өскен. Бірақ, оның себебі жанар-ж­а­ғар­май бағасының өсуімен түсін­ді­рілуі ешқандай сын көтер­мейді, деді Н.Назарбаев. Үкімет пен әкімдер аталған мәселемен әзір­ше жүйелі түрде айналыспай отыр. Мәлімет үшін бірқатар да­мыған елдерде тауарлар мен қыз­меттер көрсету тізбесіне баға белгілеу заңнама ар­қылы анық­та­лады. АҚШ пен Австрияда – 10 пайызға дейін, Франция, Жапония, Грекияда 20 пайыз­ға дейін мемлекет бақылауына ала­ды. Осы ретте ауылшаруашылық өн­ім­­дерінің бағасына бақылау жасау 50 пайыздан 90 пайызға дейінгі көрсеткішті құрайды. Мен өз Жол­дауымда жаңа техно­ло­гия­ны қол­да­на отырып, ауыл шаруа­шылы­ғын­дағы еңбек өнімділігін 2015 жылға қарай екі есеге арттыру міндетін қойдым. Осылай деген Президент өзі­нің сапарлары кезіндегі көрген­де­рімен бөлісті. Көп өңірлерде бұл іспен әзірге ешкім айна­лы­сып жат­қан жоқ. Сіздер көрсін деп Қа­зақстанда жоғары еңбек өн­ім­ді­лі­гіне қол жеткізген өңір­лер­ге сапармен барып жүрмін, де­ді Ел­ба­сы. Көптеген өң­ірде көк­өніс пен кар­топ өнімділігі гек­тарына 15 тон­наны құрайды, ал тамшы­ла­тып суару негізінде 60-тан 100 тоннаға дейін өнім алуға бола­ды. Ол көкөністерді барлық жерде – солтүстікте, оңтүстікте, батыста, шығыста өсіруге бола­ды. Тамшы­латып суару үшін жабдықтар шы­ғарылуда, бізде технология бар, тәжірибе жетеді. Өткен аптада мен Алматы облы­сының Ең­бек­шіқазақ ауданында болдым. Шаруалар там­шылатып суару негізінде гекта­рына 100 тоннаға дейін томат алып отыр. Оңтүстік Қазақ­стан облы­сында – 120. Атал­ған технология өнімнің өзіндік құны мен бағасын тиісінше тө­мен­детуге мүмкіндік ту­ғызады. Жеміс-көкөніс бағасының өс­іп отыратыны бірінші жыл емес екені бәріңізге белгілі, деді Мемлекет бас­шысы одан әрі. Алайда, не әкім­дер, не Ауыл ша­руа­шы­лығы министрлігі тиісті қо­ры­тынды шығар­ған жоқ. Олар ауыл шаруашылығы өнімдері өндірісін кеңейтумен ай­налыспайды. Ағ­ым­­дағы жылы республика аума­ғын­да көкөніс пен кар­топ егу көлемі ұлғайтылмақ тү­гілі, керісінше қыс­қарған. Осыған орай Ел­басы Ақ­мола, Шығыс Қазақ­стан, Батыс Қазақстан және Сол­түстік Қазақ­стан облыстарын мысалға келтірді. Бұдан соң Мемлекет басшысы әр облыста тамшылатып суару­дың заманауи технологиясын ендіру және жылыжай, көкөніс сақ­тау, қайта өңдеумен айналы­са­тын кә­сіпорындар құрылысын же­дел­де­ту жөніндегі жобаны бастау қа­жеттігін атап көрсетті. Жә­не де алда тұрған астық жинау науқаны жөнінде Нұрсұлтан Назарбаев би­ылғы жылы бюджеттен ауыл ша­руашылығына 177 млрд. теңге, со­­ның ішінде 55 млрд. теңге субсидия және 17 млрд. теңге өңі­р­лер­де азық-түлік өнімдерін тұ­рақ­тан­ды­ру қорын құруға бө­лін­генін атап өтті. Егін жинау жұ­мыстары үш­ін 400 мың тоннадан астам жа­нар­май же­ңіл­дік бағамен бөлінген. Жиын-терім жұмыстарын табысты ұйым­дастыру үшін барлық қажетті жағ­дай жасалған. Ауыл шаруашылығы министрлігінің болжамы бойынша, 17-17,5 млн. тонна көлемінде ас­тық жинау, соның ішінде 15 млн.тонна бидай жинау күтілуде. Мен көп мөлшерде шетел техникасын сатып алуға тап­сырма бердім. Бұл ауыл ша­руа­шылығы техникаларын Қа­зақ­станда құрастыру өндірісін тү­лету үшін қажет. Бұл ма­ңызды мәселе, деді Президент кеңесте. Өсімдіктерді қорғау, зиянкестермен күрес, т.