Әубәкіров әлемі

«Түркілер көркемдік, сүй­кім­ділік, жарқын жүзділік, әдеп­ті­лік, жүректілік, үлкендерді, қа­рия­ларды құрметтеу, сөзінде тұ­ру, мәрттік, кішілік, тағы сондай сансыз көп мақтаулы қасиетке ие» деген екен М.Қашқари. Біз сол түркі жұртының ұрпағымыз. Түркі әлемін, Мағжан Жұмабаев айтқан Тұран жұртын төрткүл дүниеге танытқан бірегей азамат, ол – қазақтың  тұңғыш ға­рышкері Тоқтар Әубәкіров. Қазақтың жер бетіндегі ба­тыр­лығы мен батылдығы қай ға­сырда да көре білген адамдарға  мәлім. Өткен ғасырдың орт­а­сы­на қарай басталған бес жылдық сұрапыл соғыста ұлтымыздың ұлы мен қыздары ұлы жұрттың ұрпағы екенін танытты. Еңбекте де ерен ерліктерін көрсетті. Енді ғарыш әлеміне қазақ ұлы қашан ұшар екен деп жүргенде, сол ас­қақ арман Тәуелсіздігіміздің қар­саңында, 1991 жылдың 2 қа­за­нында орындалды. Бүкіл бол­мы­сы қазақтың даласына қарай ба­ла­сы да осындай дейтін тұл­ғалы Тоқтар Оңғарбайұлы ға­рыш­­қа қанат қақты. Міне, сол күн­гі шадыман-шаттықтан бері де 20 жыл өте шығыпты. Осы­ған орай, елордадағы «Тұран-Астана» университеті «Тоқтар Әубәкіров: тар жол, тайғақ кешуден – ғарышқа!» атты ғылы­ми конференция ұйым­дастырды. Бұған ұйытқы болған аталмыш оқу орнымен қатар, «Тұран» университеті, «Ғарыш­тық зерттеулер мен технология­лық зерттеу орталығы» АҚ, Ша­руа­шы­лық философиясы акаде­миясы (Ресей), Н.А.Некрасов атын­дағы Кострома мемлекеттік университеті (Ресей), М.Ломоносов атын­дағы ММУ-нің қоғам­дық ғы­лым­дар орталығы, т.б. Конференцияны «Тұран-Ас­та­на» университетінің ректоры Гүл­жамал Жапарова ашып, қа­зақ ға­ры­шы туралы толғамдық ой­ла­рын ортаға салды. Ал  профессорлар: О.Әлиев, М.Ғаб­дул­лина, В.Жү­ніс­әлиев, доценттер: Г.Әбді­кә­рімова, Ә.Аяпбекова, К.Ба­зар­баева, Ғ.Ба­тырханов, тағы басқа­лар баяндама жасап, онда ғарыш саласының бүгінгі ахуа­лы, даму барысы мен болашағы жайлы айтты. Ғарыш әлемі, ғарыштық физика, химия, биология, геология, медицина, пси­­хология, эконо­ми­ка, құқық, эти­­­­ка, экология, линг­вистика, әде­биет, туризм ту­ра­лы ойларын ор­таға салды. Сол секілді ға­рыш­тық ғылым, инновация, жо­ғары технологиялар мәсе­ле­­лері­не де ерекше көңіл аударылды. Аталмыш оқу орнының про­фессоры, техника ғылымдары­ның докторы, Халық қаһарманы, Кеңес Одағының Батыры Тоқтар Әубәкіров ғарыш тарихына жан-жақты тоқталып, қазақ жұртын төрткүл дүниеге танытқан тәуел­­сіздігіміз туралы тебіреніп тұрып ой  қозғады. Конференцияға қа­ты­сушылардың, жалпы жұрттың назарында жүрсін деп айтқан әңгімелері де жиналғандардың көңілінен шықты. – Мені қоше­мет­теп, көкке көтеріп жатыр­сыз­дар, оларыңызға рахмет. Ға­рыш­қа 2 қазан күні қазақ ұшты. Мен орындаушы