Қара сөздің зергеріне арналған мерейтойлық шаралар легі Көкпекті ауылындағы тарихи өлкетану музейінен басталды. Тұлға құрметіне арнайы ашылған залда ақынның жазған хаттары, мақалалары, кітаптары, айтыстарынан үзінділер, ұстаған домбырасы, үйдегі сағаты, ұзын саны 300-ге жуық жәдігер орын алыпты. Музейдің қор сақтаушысы Клара Смайылова осындай құнды дүниелердің жинақталуына айтыскердің ұлы Қалбай мен келіні Үміт көп көмек көрсеткенін айтады.
Бұдан кейін ақынын ардақтаған жұрт Қ.Алтынбаев атындағы Мәдениет үйінің алдына жиылып, мерейтой иесінің кеуде мүсінінің ашылу салтанатын тамашалады. Осы жерде бір топ айтыскерді бастап келген Жүрсін Ерман, ақынның шәкірті, Семейдегі халықтық ақындар орталығының жетекшісі Дәмеш Омарбаева сынды тұлғаның көзін көрген қонақтар айтыстың бәйтерегі жайындағы тұшымды естеліктерін ортаға салды. Көкпекті ауданының әкімі Рамиль Сағандықов тағылымды шара Елбасының «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында аталып өтіп жатқанын тілге тиек етті. Ұлы Қалбай әкесінің Көкпекті топырағындағы еңбектеріне кеңінен тоқталып, әуелде аудандағы қазақ тілі қоғамын басқарып, жер-су атауларын өзгертуге үлес қосқанын, 1994 жылдан бастап шежіреге, тарихқа бет бұрып, талай жерге қызметке шақырса да бас тартып, елден кіндік үзбегенін айтты.
Айтыскердің тойы айтыссыз өткен бе? Түс ауа айтыссүйер қауым Ринат Зайытов, Рүстем Қайыртайұлы, Аспанбек Шұғатаев, Оңғар Қабденов бастаған азулы ақындар мен Серік Қуанған, Манарбек Сатыпалды, Марат Ахметов, Тоба Өтепбаев, Жасұлан Мақаев қостаған жас ақындардың өнерін тамашалады. «Жыр тұнған Көкпектінің жағасында» атты бес сағатқа созылған сөз додасының ақтық сынына жұрт алдын ала болжағандай, 4 ақын (Ринат Зайытов-Серік Қуанған, Рүстем Қайыртайұлы- Аспанбек Шұғатаев) суырылып шыққанымен, суперфинал болатынын ешкім де күткен жоқ еді. «Қуырдақтың көкесін түйе сойғанда көресің» демекші, суперфиналға Ақсуаттың тумасы Рүстем мен Аягөздің жүйрігі Ринат шығып, ежелгі қарсыластар елдің айызын қандырған айтыс жасады.
«Бір кезде айтысты өлтірмеуге, өзінің бойындағы қанын құйған, Қалихан ақсақалдың қай жері кем, елі үшін хас батырдан жанын қиған» деп сөз сабақтаған Рүстем Қайыртайұлы мерейтой иесінің ел білмейтін қырлары мен сырларына тереңнен үңіліп, айтысқа тас түйін келгендігін анық аңғартты.
«Қалихан деген әуелі, Әлихан деген бала еді» деп жыр толғаған атақты қарсыласы айтыстағы ізбасарының қарымына сүйсініп: «Қабанбайдай атқа қонсаң расында, Боранбайдай қолдап жүрем қасыңда» деп ағалық қамқорлығын танытқанымен, қазылар алқасы бас жүлдеге Ринат Зайытов лайық деп шешім қабылдады. Осылайша, бірінші орынды 12 жасында ақыннан бата алған Рүстем Қайыртайұлы еншілесе, екінші орын Аспанбек Шұғатаевқа, үшінші орын Серік Қуанғанға бұйырды. Көкпектілік жас ақын Жасұлан Мақаев аудан әкімінің арнайы жүлдесімен марапатталды.
Азамат ҚАСЫМ,
«Егемен Қазақстан»
Шығыс Қазақстан облысы,
Көкпекті ауданы
Суретті түсірген автор
