Заман талабына лайықты болайық

Әр дәуірдің өз ерекшелігі мен өз талабы бар. Бүгінгі дүниенің даму қарқынының шапшаңдығы мен саналуандығы сол ерекшелік пен талаптың жаңа міндеттерін де алға тартып отыр. Осы орайда, Қазақстандағы конституциялық жаңа реформа да қазіргі жаһан­дық жаңғырудың қазіргі және болашақтағы жаңа талаптары тұрғысынан жүргізілгендігін айтуымыз керек. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың: «Қазір заманның дидары өзгерді. Біз де өзгеруге тиіспіз. Сол себепті, мемлекеттің басқару жүйесін де жаң­ғырта­тын кез келді», деген тарихи сөзі біздің қоғамның демо­кра­тиялық жолмен дамуын одан әрі тереңдете түсуге жол ашты. 

Елбасының билік тар­мақ­тары арасындағы өкі­лет­тіктерді қайта бөлу мәселе­лерін бүкілхалықтық, одан соң Парламенттің қос пала­тасы депутаттарының талқы­лауы­нан өткізіп барып және де Конституциялық Кеңес­тің тұжырымынан кейін «Конс­титуцияға өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңға жария түрде қол қоюы әлем саясатшыларының наза­рын аударып, Қазақ­стан­ның демократиялық және құқық­тық жолмен дамуын одан әрі тереңдете түскендігі тағы да қуатталды. Расында да, бұл тәуелсіз мемлекет болып құрал­ғанына ширек ғасырдан ас­там уақыт енді болып отыр­ған жас мемлекеттің тара­пы­нан демократиялық қоғам құру жолындағы тағы бір іл­гері қадам басқандығы еді. 
Біз әуелден құқықтық және демо­кратиялық мемле­кет құруды мұрат тұтқан ел болатынбыз. Бұл мәселе Қа­зақ­стан Республикасының ал­ғаш­қы Конституциясының өзінде-ақ анық жазылып, анық айтылған да еді. Осы бағы­ты­мыздан айнымай, тарихтың аса қысқа мерзімінде көпэтносты халқымыздың бірлігі мен ын­тымағын жарастыра оты­рып, алдымызға қуатты эко­но­микасы бар, әлемнің дамыған отыз мемлекетінің қатарына ену және Мәңгілік Ел болу сияқ­ты айқын міндеттер белгі­леп дамып келеміз. 
Қазақстанның аз жылдың ішінде әлемге танымал болуын, әлемдік қоғамдастықтар орта­сынан ойып тұрып өз ор­нын алуын, зор бедел мен абы­рой­ға бөленуін біз бір ғана адам­ның − Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың есімі­мен бай­ланыстырамыз. Осы бір тари­хи ақиқатты тереңі­нен зер­делеген Парла­мент депу­тат­тарының бірауыз­ды ұсы­ны­сымен Қазақстан Рес­пуб­ли­касының Тұңғыш Прези­денті­нің тәуелсіз еліміздің қалыптасуы мен дамуындағы ерекше орны, оның мәртебе­сінің мызғымастығы туралы Конституцияның 91-бабының 1-тар­мағына орынды жазыл­ғандығын айтқан дұрыс. Біз мұны Елбасына деген бар­ша­мыздың, яғни бүкілқазақ­стан­дықтардың құрметі мен адал ние­ті деп бағалаймыз.
Биылғы жылдың 10 қаң­тары күні Елбасы қол қойған «Конститу­ция­ға өзгерістер мен толықтыру­лар енгізу тура­лы» Заң негізінен Мем­лекет басшысының өзі ұсынған конституциялық реформа болып саналады. Өйткені, Елбасы 2015 жылы «Нұр Отан» партиясының XVI съезінде жасаған баяндамасында біз­дің дәстүрлерімізді ескере оты­рып, билік тармақтарын Президенттен Парламент пен Үкіметке қайта бөлуді көздей­тін конституциялық реформа жүргізу мәселесін көтерген болатын. Соған сәйкес, Ел­басы ұсынған және заңмен бе­кі­тіл­ген конституциялық ре­фор­­маның негізгі мәні Пре­зи­денттің бірқатар өкілеттігін Парламент пен Үкіметке беру, Парламенттің рөлін арттыру, Үкіметтің атқарушылық өкі­лет­­тігі мен экономика сала­сын­­­дағы оның дербестігін кеңей­ту сияқты аса маңызды жай­ларды қамтиды. Және де Үкі­меттің Парламент ал­дын­дағы жауапкершілігі мен есепті­лігі күшейіп, жергілікті мемле­кет­тік басқару мен өзін өзі бас­қару органдары қызметінің құқық­тық негіздері одан әрі жетілдіріле түсті. Бұл туралы Конституцияның 64-бабының 2-тармағында Үкімет­тің алқалы орган болып табыла­тын­дығы және өзінің қызметінде респуб­лика Президентінің, Парла­мент Мәжілісінің және Парла­мент­тің алдында жауапты екендігі атап көрсетіліп отыр. 