болдым. Бұл күнді халқымыз ұзақ армандап жүрді. Сол арманды орындау менің мой­ныма жүктелген екен. Мұны ғарышқа барып қайтып келгеннен кейін ғана түсіндім. Алға­шын­да, бармаймын деп те қал­ғаным бар. Бірақ халыққа керек дегенде райымнан қайттым. Ха­лыққа керек дегенді де кейін ұғын­дым. Бұл сапар – бақытты са­пар екен. Қазақ халқының бү­гіл­ген белі жазылып, басын кө­тер­геніне  куә болдым. Тәуел­сіз­дікті ата-бабаларымыз, одан тараған ұрпақ 300 жыл күтсе, ғарышқа ұшуды да 30 жыл күтті. Қазақтың ғарышқа ұшуы ар­қылы халқымыздың жаншыл­ған намысы көтерілді. Рухы оянды. Көп кешікпей Тәуелсіздігімізге де қол жеткіздік. Мен әрқашан киелі байтағымызға, халқы­мыз­дың ұлылығына бас иіп жү­ре­мін. Кішкентай халық болсақ та, ұлы ұлт екенімізді көрсетіп келеміз, ерекшелігімізді таныту үс­тін­деміз.  Даламызды нық қол­­да ұстап келеміз. Қазақтың да ға­рышқа ұша алатынын дәйек­те­дік. Әлемде азаматын ғарышқа ұшыр­ған мемлекеттер онша көп емес. Бұл тұрғыдан келгенде, Қазақ елінің жұлдызы әрдайым жоғары тұр.  Мен әр кез айтып жүремін, ғарышқа ұшқан Қазақ – мен орындаушымен деп. Ұлт­тан, жерден үлкен емеспін. Сол ұлт пен байтақ далама жаным сөнгенше қарыздармын, – деді. Халқын сүйген қадірлі аза­мат­тың құрметіне арналып, отан­­дық ғарыш ғылымы тура­лы ой-толғамдар ортаға салын­ған ал­қалы жиынға руханият сала­сы­ның да өкілдері келген екен. Со­лардың қатарында белгілі ақын Серік Тұрғынбекұлы да жүр­ді. Ол осыдан 20 жыл  бұрын ға­рыш­ты бағындырған қазақтың батыр ұлы туралы жан-жақты ой тамызықтай келіп, Әубәкіров ға­рыш әлемінде жүргенде, қазақ­тың айтулы ком­позиторы Әсет Бей­сеуов екеуі «Қазағым ұшты ғарыш­қа» деген ән жазып, оны радиодан әуелеткенін алға тарт­ты. Ғарышқа қазақтың ұшуы Тәуелсіздігімізге жол ашты. Біз бүкіл түркі тектес елдер ішінде тұңғыш рет аспан әлеміне ұла­ны­мызды ұшырған ұлтпыз, деп сөз соңын ғарыш­кер­ге арнаған толғауымен жал­ға­ды: «Халқым үшін жүре­тін тол­ғаныста, Сен байланып қалған­сың зор на­мыс­қа. Сол биіктен қа­раған кең далаңда, Жор­тып жүр­ген ұқ­сай­сың жол­ба­рысқа. Бар биікке құштарсың, бар асуға, Шын­дық үшін дайын­сың таласу­ға. Шын жолбарыс қамыстың ара­­сында, Сен жол­ба­рыс халық­тың арасында. Бәсең болсаң – ба­сын­бас дұшпан кімді, Ар­шып алмай кеудемді қыс­қан мұңды. Тәуел­сіздік туды деп тү­сінемін, Нағыз қазақ ғарыш­қа ұшқан күні». Кісілігі мен кішілігі таразы басында тең тұратын Тоқтар Әубәкіровтің әр сөзі жастардың көңіліне қонып, жүрегіне дарып, олардың отаншылдық рухын оятқаны еш шүбәсіз. Оған конференция аяқтала бергенде куә болдық. Жастар ғарышкерді орталарына алып, ұзақ әңгіме-дүкен құрды. Сүлеймен МӘМЕТ. Астана.