б. мә­се­лелер жөніндегі жұ­мыс­тарды осы ай – тамызда кү­шейту керек. Соны­мен қа­тар, ауылдардағы жол­дарды жөн­деуден өткізу ауыл шаруа­шылығын дамытумен тікелей байланысты. Далалық жерлерден бастап, элеваторға дейінгі тасымалдау жолдарын қарас­тырып, жөндеуден өткізу қа­жет, деді Президент осы туралы. Мемлекет басшысы, сон­дай-ақ, келесі жылды да ойлау қажеттігін атап өтті. Бұл жақ­сы жыл болады. Барлық да­қылдар бойын­ша жақсы өнім алуға мүм­кін­­діктер мол. Жәр­меңкені кең ауқымда өткізіп, көкөніс баға­сын арзандатып, адам­дар­дың қысқа дайында­луы­на жәрдем­десу керек. Аудандар қаламен бірлесіп жұ­мыс істеп, азық-тү­лікпен қам­тама­сыз етуге тиіс. Мемлекет басшысы басқа да өзекті мәселелерге назар ау­дартты. Қысқа дайындықты ба­қылауға алыңдар. Ком­му­нал­дық қызметке бағаны, Үкі­мет жүр­гізіп отырған тұрғын үй-ком­муналдық шаруа­шы­лық­ты жаң­ғырту бағдар­ла­ма­сының жүзеге асып жатқанын бақылаңыздар, деді Елбасы осы туралы. Бағ­дарламаны түсін­дір­ген жерде, ол жұмыс істейді. Жеке меншік үйіңе жөндеу жүргізу үшін же­ңіл­діктер беріп отырған бізден басқа қан­дай мемлекет бар? Соны адамдар сезінген кезде бағ­­дарлама жүзеге асады. Бір кварталды, бір ауданды, бір үйді алып, мысал келтіріңдер. Адам­дар­ды әкеліңдер, сонда өз үй­лерін жеңілдікпен жасап алған тұр­ғындарды көрсін. Егер біз бұл іспен шұғыл­данбасақ, онда тұрғын үй-коммуналдық шаруа­шы­лық­ты қайта қал­пы­на келтіруді көп жылға созып аламыз, деп атап өтті Нұр­сұлтан Назарбаев. Менің шақыруым бойын­ша жастар ауылға баруда, деді Президент. Алғашқы жыл­дары бәрі осы туралы айтты, жұ­мысқа тұрғызды. Алайда одан кейін тыныш бола қалды. Қазір ауылға қанша дәрігер, қанша мұғалім келгенін, онда олардың қалай жұмыс істеп жүр­генін ешкім білмейді. Егер ол жерге білікті мұғалімдер бармаса, онда мектептерді неге салдық? Егер ол жерге білікті дәрігерлер бармаса, онда ем­хананы неге тұрғыздық? Мамандар алмастыру бо­йынша біз орталықтан – Үкі­меттен, министрліктерден 140 жас маманды жергілікті жерлерге – аудандық, облыс­тық әкімдіктерге жібердік, деп атап өтті Елбасы. Олар тек маманданып қоймай, өмірлік тәжірибе жинасын дедік. Ал орталыққа жергілікті жерлерде еңбек еткен, ауылда, ауданда, қалада нақты іспен айна­лыс­қандарды алу керек. Өңір­лерге сапарым кезінде мен осы адамдармен кездескім келеді. Егер олар жұмыс істесе, жергілікті проблеманы терең түсі­нетін болады. Орталық ор­ган­дарға тек Батыстың білімін алғандарды ғана емес, бірінші кезекте жергілікті жер­лерде іс жүзінде тәжірибе жинақ­таған­дар­ды шақыру керек. Бұдан кейін Мемлекет басшысы әлеуметтік кәсіп­керлік корпорациясының жұ­мы­сына тоқталды. Корпора­ция­сы туралы заңды қабыл­дадық, деді осы туралы Ел­басы. Капиталдандыруға қа­жет­ті қаражатты бөлдік, ӘКК-ні жергілікті әкімдіктерге бердік. ӘКК ауылдық аудандарда немен айналысатыны жөнінде әкімдіктер есеп берулері қа­жет. Ауыл шаруашылығында бәрі қарапайым. Қала маңына орналасқан ауылдар сол қа­ланы азық-түлікпен жабдық­таулары керек. Ірі астықты өңірлер өз алқаптарын олар үшін тиімді пайдаланулары тиіс. Жеке