Толстойдың шығармасы санатында санаға сіңген соң, әдебиеттің айналасындағы әңгіме ме деп қалуыңыз бек мүмкін. Әйтсе де біздің айтпағымыз әдебиетке қатысы жоқ, бүгінгі өмірімізбен біте-қайнасқан мәселе. Ғаламның түкпір-түкпірінде болып жатқан соғыстар біздің тақырыбымыздың басты дәлелі. Адамзат өркениеттің ең биік сатысына көтерілген ХХІ ғасырда да қырғын толастар емес. Тым ащы есітілуі мүмкін, бірақ қырғынның аты – қырғын. Жұмыр жердің бетінде тіршілік атаулы өз ырғағымен, эволюциялық жолмен өсіп-өркендеуі туралы әңгіме қозғау асылық болар. Ендеше, бейбітшілік туралы мәселе де күн тәртібінен түспек емес...
Өркениет өлшемінің бірі ретінде ғаламторды айтып жүрміз ғой. Сол ғаламтор өткен тарихтың әлдеқайда ұмыт болған қасірет белгісін қайта жадымызда жаңғыртып жатыр... «Лайк» атауымен пікіріңді білдіретін «саусақтар қимылының» тамыры тереңде. Ежелгі Римде «саусақтың жоғары қарағаны» – өмірді, саусақтың төмен бүгілуі – өлімді білдірген көрінеді... Суретші Жан-Леон Жером салған «Төмен бүгілген саусақ» (1872) Финикс көркемсурет музейінде (АҚШ) сақтаулы тұр. Осы картинадан рухтанған Ридли Скотт «Гладиатор» фильмінде саусақ қимылдарын өз ырқына пайдаланған еді. «Өлім» мен «өмірге» байланысты. Ал енді саусақтардың ғаламтор бетінде «сөйлей» бастағаны ойландырады... Сөйтіп ғаламтордың бір кездегі гладиаторлардың өлім мен өмір арпалысын қайта жаңғыртып жатқан жайы бар...
Ғаламторды қоя беріңіз, халықаралық саясатта да «саусақтар қақтығысы» жүріп жатқандай көрінеді. Біз жоғарыда айтып өткен соғыс пен бейбітшілік төңірегіндегі әңгіме де осыдан өрбіп отыр. Жер шарының бұрыш-бұрышында болып жатқан қанды қақтығыстар да осындай ойға жетелейді...
Бейбітшілік туралы әңгіме қозғала қалса, тағы да ұлы ақынның даналығына үңілеміз. Абайдың «Ескендір» поэмасын әлем тілдеріне аударып, мемлекет басшыларының үстел кітабына айналдырар ма еді?! Кейбір төрткүл дүниеге билік жүргізгісі келетін кеудемсоқ тұлғалар сонда сабасына түсер ме еді, кім білсін?!. Ұлы ақын поэмасында «ханның ханы, патшаның патшасы» атанған, жарты әлемді жаулаған Александр Македонскийдің өзін тәубеге түсіріп, адам атаулының көзі билік пен байлыққа ешқашан тоймайтынын, бір уыс топырақ қана ашқарақтықтың аранын басатындығын ғұлама Аристотельдің ақылымен дәлелдеп берді емес пе?!
Ескендір Александр Македонскийді неге айтып отырсыз дерсіз, заманы бөлек болғанмен, Ескендірдің есерсоқ әрекетін жасап жүргендер қазір де жетеді. Алты құрлыққа дегенін жүргізіп, саусақ қимылымен-ақ шартарапқа бұйрығын орындатуға ұмтылушылар бар. Ұлы Абайдың тағылымды тәмсілін еске алып отырғанымыз да сол. Халықаралық саясатты өз ыңғайына қарай икемдегендер соңғы кездері тұтас халықтардың тағдырын «ақтабан шұбырынды, алқа көл сұламаға» айналдырып жіберді емес пе. Парсы жағалауынан «елім-айлаған» ел-жұрт қарт құрлыққа қарай жөңкіліп жатқаны да солақай саясаттың кесірі емес деп кім айтады?!. Осындай трагедиялық ахуалды «мың өліп, мың тірілген» халық қана біледі. Қазақстанның Сирияда соғысып жатқандарды бәтуаластыру үшін төрін ұсынып отырғаны да сондықтан. Бейбіт күннің қадірін отарлық езгінің, қуғын-сүргіннің азабын тартып, төрткүл дүниеге тарыдай шашылған Алаш баласы білмегенде кім біледі?! Қазақстан басшысының бірлік, ынтымақ пен бейбітшілік туралы жиі-жиі әңгіме қозғайтыны да сол.
«Бейбіт күннің бәрі де, Жеңіс күні, шырағым» деп ақын Қайрат Жұмағалиев жырлағандай, бейбіт күндер, тыныш жылдар орныққанға не жетсін төрткүл дүниеде. Қазақ атамыз айтқан «қой үстінде бозторғай жұмыртқалаған заман» – сол бейбіт өмір емес пе!
Журналист пен Суретші
