Әлбетте, Қазақстан мен Жапония арасындағы ынтымақтастықтың жаңа сатыға көтерілуіне Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың қосқан үлесі үлкен. Бүгінде екі елдің сауда-экономикалық қатынастары еселеп арта түсті. Қазақстан Жапония нарығына ферроқорытпа, болат, титан, сирек металдар экспорттаса, бұл ел бізге автокөліктер мен оның бөлшектерін, электр жабдықтары мен тұрмыстық техникаларды импорттап келеді. Жапонияның халықаралық ынтымақтастық банкі Қазақстанда несие беру арқылы бірқатар жобаларды жүзеге асыра бастады. Оның ішінде темір жол көлігінің тасымал қуатын арттыруға, Ертіс өзенінде көпір салуға, Астанадағы халықаралық әуежайды қайта жөндеуге, Батыс Қазақстанда көлік жолдары жүйесін дамытуға, Атыраудағы мұнай өңдеу зауытын күрделі жөндеуден өткізуге арналған жобалар бар. Бұл жұмыстың бірқатары жүзеге асырылды.
Біз 9 адамнан тұратын қазақстандық оқытушылар құрамы Оңтүстік Корея арқылы ұшып, діттеген жерімізге түнделетіп жеттік. Цукуба – Ибараки префектурасының оңтүстігінде орналасқан академиялық қала екен. Әлемге көз тартар көне ғибадатханалары, ғарыштық технологиялары мен роботтық техникалары шоғырланған туристік орталық ретінде танымал. Шаһарда 220 мыңнан астам адам тұрса, соның 20 мыңы ғылым докторы болып шықты. Яғни, әр 10 адамның бірі Ph.D докторы атанған. Цукуба университетінің өзі Токио педагогикалық университетінің базасында 1973 жылы құрылған. Университеттің 300-ден астам ғылыми-зерттеу институты бар. Мұнда Нобель сыйлығының 3 лауреаты (1 химик, 2 физик) еңбек еткен. Университет кампусы Жапонияда 2-орын алады.
Алғашқы күні педагогикалық шеберлікті жетілдіру институтының директоры Такео Есида тағылымдаманың бағыт-бағдарын айқындады. Сондай-ақ Теруюки Фудзита, Ходака Фудзи, Такаси Хисоре сынды профессорлар дәріс оқып, жапон елінің білім беру жүйесі туралы жан-жақты мәлімет беріп, жоғары білім берудің мазмұны мен ұйымдастыру ерекшеліктеріне тоқталды. Бізге университет профессоры, Ph.D докторы Қуаныш Тастанбекова ілеспе аударма арқылы дәрістердің мазмұнын жан-жақты талдауға мүмкіндік сыйлады. Ол Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университетінің түлегі екен. Он жыл бұрын Цукуба университетіне педагогика мамандығы бойынша докторантураға түсіп, үздік бітірген соң кафедраға оқытушылық қызметке қалдырылыпты. Қуаныш «Қазақстанда мұғалім мамандығын даярлаудың тарихы мен тәжірибесі» тақырыбын зерттеген. Үш тілді (қазақ, орыс, жапон) жетік меңгерген қандасымыз бүгінде университеттің белді профессорларының бірі. Жапониядағы қазақстандық студенттерге үнемі қамқорлық көрсетіп жүреді. Оның ғылыми жетекшілігімен бірнеше магистрлық жұмыстар қорғалған екен.
Дәрістерден кейінгі симпозиумда профессорлар мен тыңдаушылар өз ойларын ортаға салды. Жоғары білім беру жүйесінің жетістіктері мен жетілдіруді қажет ететін мәселелерге назар аударды. Теориялық бөлімнен кейін университет кітапханасын аралап, кітап қорымен және электронды қызмет көрсету жүйесімен таныстық. Өте жоғары деңгейдегі электронды қызмет көрсету мен әлемдік әдебиеттер жинақталған және білім беру сапасын арттыру ұстанымын жүзеге асыруға ден қойған жапон кітапханасынан М.Әуезовтің «Абай жолын», Р.Сыздықованың «Қазақ тілі» оқулығын және Л.Н.Гумилевтің ғылыми жинақтарын көрдік.
