Судан қорғану және көктемгі тасқын су ағыны басып қалуы ықтимал аумақтарда еліміздің Су кодексі талаптарына сәйкес құрылыс нысандарын салуға тыйым салынған. Су ресурстарын пайдалануға қатысты басқа құқықтық-нормативтік құжаттарда да бұл мәселелер тайға таңба басқандай айқын көрсетілген.
Соған қарамастан бүгінгі күні қала сыртындағы саяжай аумақтарында орналасқан баспаналардың бірқатары тиісті заңдылықтарды белден басып салынғаны белгілі болып отыр. Сонда бұған рұқсат беруге тиісті мемлекеттік құрылыс-сәулет бақылау органдары мен жергілікті атқарушы билік өкілдері қайда қараған деген заңды сауал көлденеңдей береді. Сірә биылғы көктемде Ақтөбе қаласында орын алған тасқын судың зардабынан алынатын ащы сабақтың бірі де осы болса керек. Сондай-ақ бау-бақша ұжымдары мен серіктестіктерінің тиісті мемлекеттік мекемелермен келісімдер түзу тәртібінде де біраз қайшылықтар кездескен.
Өткенді қайталай бергеннен ешкім де ұтыспайды. Алдымызда тағы да қыс бар, көктем бар, жаз бар дегендей, биылғы көктемде орын алған табиғат апаты тағы да қайталанып жүрмесіне кепілдік бере аламыз ба? Бұл сауал газет тілшісі тарапынан «ҚазСуШаруашылығы» РМК Ақтөбе облыстық филиалының басшысы Бекжан Нәметовке қойылды. Ол сауал төркініне орай Ақтөбе қаласы маңындағы тасқын судың беті кейін қайтқан соң іле-шала жүргізілген қалпына келтіру жұмыстары туралы айтып берді. Соған сәйкес, су қоймасының көлемі 1,5 миллион текше метрге дейін ұлғайған. Сонымен бірге су қоймаларына қосымша арнайы өлшеу аппараттары мен бейнебақылау қондырғылары орнатылған. Бұған қоса оқыс, суыт хабарларды тұрғындарға шұғыл түрде хабарлау жүйелері құрылған.
Бұл іс-шаралар бірінші кезекте Ақтөбе су қоймасы аумағында жүргізіліпті. Бұлай болатын жөні де бар. Өйткені аталған гидроинженерлік нысан өңірдегі Қарғалыдан кейінгі екінші ірі су қоймасы болып табылады. Нақтырақ айтқанда, мұнда су деңгейін автоматты түрде қадағалау, бөгеттің жай-күйін көзден таса қылмау секілді мақсатты түрдегі жұмыстар атқарылған. Бұл үшін табаны күректей 147 миллион теңге қаражат жұмсалған екен. Аталған нысандағы хабар тарату жүйесі БҰҰ-ның Даму бағдарламасы арқылы қайтарымсыз қаржыға орнатылғаны да атап айтуға тұрарлық мәселе. Жоғарыда аталған республикалық мемлекеттік кәсіпорыннан алынған деректер Ақтөбе және Қарғалы су қоймаларындағы қазіргі су мөлшері оның тұтас сыйымдылығының 45-50 пайызы көлемінде екенін көрсетеді. Ал Сазды су қоймасындағы көрсеткіш 33 пайыз деңгейінде екен. Жергілікті инженер-гидротехник мамандардың мәлімдеуінше, мұндай көрсеткіш көктемгі судың барынша мол мөлшерін түгелдей қабылдауға мүмкіндік береді. Әрі мұның өзі өңірдегі су қоймаларының алдағы көктемгі кезеңге әзір екенінен де хабар береді.
Бір сөзбен айтқанда, тасқын су дегеніміз қауіп-қатер хабаршысы емес, болашақ ырыс көзі, ылғал қоры емес пе?! Дер уақытында оңтайлы гидроинженерлік шешімдер қабылданған жағдайда көктемгі қарғын су ешкімге зиянын тигізбей, су қоймаларындағы жоғарыда көрсетілген пайыздық көрсеткіштерді толықтыра алады.
Ойдан ой туады. Осы орайда, өңірде су қоймалары сыйымдылығын одан әрі көтеру және тұрғындар мен өндірістік кәсіпорындарды түгелдей Ақтөбе аймағына қажетті техникалық сумен толықтай қамту қажеттілігі де бүгінгі күннің өзекті мәселесіне айналып келеді.
Темір ҚҰСАЙЫН,
«Егемен Қазақстан»
Ақтөбе облысы