Сөйтіп, еліміз дамуының дәйекті және заңды жаңа бір реформасы жасалып, бұл жағдай саяси жүйені одан әрі демократияландыруға, мем­лекеттік басқарудың тиім­ділігін арттыратын бес инс­титут­тық реформа талап­тары­на жауап беретін жүйе құруға зор ықпал ететін болады. 
Біз осы экономикалық және саяси жаңғыруларды енді­гі арада рухани жаңғыру­мен бір­ге әрі қатар жүргізуге тиісті­міз. Қазақстан Республи­касы­ның Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «Болашаққа бағ­дар: рухани жаңғыру» ең­бе­гінде айтылғанындай, елі­міздің ХХІ ғасырдың қатаң талаптарын ескере отырып дамуын қамтамасыз ету үшін ең әуелі сананы өзгерту, Елба­сы айтып отырғанындай, әуелі «біздің санамыз ісімізден озып жүруі» керек болады. 
Бұл орайда, Елбасы «Бола­шақта ұлттың табысты болуы оның табиғи байлығымен емес, адамдарының бә­се­келік қабі­летімен айқын­дала­ды. Сондықтан, әрбір қазақ­стан­дық, сол арқылы тұтас ұлт ХХІ ғасырға лайықты қасиеттер­ге ие болуы керек. Мысалы, компьютерлік сауаттылық, шет тілдерін білу, мәдени ашық­тық сияқты факторлар әркім­нің алға басуына сөзсіз қажет­ті алғышарттардың сана­тында. Сол себепті, «Цифрлы Қазақ­стан», «Үш тілде білім беру», «Мәдени және конфес­сия­ара­лық келісім» сияқты бағ­дар­ламалар – ұлтымызды, яғни барша қазақстандықты ХХІ ғасырдың талаптарына даяр­лаудың қамы», − деп біз­дің халқымыз үшін рухани жаңару­дың міндеттерін нақты айтып, көрсетіп те беріп отыр.
Елбасы айтып отырған бәсе­келік қабілет, прагматизм, ұлт­тық бірегейлікті сақтау сияқ­ты қағидаттар біздің әлем­нің дамыған отыз мем­ле­кетінің қатарында тұруы­мыз­дың және Мәңгілік Ел болуы­мыздың басты әрі ма­ңыз­ды алғышарттары бо­лып саналады деп пайымда­ғаны­­мыз жөн. Осы орайда, Ел­басының еңбегінде «Қазіргі таңда жеке адам ғана емес, тұ­тас халықтың өзі бәсе­келік қабілетін арттырса ғана та­быс­қа жетуге мүмкіндік ала­ды» және де «Қаны­мызға сіңген көптеген дағды­лар мен таптаурын болған қасаң қағи­­да­ларды өзгертпейінше, біздің толық­қанды жаңғыруымыз мүмкін емес», немесе «Ұлттық жаңғыру деген ұғымның өзі ұлттық сананың кемел­денуін білдіреді», − деген қағидалары біздің ұлттық сана-сезіміміздің дамуы мен толысуы ол әлемдегі білімді де, іскер, озық ойлы халық болып бүгінгі жаһандану дәуірінің қатаң талаптары мен сынақтарынан абыройлы өтуімізге ықпал етер басты тірек бола алары анық. Өйт­кені, қазіргі технологиялық револ­юция экономиканың кәсіп­тік сипатын, адам бала­сының сана-сезімін де жедел өзгертіп келеді.
Біз заманның қандай да болсын сын-тезіне түссек те, Елбасының тәуел­сіздігіміздің алғашқы сәтінен ор­нық­ты­рып, нығайтып келе жатқан ел бір­лігі мен ынтымағын көз­дің қарашығындай сақтау­ға міндеттіміз. Бұл орайда, Елбасы жуырда болып өткен Қазақстан халқы Ассамб­леясының ХХV сессия­сында ел тұрақтылығы рухани жаңғырудың басты кепілі екенін атап көрсетті. Олай болса, Елбасы ұсынып отырған бүгінгі жаһандық әлеммен қабысатын және де Мәңгілік Ел болуымыздың мүддесі жолындағы талаптарға сай келетін қоғамдық сананы жаңғыртудың негізгі қағи­даларын қалыптастыра оты­рып, заманның талабына лайық­ты болайық.

Аңсар МҰСАХАНОВ, 
Сенат депутаты