қоныстарды дамы­туға көмектесу керек. Көкөніс, жеміс жақсы өсетін болса, олар соны өсірумен айналыс­сын, ал астық өсіретіндер – астықпен, мал шаруа­шылы­ғымен айналысатындар мал өсірумен айналысқаны жөн. Үкіметке және Президент Әкім­шілігіне осы мәселелерді бақылауға алуды тапсырамын. Кеңесте Мемлекет басшы­сы өңір басшыларынан өзекті өзге де мәселелердің қалай шешіліп жатқанын сұрап білді. Бүгінде жылу маусымына дайындық мәселесі жөнінде қазандық­тың 66 пайызына, жылу трас­са­сы­ның 64 па­йы­зына, сумен жаб­дықтау желі­сінің 57 пайы­зына жөндеу жұ­мыстары жүргізіл­ген. Қыс­қы жағдай­да жұмыс істеуге ден­саулық сақтау, білім беру және әлеу­меттік саладағы өзге де мекемелер нысанда­рының 65 пайызы дайын. Әкімдерге алда тұрған жы­лыту маусымына тұрғын үй-ком­муналдық шаруашылық ны­сан­дарын әзірлеу, олардың тұ­рақты қызмет жасауын қамта­масыз ету жөніндегі жұ­мыс­тарды мұқият жүргізуді тап­сы­рамын. Семей мен Приозерскіде орын алған жағдай қайталанған жағдайда жеке жауапкершілік тиісті әкім­дер­ге жүктелетін болады, деді Президент. Президент кеңесте Тәуел­сіз­діктің 20 жылдығын мерекелеу бекітілген жоспарға сәйкес жүргізіліп жатқанын атап өтті. Негізгі жұмыс жергілікті жерде жүргізіледі. Адамдар әр­бір ауылда, әрбір деревняда жол жағдайының, сумен жаб­дықтаудың, медициналық қыз­­­­мет көрсету, білім беру ісінің жақсара түскенін сезінулері тиіс, деді Елбасы. Әрбір елді мекенде мерей­тойлық жылдың лебі сезілуі керек. Барлық еңбек ұжым­дарында жақсы ахуал болуы тиіс. Жас ұрпақ біз қандай қиындықтармен бетпе-бет кел­­генімізді біле бермейді. Тәуелсіздік бізге үл­кен қиын­дықпен келді. Абсолютті тәуелсіздік ешқашан болмай­ды. Интеграция, жа­һан­дану мә­селесіне келсек, біз әлем­мен орасан байла­ныс­та­мыз. Тәуелсіз мемлекет құр­ған кезде, біз біртұтас мемлекет ыды­рау қиын­дықтарын өткер­дік. Дүкен сөре­лері бос болу­шы еді, элек­тр стансалары жұмыс істемейтін, зейнетақы мен еңбекақы тө­ленбеді. Біз соңғы әлемдік дағ­дарыстан, Оңтүстік-Шы­ғыс Азия дағда­рысынан өттік. Елімізді бүкіл әлемге таныттық. Өткен жылы ЕҚЫҰ-ға басшылық жасадық. Биыл ИЫҰ-ға төраға болу­дамыз. Үлкен түсінік жұмыс­тары жүргізілуі тиіс. Тәуел­сіздіктің 20 жылын ынтамен қарсы алу кезеңін пайда­ланып, халық үшін, адамдар үшін жасауға тиістілердің бәрін жасауымыз керек. Мемлекет, тәуелсіздік, экономика, біздің бағдарламаларымыз – осылардың түпкі мақсаты халықтың әл-ауқатын арттыру. Сіздер әлемде не болып жатқанына көз салыңыздар деді, Президент, үлкен мемлекеттер дефолт алдында тұр, еңбекақыны, зейнетақыны тө­мендетуде, зауыттар тоқтап, кәсіпорындар жабылуда, мемлекеттік шығындар қысқаруда. Бізде де үнем әркімнің ма­ңызды ісі болуға тиіс. Мә­селен, бізде диодты шамдар шығарылады, оларды ең болмағанда көшелерді жарық­тандыруға, әкімшілік ғимарат­тарға пайдалану керек. Бағ­дар­ламалардың бәрі әзірленді, қаржы бөлінді, енді жүзеге асыру керек. Іске қосылған нысандар жұмыс істеп, өнім шығаруға тиіс. Баршаңа жұмыста табыстар тілеймін, деп қорытындылады сөзін Мемлекет басшысы. Кеңес соңында Мемлекет басшысы бірқатар нақты тап­сырмалар берді. Суретті түсіргендер С.БОНДАРЕНКО, Б.ОТАРБАЕВ.