Әлемдік және аймақтық тұрақтылық пен қауіпсіздікті қамтамасыз етіп, ұжымдық негізде мүше елдердің тәуелсіздіктері мен территориялық тұтастықтарын қорғап, көптарапты әскери-саяси ынтымақтастықты дамытуға бағытталған бұл аймақтық халықаралық ұйымға еліміздің төрағалық етуі Қазақстанның жаһандық саясаттағы беделін өсіре түсетіні сөзсіз.
1992 жылғы 15 мамырдағы Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарттың негізінде 2002 жылы құрылған ұйымның қызмет ету бағыты әскери-саяси ынтымақтастық болып табылады. Сонымен қатар ҰҚШҰ-ны құру барысында оның қызметіне жаңа сын-қатерлермен, қауіптермен күрес, сыртқы саяси үйлестіру мәселелері де енгізілген.
Құрылған күнінен бастап жүйелі түрде жұмыс атқарып, қарқынды дамып келе жатқан ұйым, бүгінде өз қызметін қауіп-қатерлермен күреске жұмылдыра отырып, қарым-қабілетін халықаралық қоғамдастықта көрсете білді, нақты іс-шараларды жүзеге асыру арқылы беделді ұйымға айналды.
Өткен жылдың 30 қарашасында Минск қаласында ҰҚШҰ-ға мүше мемлекеттер басшыларының қатысуымен өткен мерейтойлық саммитте Ұжымдық қауіпсіздік жөніндегі келісімнің 25 жылдығы мен ұйымның 15 жылдығы аталып өтіп, мүше елдер басшылары ұйымның алдағы жұмысын, мақсат-міндеттері мен халықаралық және аймақтық тұрақтылық пен қауіпсіздіктің өзекті мәселелерін талқылаған болатын. Сонымен қатар жиында Корей түбегіндегі, Ауғанстандағы және Сириядағы мәселелер туралы да жан-жақты айтылды. Кездесу барысында ҰҚШҰ-ға мүше мемлекеттер басшылары Астана келіссөздерінің маңызын ерекше атап өтті. Минск саммитінің қорытындысы бойынша Қазақстанға ҰҚШҰ төрағалығы табысталып, ұйымның қызметін жетілдіруге қатысты бірқатар маңызды құжаттарға қол қойылды. Ең бастысы, террористік ұйымдардың ортақ тізімі бекітілді, бұл өз кезегінде ұйым елдерінің лаңкестік топтармен бірігіп күресіп, ортақ нәтижелерге қол жеткізулеріне мол мүмкіндіктер беретін болады.
Қазақстан тәуелсіз мемлекет болғалы аймақтық және ғаламдық қауіпсіздік мәселесін басты назарда ұстап келеді. Бүгінде жаһандық және аймақтық қауіпсіздік жүйесі күделене түсуде. Сол себептен Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың басшылығымен Қазақстан өзінің көпвекторлы сыртқы саясатында және БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіндегі қызметі мен ЕҚЫҰ, ИЫҰ, ШЫҰ, АӨСШК сияқты беделді халықаралық ұйымдардағы төрағалығы барысында аймақтық қауіпсіздік мәселелеріне басымдық беріп, оларды кең ауқымда қарастырып, халықаралық қоғамдастықты аймақтағы ықтимал қауіп-қатерлерді алдын алуға және оларды шешуге шақырып келеді.
Биылғы ҰҚШҰ-дағы төрағалығымыз барысында, еліміз өзінің қауіпсіздік мәселелерін қамтамасыз ету мен ұйымдарды басқарудағы жинақталған тәжірибесін кеңінен қолдана отырып, аймақтағы қауіпсіздікті нығайту мақсатында жүргізіліп келе жатқан жұмысты әрі қарай жалғастырумен қатар, бірқатар жаңа ұсыныстар жасамақ. Нақтылай айтқанда, ҰҚШҰ-ның терроризмге қарсы әрекет етудің халықаралық жүйесін қалыптастыруға қатысуы, ұйымға мүше мемлекеттердің біріге отырып киберқауіпсіздікті қамтамасыз ету, есірткінің заңсыз айналымына қарсы іс-қимылдың тиімділігін арттыру сынды бағыттар бойынша қарқынды жұмыстар жүргізілмек.
Сонымен қатар Қазақстан аймақтағы есірткі тасымалына, заңсыз миграцияға, діни экстремизм мен лаңкестікке қарсы жұмысты үдетіп, осы бағытта ұйым мүшелерінің іс-әрекеттерін күшейтпек. Бұл жөнінде нақты жоспар жыл басында мүше елдерге ұсынылатын болады.
Қазақстан ҰҚШҰ-ның әлеуетін арттыру мақсатында 2025 жылға дейінгі мерзімге арналған ұжымдық қауіпсіздік стратегиясының орындалу қарқынын күшейтпек. Құжат ұйымның жұмысын жетілдіре түсумен қатар, мүше елдердің аймақтық қауіпсіздік саласындағы сыртқы саясатын үйлестіру, үшінші елдермен және басқа да халықаралық ұйымдармен ынтымақтастықты күшейту, қару-жарақ айналымын реттеу, бітімгерлік қызметін жетілдіру, әскери, әскери-техникалық және әскери-экономикалық байланыстарды арттыру, кадрлар дайындау, ортақ қауіп-қатерлерге қарсы тұру сияқты бірқатар маңызды деген мәселелерді қарастыруға және олардың кейбірін түбегейлі шешуге мүмкіндік беретін болады.
Бұлардан бөлек, еліміз өз төрағалығы барысында ҰҚШҰ қызметіне байланысты, аймақтағы қауіпсіздікті сақтауға және түрлі қауіп-қатерлерді алдын-алуға қатысты тың маңызды келісімдер мен құжаттарды 2018 жылдың екінші жартысында Астанада өтетін ұйым саммитінде мүше мемлекеттерге ұсынбақ. Бұл өз кезегінде ҰҚШҰ-ның аймақтағы қауіпсіздікті сақтау саласындағы әлеуетін арттырып, оның қызметінің жаңа сатыға көтерілуіне мүмкіндіктер бермек.
Нұрлан СЕЙДІН,
саясаттанушы
