Ақмола облысының диқандары үшін қазір жұмыстың нағыз қызған шағы. Орақ науқаны қарқынды жүргізілуде. Оның үстіне биылғы егін алқаптарындағы күрделі фитосанитарлық жағдай да ауылшаруашылық дақылдарының өсіміне кедергі бола алмады. Ендігі міндет әртараптандыру арқылы 4750,4 мың га алқапқа себілген ауылшаруашылық дақылдарын ысырапсыз жинап алу.
Биыл дәнді дақылдар мен бұршақ дақылдар 4323,2 га алқапқа себілген. Бұл өткен жылдың көрсеткішімен бірдей деңгейде. Сол сияқты 18,3 мың га алқапқа егілген картоп пен 4,3 мың га алқапқа отырғызылған жемістер көлемі де өткен жылғы көрсеткішпен шамалас. Тиісінше 257,2 мың га алқапқа егілген майлы дақылдар көлемі өткен жылғымен салыстырғанда 37,4 мың га артық. Оның басты себебі майлы дақылдарға деген сұраныстың артуымен және оны егудегі қолайлылықпен түсіндіріледі. Егін алқаптарындағы дәнді дақылдарды орып алу үшін 8668 дана комбайн жұмылдырылған. Соның ішінде 2658 данасы заманауи өнікті жұмыс істейтіндер санатында. Оның үстіне ағымдағы жылы 1 комбайнға 500 га алқапты ору салмағы түссе, өткен жылы бұл көрсеткіш 541 га құрағаны белгілі. Егер жағдай осылайша қалыптасса, онда орақ науқанын 25 күнде бітіруге барлық жағдай бар. Облыста 2466 жатка, 4763 дана жүк көлігі және 7674 трактор тіркемесімен жұмысқа жұмылдырылып отыр. Облыстық ауыл шаруашылығы бөлімінің басшысы Мұрат Балпан өткен жылы облыс 1 млн 800 тонна астықты экспортқа шығарғандығын алға тартып, биыл да осы межеден шығатындықтарын айтып отыр. Оның сөзіне қарағанда, қазақстандық астыққа деген сұраныс бар және өткізу нарығы да қалыптасқан. Астық пен ұн әлемнің 23 еліне жөнелтіледі екен.
Елбасы жақында ғана арнайы барып көрген «Ұмай Жер» ЖШС биыл гектарына 25-30 центнер астық жинап, өз өнімдерін шетелдерге сатуға ықыласты екендігін байқатып отыр. Жалпы, өңірде қазіргі кезде лицензиясы бар 62 жұмыс істеп тұрған астық қабылдау кәсіпорындары болса, олар 4,1 миллион тонна (элеваторлық – 2,5 миллион тонна және қоймалық 1,6 миллион тонна) астықты қабылдай алады. Бұдан басқа, ауылшаруашылық құрылымдарының өз сақтау қоймалары бар екендігін қаперден шығармаған жөн. Олар шамамен 2 миллион тонна астықты өз қоймаларында сақтай алады. Мәселен, «Дихан Плюс» ЖШС қырманында ұзыннан созылып жатқан брезентті алып қамбаларда бидай және өзге де ауылшаруашылық дақылдарының сақтаулы тұрғандығын көрдік. Серіктестік директоры Александр Барамидзе сонда осылайша амалдаудың арқасында егінді ысырап болудан сақтап қалғандығын алға тартқан-ды. Астықты сақтау үшін алдымен оны кептіру керектігін ескерсек, облыста қазіргі кезде 229 кептіру кешені жұмыс істеп тұр. Олар тәулігіне 100 мың тонна астықты кептіруге қауқарлары жетеді. Сондықтан да егін алқаптарынан орылған астықты қабылдауда ешқандай кінәрат болмауға тиіс. Малдың қысқы азығын жинау да өз деңгейінде атқарылғандығын тілге тиек ете кетсек дейміз. Биыл 1064,8 мың тонна шөп жиналған.
Мемлекет тарапынан өсімдік шаруашылығын дамытуға айтарлықтай қолдау көрсетіліп келе жатқандығын атап кеткен орынды. Мәселен, 2017 жылы жергілікті бюджеттен осы мақсатқа 10,7 миллирд теңге қарастырылған. Тарқатып айтқанда, тұқым шаруашылығына – 582,5 миллион теңге, гербицидтер сатып алуды субъсидиялауға – 8,5 миллиард теңге және минералды тыңайтқыштар құнын субсидиялауға қаржы бөлінді. Реті келгенде элиталы дәнді дақылдар тұқымдығы 223,8 мың алқапқа себілгендігін немесе дәнді дақылдар алқабының 5 пайызын ғана құрайтындығын айта кету керек. Есесіне 31,8 мың тонна минералды тыңайтқыш шашылыпты. Өткен жылғымен салыстырғанда 52 пайызға артық. Биыл егін алқаптарында фитосанитарлық күрделі жағдайдың орын алғандығын жоғарыда атап кеттік. Бұл орайда 4557,6 мың га алқапқа химиялық өңдеу жұмыстары жүргізілгендігінің нәтижесінде ауылшаруашылық дақылдарын сақтап қалу мүмкін болыпты. Әсіресе 36,9 мың га алқапта шегірткеден қорғану іс-шараларын қолға алу үшін республикалық бюджеттен арнайы қаржы да бөлінген. Бұдан басқа, өсімдіктерді түрлі зиянды жәндіктерден, соралардан және аурулардан қорғау жұмыстарын жүргізуге жергілікті бюджеттен де қомақты қаржы қарастырылған. Бұл өз кезегінде ауылшаруашылық дақылдарының сапалы өсуіне мүмкіндік туғызып, егіннің мол шығуына септігін тигізген. Сонымен қатар тыңайтуға қалдырылған егістік алқаптарын өңдеу жұмыстары да қарқынды жүргізілуде. Бірінші және екінші өңдеу жұмыстары 675,7 мың га алқапты қамтыса, үшіншісі 424,9 мың га алқапқа жүргізіліп отыр. Енді төртіншісі 29,5 мың га алқапта өткізілетіні межелеген.
Жалпы, облыста соңғы жылдары ауылшаруашылық техникаларын жаңарту ерекше қолға алынған. Нақтырақ айтқанда, соңғы 3 жыл 7 айда 982 астық жинау комбайны, 1041 дана трактор және 306 егу кешені сатып алынған. Ал ағымдағы жылдың 8 айында 127 комбайн, 188 дана трактор және 70 егу кешені жаңартылыпты. Биыл облысқа күзгі орақ науқаны үшін кепілдендірілген көлем бойынша 70 мың тонна дизель отыны бөлінген. Жанар-жағармайды бір орталықтан жеткізу үшін аудан әкімдерінің тапсырысымен 13 оператор және 5 жеке операторлар таңдап алынған көрінеді. Бүгінгі таңда оператор тарапынан ақшасы төленіп қойылған шілде және тамыз айларына қажетті тиісінше 50 мың және 36,7 мың тонна дизель отыны толығымен жеткізілген.
Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ,
«Егемен Қазақстан»
Ақмола облысы