Сонымен қатар бастауыш және орта білім беру жүйесімен танысу мақсатында профессор Наохиро Хигучи Янагибаси атындағы бастауыш мектебінде және Ятабе атындағы орта мектебінде бірнеше сыныптардағы сабақтарға қатысып, мұғалімдердің педагогикалық әдістемелеріне куә болдық, мектеп директорларымен дөңгелек үстел басында пікір алмастық. Әр сыныпта 30-40 оқушыға арнайы тәжірибелі мұғалім және жас ассисент мұғалім сабақ беретіні, ер мұғалімдердің басымдығы 50-60 пайызға жететіндігі ерекше әсер қалдырды.
Қала келбеті мен тұрғындарының қарапайымдығы, еңбекқорлығы һәм кішіпейілдігі, білім беру жүйесінің тұрақты дамуы мен ғылыми жұмыстарға басымдық беретіні, жоғары мектепте маман даярлауда сапаға көңіл бөлетіндіктері үлгі боларлықтай екен. Мұнда оқушылар мен студенттерді тең қарайды, әсіре мақтау, марапаттау немесе жазалау сияқты үрдістер жоқ. Мектеп директоры 3 жылда бір ауысып тұрады және әр мұғалім мектеп директоры қызметін атқаруға міндетті. Мұғалімдердің бір-біріне дауыс көтеруіне жол берілмейді. Оқушылар құрамы жаңа оқу жылы басталғанда жаңадан құрылып, сынып жетекшісі де өзгеріп отырады. Мектеп ішінде денсаулығында ақауы бар оқушыларға арналған арнайы сыныптар бар. Олардың барлық баламен бірге оқитын сабақтары да қарастырылған, яғни оқушыларды бөлмеу, кемсітпеу жағы да ойластырылған. Тағам мектеп асханасында даярланғанымен әр оқушы өзі отырған партада тамақтанады. Оқушылар тамақтанған орындарын өздері тазалайды. Сыныпты да тап-тұйнақтай етіп жинап қояды. Сыныптың алдындағы кептіргіште әр оқушының еден жуатын шүберектері жаюлы тұр. 1-6 сынып оқушыларының білімі үшбұрыш, дөңгелек фигуралармен бағаланады. Оқулықтарында мәтіннен сурет басым болып келеді. Оқушылар осы оқулықтарға қарап отырып жазба жұмыстары мен басқа тапсырмаларды да орындайды.
Мектепке кіргенде Қазақстанның көк байрағы мен «Қош келдіңіздер!» деген қазақ тіліндегі жазуды көріп, ілтипат-ізеттеріне риза болдық. Тәуелсіз елімізге деген құрмет сезілді. Сабақ өтіп жатқан сыныптарға бас сұққанымызда оқушылардың ешқайсысы елеңдеген жоқ. Сабақтарын әрі қарай оқып отыра беруі жапон халқының өзіне тән мінезі мен жасандылықтан ада екенін байқатты. Жалпы, жапон балалары ашық, бауырмал, ешкімді жатсынбайды. Дәлізде алыс елден келген қонақтарды жүгіріп келіп құшақтаулары, жамырай амандасулары жүрегімізді жылытты.
Сапар аясында Токиода болып, Асакуса будда ғибадатханасы мен Акихабара электронды қаласын, Одайба жасанды аралын және Усикудағы Үлкен будда мен Цукуба тауындағы синтоистік ғибадаттарды көріп, жапон жұртының болмысын тағы бір тани түскендей болдық. Озық экономикасымен де, дәстүрге беріктігімен де таңғалдырып отырған елде отанды сүю, әлем азаматын тәрбиелеу, өзін өзі дамыту және адамгершілік қасиеттер қалыптастыру, баланы бақытты өмір сүруге үйрету, саламатты өмір салтын сақтау және өмір бойы білім алуға көмек көрсету мәселесі жақсы жолға қойылғанын аңдадық.
Сәуле ТАПАНОВА,
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің
профессоры, филология ғылымдарының докторы
